Кimyo kafedrasi n. Turabov, B. A. Tuliyev Kimyo ta’lim yo’nalishi uchun analitik kimyo fanidan laboratoriya mashg’ulotlarini bajarish uchun

6-LABORATORIYA
TITRIMETRIK ANALIZNING TITRLAB CHO‘KTIRISH METODI
Metodning mohiyati. CHo‘ktirish metodi, titrlashda biror qiyin eriydigan birikmalar hosil bo‘ladigan reaksiyalarni qo‘llashga asoslangan. Bizga juda ko‘p bunday reaksiyalar ma’lum bo‘lsa ham, titrimetrik analizda ularning bazilaridangina foydalanish mumkin, chunki bu metodda quyidagi qator shartlarga rioya qilinishi kerak:
A) cho‘kma amalda erimaydigan bo‘lishi lozim;
B) cho‘kma etarli darajada tez tushishi kerak (ya’ni o‘ta to‘yingan eritmalarning hosil bo‘lishi yuz bermasligi kerak);
V) adsorbsiya (birga cho‘kish) hodisalari titlash natijalariga salbiy ta’sir ko‘rsatmasligi kerak;
G) titrlashda ekvivalent nuqtani belgilab olish uchun imkoniyat bo‘lishi kerak.
Bu talablar titrimetrik analizda qo‘llanishi mumkin bo‘lgan reaksiyalar sonini kamaytirib yuboradi. Kumushning qiyin eriydigan tuzlarni quyidagi tenglama bo‘yicha cho‘ktirish reaksiyalariga asoslangan metodlar
Aq⁺+X^-AqX

ayniqsa muxim axamiyatga ega. Bu erda X^- bilan C1^-, Vr^-, J^-, CNS^- va boshqa anionlar ko‘rsatilagan.

Bu reaksiyaga asoslangan metodlar titrimetrik analizning argentometriya deb ataladigan alohida bo‘limini tashkil etadi. Shu bilan bir qatorda galogenlarni bir valentli simob ioni bilan cho‘ktirishga asoslangan merkurometriya metodi, ikki valentli simob ioni bilan kam dissotsilanuvchi birikma hosil qilishga asoslangan merkurimetriya va ba’zan cho‘ktirishning boshqa metodlaridan ham foydalaniladi.


XLORIDLARNI MERKUROMETRIK USULDA ANIQLASH
Metodning mohiyati. Xloridlarni merkurometrik usulda aniqlashda ularning eritmalarini simob (I) nitrat eritmasi bilan titrlanadi. Reaksiya quyidagi tenglama bo‘yicha ketadi:
2NaCI + Hg ₂(NO₃)₂=Hg₂Cl₂+2NaNO₃
Indikator sifatida difenilkarbazon deb ataladigan organik reaktiv eritmasidan foydalaniladi. Bunda evivalent nuqtani aniqlash ortiqcha miqdordagi Hq₂²⁺ ionlari bilan difenilkarbazon nitrat kislotaning 6 n li eritmasida eriydigan ko‘k rangli cho‘kma hosil qilishiga asoslangan.