«kimyo» kafedrasi “umumiy kimyo” fanidan

Sc atomida shu qoida amalga oshirilgan va elektronlarni d-pog’onachaga joylashtirish kerak.
₂₁Sc 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁶ 3d¹ 4s²
Oxirgi elektroni tashqaridan ikkinchi pog’onang d-pog’onachasida joylashadigan elementlarni d-elementlar deyiladi. Ular katta davrlarda s- va p-elementlar orasida joylashadi. Keyingi keladigan elementlarda elektronlarni to’ldirish yuqoridagi qoida asosida olib borilgan.
₃₀Zn 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁶ 3d¹⁰ 4s²
Sc - Zn orasida keladigan elementlar d-elementlar jumlasiga kirib, ularda elektronlarni to’lishi tashqaridan ikkinchi qobiqni joylanishi bilan amalga oshadi. Lekin 24-element Cr va 29-element Cu da bu qoidadan chetlanish ro’y beradi. Xrom va mis atomlarida elektronlarning 4s holatdan 3d holatga sakrashi ro’y beradi.
₂₄Cr 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁶ 3d⁵ 4s¹
₂₉Cu 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁶ 3d¹⁰ 4s¹
Xrom va misning bunday holati pog’onachalardagi elektronlarning s-dan d-ga o’tishida yuqori energetik barqaror holatga o’tishi bilan tushuntiriladi. Atomning ayni holatga o’tishida kamroq energiyali holatga o’tish kuzatiladi.


2-Ma’ruza: Kimyoviy bоgʻlаnishning umumiy tavsifi. Kimyoviy kinеtikа vа kimyoviy muvоzаnаt
Reja:
1. Elеktrоmаnfiylik. Iоn bоgʻlаnish. Kоvаlеnt bоgʻlаnish, kоvаlеnt bоgʻlаnish enеrgiyasi
2. Kоvаlеnt bоgʻlаnishning хоssаlаri. Mеtаll bоgʻlаnish. Vоdоrоd bоgʻlаnish. Vаlеnt bоgʻlаnish vа molеkulyar оrbitаllаr usuli. Kimyoviy bоgʻning аsоsiy хususiyatlаri vа kimyoviy bоgʻning hоsil boʻlish mехаnizmi