«kimyo» kafedrasi “umumiy kimyo” fanidan

Termin	Terminology
O’zbek tilidagi sharhi
Flavonoidlar	Flavonoids	benzo-γ-piron unumi asosida C6-C3-C6 uglerod atomlaridan tashkil topgan fenil propan fenil skeleti bo’lgan tabiiy birikmalarga aytiladi.
Alkaloidlar	alkaloids	ishqoriy xossaga ega azot tutuvchi geterosiklik birikmalar
Antibiotiklar	Antibiotics	mikroorganizmlar tomonidan ishlab chiqariladigan kimyoviy moddalar.
Nikotin	Nicotine	Tamaki bargida 3% gacha, moxorkada 12% gacha buladi. Kon tomirlarni kiskartiradigan zaxarli moda
Anabazin	anabasine	Zaxarli. Uning tuzi anabazin sulfat insektisid sifatida kullaniladi
Tropan	tropane	xosilalari atropin va kokain. Antropin - kuchli zaxarliliga karamasdan ko’z amaliyotida ko’z korachigini kengaytirish uchun ishlatiladi
Kokain	Cocaine	maxalliy anestetik sifatida ishlatiladi

ILOVALAR

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ

ОЛИЙ ВА ЎРТА МАХСУС ТАЪЛИМ ВАЗИРЛИГИ


МИРЗО УЛУҒБЕК НОМИДАГИ
ЎЗБЕКИСТОН МИЛЛИЙ УНИВЕРСИТЕТИ

“ТАСДИҚЛАЙМАН” ЎзМУ ректори _______________ 2018 йил “___” _______

“КЕЛИШИЛДИ” Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги __________________ 2018 йил “___” ________ Рўйхатга олинди: № БД – 5140100 № БД – 5141000 № БД – 5630100 2018 йил “___” ________

Умумий кимё


ФАН ДАСТУРИ

Билим соҳаси:	100000 –	Гуманитар соҳа
Таълим соҳаси:	140000 –	Табиий фанлар
Таълим йўналишлари:	5140100 – 5141000 – 5630100 –	Биология Тупроқшунослик Экология

Т ошкент – 2018

Фан дастури Олий ва ўрта махсус, касб-ҳунар таълими йўналишлари бўйича Ўқув-услубий бирлашмалар фаолиятини Мувофиқлаштирувчи Кенгашининг 2018 йил “___” ____________даги ___ - сонли баённомаси билан маъқулланган.

Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2018 йил “____” _________даги “____”-сонли буйруғи билан маъқулланган фан дастурларини таянч олий таълим муассаси томонидан тасдиқлашга розилик берилган.

Фан дастури Мирзо Улуғбек номидаги Ўзбекистон Миллий университетида ишлаб чиқилди.

Тузувчилар: Нурмонов С.Э.	Умумий ва ноорганик кимё кафедраси профессори, т.ф.д.
Мирхамитова Д.Х.	Умумий ва ноорганик кимё кафедраси доценти, к.ф.н.
Эшмаматова Н.Б.	Физикавий кимё кафедраси доценти в.б., к.ф.д.
Абдушукуров А.К.	Органик кимё кафедраси профессори, к.ф.д.
Тақризчилар:
	ТКТИ Органик кимё ва оғир органик синтез технологияси кафедраси мудири, т.ф.д.
Ихтиёрова Г.А.	ТДТУ Умумий кимё кафедраси мудири, к.ф.д.

Фаннинг ўқув дастури Мирзо Улуғбек номидаги Ўзбекистон Миллий университети Кенгашида кўриб чиқилган ва тасдиққа тавсия қилинган (20__ йил “___” _________даги “___” -сонли баённома).




I. Ўқув фанининг долзарблиги ва олий касбий таълимдаги ўрни


“Кадрлар тайёрлаш Миллий дастури” да таълимнинг табиий йўналиши бўлимида кўрсатиб ўтилган талабаларнинг табиат ҳақидаги дунё қарашини бойитиш, уларда мустақил фикрлаш туйғуларини қарор топтириш, олинган назарий ва амалий билимларни ҳаётга тадбиқ этишни амалга оширишга қаратилганлиги билан белгиланади. Кимёвий анализда анализ методларининг сезгирлиги, танлаб таъсир этувчанлиги ўзига хослиги муҳим ўрин тутади.
Кимё фани атрофимиздаги оламни, табиатни ўрганувчи фанларнинг биридир. Бутун олам, бутун борлиқ материядан иборат. Маълум қонун асосида ўрганиш ва ундан инсоният манфаати учун фойдаланиш фаннинг асосий вазифаси ҳисобланади. Баъзан, моддада шундай ўзгариш бўладики, бунинг оқибатида у бошқа моддага айланади ва кимёвий жараён содир бўлади.
Ҳозирги даврда атроф муҳитни мухофаза қилиш инсоният олдида турган муҳим масалалардан бири бўлиб қолди. Сув ва ҳавонинг тозалигини назорат қилиш, чиқиндисиз технология яратиш ва ҳоказо масаларни ҳал қилишда кимё фанининг аҳамияти катта.
Умумий кимё фани университетларнинг Биология факультети экология, биология, тупроқшунослик ва экология йўналишлари талабалари томонидан ўрганиладиган фанлари орасида биология фанига жуда яқинлиги билан алоҳида ўрин тутади. Бунга сабаб органик моддаларнинг айнан биологик объектлар – ўсимлик ва ҳайвон организмларида мавжудлигидадир. Ҳозирги вақтда кимё фани ўсимлик ёки ҳайвон организмларидаги, тупроқдаги моддаларнинг таркиби, уларнинг ўзгаришларини ва ҳаёт фаолиятидаги ролини, ҳар хил моддалар ва улар аралашмасининг сифат, миқдорий таркибини ўрганади, шу боис кимёнинг асосларини талабалар чуқур ўрганишлари лозим.
Ушбу дастур экология, биология, тупроқшунослик йўналишлари бўйича таълим олувчи талабаларга органик, физикавий ва коллоид кимё асосларини, биологик объектларда борадиган физик-кимёвий жараёнларни, юқоримолекуляр бирикмаларнинг ўзига хос хусусиятларини масалаларини қамрайди.