«kimyo-texnologiya»

Nazorat savollari.  
1.  Yeryong‘oq - ahamiyati, kelib chiqishi, tarqalishi, hosildorligi   
2.  Yeryong‘oq biologiyasi va navlari  
3.  Yeryong‘oq yetishtirish texnologiyasi   
4.  Maxsar - ahamiyati, kelib chiqishi, tarqalishi, hosildorligi   
5.  Maxsar biologiyasi va navlari  
6.  Maxsar yetishtirish texnologiyasi   
  
  
  
15-Mavzu: Lub-tolali ekinlarning ahamiyati. Kanop o’simligining biologiyasi 
va yetishtirish texnologiyasi. 
  
Reja:  
1. Lub-tolali ekinlarning ahamiyati  
2. Kanop o’simligining - ahamiyati, kelib chiqishi, tarqalishi, hosildorligi   
3. Kanopning biologiyasi va navlari 4. Kanopni etishtirish texnologiyasi  
  
1. Lub-tolali ekinlarning ahamiyati  
Tolali  o‘simliklar  to‘qishga  yaroqli  bo‘lgan  tola  beradi.  Bu  tola  har  xil 
gazlama, mato tayyorlash uchun ishlatiladi.O‘simlilar botanika jihatidan har xil oila 
va turlarga mansub bo‘lib, ular quyidagi uch guruhga bo‘linadi.  
1.Urug‘ida yoki mevasida tola hosil qiladigan o‘simliklar.Bu guruxga eng ko‘p 
tarqalgan g‘o‘za o‘simligi kiradi.  
2.Poyasida tola hosil qiladigan o‘simliklar. Bu guruhga zig‘ir, nasha, kanop, 
djut, ramim, kendir va boshqalar kiradi.  
3.Bargida  tola  hosil  qiladigan  o‘simliklar.  Bu  guruhga  yangizeland  zig‘iri, 
tekstil banan, agavav, yukka va boshqalar kiradi.  
4.Mevasida tola hosil qiladigano‘simliklar. Bu guruhga kakosli palmakiradi.  
Tolali o‘simliklardan eng ko‘p ekiladiganlari g‘o‘za, zig‘ir, nasha hisoblanadi. 
O‘zbekistonda g‘o‘zadan tashqari dag‘al tola olish uchun kanop xam ekiladi.  
Xalq xo‘jaligida o‘simlik tolasining axamiyati juda katta: o‘simlik tolasidan 
to‘qimachilik sanoatida uning mayin va dag‘alligiga qarab, har xil gazmollar ishlab 

---

chiqiladi. Eng ko‘p ishlatiladigan paxta tolasi hisoblanib, undan mayin gazlamalar 
tayyorlanadi. Poyasida tola hosil qiladigan o‘simliklar tolasi paxta tolasiga nisbatan 
dag‘al  bo‘lganligi  sababli  undan  uy  jihozlarida  ishlatiladigan  dag‘al  gazlamalar, 
qop,  qanor,  arqon  va  shunga  o‘xshash  har  xil  mahsulotlar  tayyorlash  uchun 
ishlatiladi.  Bundan  tashqari  bu  o‘simliklarning  urug‘ida  18-42%  moy  bo‘ladi. 
O‘simlik moyi oziq-ovqatda, texnikada, lak-bo‘yoq sanoatida, sovun tayyorlashda 
va  boshqa  maqsadlarda  ishlatiladi.  Shuning  uchun  bu  o‘simliklarning  xalq 
xo‘jaligidagi axamiyati juda katta hisoblanadi.