Kimyo masala yechish. 1- qism

Asoslar

• 
  Asoslar deb – metal atomi va bir yoki bir nechta gidrokso guruhdan tashkil topgan murakkab moddalar.(NH4OH-ammoniy gidroksid ham shu moddalar sinfiga taulliqli).
  
• 
  (OH-gidroksoguruh I-valentli).Shuning uchun asoslarda OH soni metall atomining valentligiga teng bo’ladi.
  
• 
  Asoslar funksianal guruhli moddalardir.
  
• 
  Umumiy formulasi: Me(OH)n Bu yerda; Me – metal n – metal valentligi.
  

Asoslarning nomlanishi.
1) o’zgarmas valentli metallarda metal nomiga gidroksid so’zi qo’shib nomlanadi. M; KOH-kaliy gidroksid,Ca(OH)2– kalsiy gidroksid, Al(OH)3– alyuminiy gidroksid. 2) o’zgaruvchan valentli metallar uchun metal nomidan keyin metal valentligi rim raqamida qavs ichida keyin gidroksid so’zi qo’shib nomlanadi. M; Cu(OH)2– mis (II)-gidroksid, CuOH – mis (I)-gidroksid Fe(OH)3–temir(III)-gidroksid. 3) metal nomiga gidrokso guruh sonini grekcha sonlarda ifodalanishini qo’shibhamnomlashmumkin. M; Al(OH)3– alyuminiy trigidroksid, Cu(OH)2– mis digidroksid, KOH – kaliy monogidroksid.
Asoslarning toifalanishi.

Asoslar

1.Suvda eruvchi asoslar
2.Suvda erimaydigan 3.Amfoter asoslar
(Ishqoriy va ishqoriy-yer asoslar. ( amfoter metallarni
metal gidroksidlari). (oraliq metllar) gidroksidlari).
(Be va Mg dan tashqari).

1.Suvda eruvchi asoslar ishqorlar deyiladi.Chunki ular o’yuvchi xossaga ega shu sababli ishqorlar deyiladi.

Bularga:(NaOH, KOH,Ba(OH)2,Ca(OH)2,LiOH,RbOH,FrOH,CsOH,Sr(OH)2).
2.Suvda erimaydigan asoslar.
Bularga: ( Cu(OH)2, Fe(OH)2, Mg(OH)2, Fe(OH)3 ….).
3.Amfoter asoslar ham kislota, ham asos hossasiga ega.
Bularga:( Zn(OH)2, Cr(OH)3,Al(OH)3,Be(OH)2,Fe(OH)3….).

Olinish usullari.
I) Suvda eriydigan asoslarning olinishi
1) Aktiv metallarga suvni ta’sir ettirib
a)Na + H2O → NaOH + H2
b)K + H2O → KOH + H2
c)Rb + H2O → RbOH + H2
2) Aktiv metallarning oksidlariga suvni ta’sir ettirib
a)Na2O+H2O→2NaOH
b)K2O + H2O →2 KOH
c)Rb2O + H2O → RbOH
3) Aktiv metallarning gidridlariga suvni ta’sir ettirib
a)NaH + H2O → NaOH + H2 b)KH + H2O → KOH + H2
c)RbH+ H2O → RbOH + H2