Kimyo texnologiya

2. misol

6,71 kg CaSO₄, 0,63 kg MgCl₂ va 0,33 kg CaCl₂ tutgan 1 m³ namakobni (tuz eritmasi) tozalash uchun soda va Ca(OH)₂ sarfini aniqlang.

Yechish: oxak sodali namakobni tozalashda quyidagi reaksiyalar boradi:
MgCl₂+Ca(OH)₂= CaCl₂+Mg(OH)₂;
CaCl₂+ Na₂CO₃= CaCO₃+2NaCl ;
CaSO₄+Na₂CO₃= Na₂SO₄+CaCO₃ ;
Ca(OH)₂ + Na₂CO₃= CaCO₃+2NaOH
Mg(OH)₂ ni cho‘ktirish uchun (1 – reyaktsiya bo‘yicha) Ca(OH)₂ ning zaruriy sarfi

(0,63∙74)/95,2= 0,49 kg.

[74 va 95,2 – Ca(OH)₂ va MgCl₂ larning molyar massasi] 10% mo‘l miqdorida Ca(OH)₂ sarfi
0,49∙1,1=0,54 kg
Soda sarfi, kg
Kalsiy xloridning CaCO₃ ga o‘tishida
(0,63∙106)/95,2=0,7
[106 Na₂CO₃ ning molekulyar massasi]
Sarflanadigan namakobdagi kalsiy xlorid CaCO3 ga o‘tishi uchun
(0,33∙106) / 111= 0,32
[111 – CaCl₂ ning molekulyar massasi]
Namakobdagi kalsiy sulfatning CaCO3 ga o‘tishi uchun
(6,71∙106) / 136= 5,22
[136 – CaSO₄ ning molekulyar massasi]
Mg (OH)₂ cho‘ktirish uchun kiritilgan ortiqcha Ca(OH)₂ bug‘lash uchun:

Sodaning umumiy sarfi:
0,7+0,32+5,22+0,07=6,31 kg
1 m³ namakobni tozalash uchun standart 95% li sodaga qayta hisoblanganda uning sarfi.

(6,31∙100)/95=6,64 kg ni tashkil etadi.

3. misol.

1,7 normal nisbat Ca²⁺ va 0,5 normal nisbat Mg²⁺ tutgan namakobli soda uchun oxak va soda sarfini hisoblash.

Tozalangan namakobdagi NaOH miqdori 0,01 normal nisbat ortiqcha soda 0,3 normal nisbat.
Yechish:

Oxak sarfi, kg:

Mg²⁺+Ca(OH)₂=Mg(OH)₂+Ca²⁺ reaktsiya asosida Mg²⁺ ionlarini cho‘ktirish uchun
Tozalangan namakobdagi mavjud NaOH ni olishga (texnologik rejim normalariga asosan 0,08 normal nisbat)
Ca(OH)₂+Na₂CO₃=CaCO₃+2NaOH
Oxakning ma’lum miqdori reaktsiyaga kirishmay quyqumga chiqib ketadi, amaliy xolda bu 0,1 normal nisbat tashkil etadi.
Shunday qilib Mg²⁺ ionlarini cho‘ktirish uchun 0,5 normal nisbat oxak, 0,08 normal nisbat NaOH hosil bo‘lishi uchun 0,08 normal nisbat oxak zarur bo‘ladi.
Oxakning umumiy sarfi: 0,5+0,08+0,1=0,68 normal nisbab.
Shunday 1 m3 namakobni tozalash uchun

(0,68∙28)/20=0,951 kg CaO zarur.

Oxak tarkibida 85% CaO bo‘lgani uchun uning sarfi

0,951/0,85=1,12 kg ga teng.

Soda sarfi, normal nisbat :
Ca²⁺+Na₂CO₃=CaCO₃+2Na⁺ reaksiya asosida Ca²⁺ ionlarini cho‘ktirish uchun 1,7 normal nisbat Mg²⁺ ionlarini cho‘ktirishda hosil bo‘ladigan Ca²⁺ ionlarini cho‘ktirishga 0,5 normal nisbat NaOH hosil bo‘lishiga – 0,08 normal nisbat Na₂CO₃ mo‘lligini ta’minlashga – 0,3 normal nisbat ; jami zaruriy Na₂CO₃

1,7+0,5+0,08+0,3=2,58 normal nisbat yoki

(53,0 ∙ 2,58)/20 = 6,84 g/dm³
1m³ namakob uchun 100% li soda sarfi 6,84 kg ni tashkil etadi. Texnik soda tarkibida 95% Na₂CO₃ borligi sababli 1m³ namakob uchun sarfi:
6,84/0,95 = 7,2 kg