Kimyo kafedrasi kimyo yo’nalishi 2-kurs 20

BOB. Azeotrop va getereozotrop retifikatsiya

Azeotropik destirlash usuli nisbiy past o’zgaruvchanlik koeffitseyenti bo’lgan aralashmalar uchun ham qo’llaniladi (azeotropga yaqin bo’lgan kompozitsiyalar uchun). Azeotrop retifikatsiya qilingan taqdirda ajratuvchi vosita S azeotropni hosil qiladi. Agar tarkibiy qism ozetrop bo’lsa, u dastlabki aralashmadan ajratilishi kerak. Ajratuvchi vositalar sifatida A va B tarkibiy qismlardan iborat gomoazotroplarni hosil qiluvchi moddalar (ular maksimal yoki minimal qaynoq nuqtaga ega bo’lgan azeotroplar bo’lishi mumkin) yoki ajratuvchi vosita C tomonidan ajratilgan A va B tarkibiy qismlarning uchlik aralashmasi bo’lgan getezotroplar ishlatilishi mumkin. Barcha holatlarda komponentlarning biri azeotropik distillash kolonida ajratilgan aralashmani deyarli toza shaklda olish mumkin. Bunda asosan qaynoq nuqtaga ega bo’lgan gomoazotropning tarkibiy qismini tashkil etuvchi ajratuvchi vosita C bilan ishlashda azeotropik distillashning sxematik diagrammasi ko’rsatilgan. Ajratish vositasi C 1- ustunga A+B aralashmasidan ko’p emas, boshlangich aralashma bilan bir maromda qo’llaniladi. Kondensator ichida kondensatsiyalanga A+C aralash juftliklar ustuning yuqori qismidan gomoazotrop shaklida chiqariladi va amalda toza component bo’lgan B aralashma qoldiq sifatida chiqarib olinadi. Azeotropik distillash ustunidan gomoazotropni ajratish kerak va kerakli natija A tarkibiy qismga bo’linadi. C aralashma esa yana azeotropik ustuniga qaytadi.
Azeotropik rektifikatsiya qilish uchun sxema o’rnatish: 1-azeotropik distillash uchun ustun; 2-A va C tarkibiy qismlarni ajratish uchun ustun; 3-kondensator; 4-qozon; 5-sovutish suvi; 6-ishitish bug’I; 7-kondensat. Energiya talab qiladigan azeotropik distillash sxemalari azeotrop aralashmaning ajratish birligidir. A+ aralashmasini ajratish biroz soddalashtirilgan bo’lib, ajratuvchi yordamida getezotrop hosil bo’ladi. Ikkinchisi kondensatsiyalanganda so’ng, tarkibdagi ajratilgan tarkibiy qismlarning nisbati har xil bo’lgan ikkita suyuq qatlam hosil qiladi. Ikki qatlamning tarkibdagi farqi distillash kolonining balandligi va gomoazotropni shakllanayotgan paytda ajratish qobiliyatining pasayishi. Geteroazeotropning qaynash harorati har doim A va B tarkibiy qismlariga qaraganda past bo’ladi. Geteroazeotroplarning o’ziga xos xususiyati bug’ va suyuqlikning yalpi tarkibining tengligi. Getroazeotropik aralashmaning dekantatsiyasi Florensiya kemasida amalga oshriladi va bu alohida va yengil suyuqlik qatlamlarini alohida ko’rsatishga imkon beradi .