Kimyo kafedrasi kimyo yo’nalishi 2-kurs 20

II.1. Ekstaraksion rektifikatsiya

Qiyin ajratib olinadigan ikkilik aralashmani (sof tarkibiy qismlarga) ajratadi.(a>1yoki azetrop mavjud ).Ushbu aralashmaga dastlabki tanlangan aralashmaning (masalan B komponenti) tarkibiy qismlaridan birini tanlab eritib ikkinchisini biroz eritib yuboradigan(A komponenti)maxsus tanlangan component qo’shiladi. (odatda uchuvchan bo’lishi qiyin ). Boshqacha qilib aytganda tizimga uchinchi komponentning kiritilishi ikkilik aralashmaning eritilgan tarkibiy qismining bug bosimini sezilarli darajada kamaytiradi va shu bilan nisbiy o’zgaruvchanlik koeffitsiyentini oshiradi. Rektifikatsiyaning bu usuli ekstraksion rektifikatsiya va ajratuvchi yoki ajratib oluvchi qo’shimcha component deb ataladi.
Azetrop va ekstraksiya distillash jarayonlari uchun ajratish vositalarini tanlashda,ajaratiladigan tizimning xususiyatlari etiborga olinishi kerak. Ajratuvchi moddalar quyidagi talablarga javob berishi kerak;

1. 
   Berilgan aralashmaning istalgan yo’nalishda (selaektivlik) tarkibiy qismlarining nisbiy o’zgaruvchanligi o’zgarishi ;
   
2. 
   Ajralishga duchor bolgan tizim tarkibiy qismlari bilan aralashmalardan regenratsiya qulayligi;
   
3. 
   Xavfsiz foydalanish osonligi va arzonligi;
   
4. 
   Aralashmaning tarkibiy qismlariga nisbatan harakatsizlik uskunaning korroziyasini keltirib chiqarishi yoki qizdirilganda parchalanishi. 2, 3 va 4 bandlarda ko’rsatilgan talablarni qondirish bilan bog’liq masalalar odatiy texnologik muommolar qatoriga kiradi. Ularning yechimi ajralib chiqadigan asosiy tizimning xususiyatlari bilan belgilanadi. Eng qiyin vazifa – birinchi talabni qondiradigan ajratuvchi vositalarni tanlash. Ajratib olinadigan aralashmaning tarkibiy qismlaridan birini tanlab erishga qoshimcha ravishda ekstraksiya agentiga bir qator talabalar qoyiladi ushbu talablarning asosiylari quyidagilardan iborat;
   

Boshlangich aralashmalarning tarkibiy qismlari bilan azetroplarni hosil qilmasligi kerak( uni qayta tiklash vas of tarkibiy qismlarini olish maqsadida ulardan oson ajratish mumkin )
U boshlangich aralashmaning tarkibiy qismlaridan qynash haroratlari jihatidan sezilarliu darajada farq qilishi kerak, yani boshlangich aralashmaning BCCga qaraganda ancha o’zgaruvchan bo’lishi kerak (yoki b kamroq ) boshlangich aralashmaning NCC ga nisbatan ancha katta ( bu uni katta energiya va izolyatsiyasiz ajratib olishga imkon beradi

3.