Kimyo bakalavr) 2021-2022 o’quv yili I semester uchun II kurs (III semestr) namangan – 2021

Ikkinchi (Cl^-, Br^-, J^-) vа uchinchi (NO₃^-, NO₂^-_, CH₃COO^-) guruh

аniоnlаrining аnаlitik rеаktsiyalаri

2 tomchi eritmaga 2 tomchi 2n HNO₃ eritmasidan va 1 tomchi AgCl qo'shiladi. Cho'kmaning hosil bo'lishi II-guruh anionlar: borligini bildiradi. 2-guruppa anionlari qatoriga xlorid , yodid , bromid va boshqa anionlar kiradi. Ularni Ag ioni bilan hosil qilgan tuzlari suvda va suyiltirilgan HNO₃ da erimaydi. 2-gruppa anionlariga suyiltirilgan HNO₃ ishtirokida AgNO₃ guruppa reagenti hisoblanadi.

Anionlar Reaktivlar
AgNO3, HNO3 ishtirokida	AgCl oq cho’kma	AgBr och-sariq cho’kma	AgJ sariq choo’kma
Kumush tuzlariga NH4OH ning ta’siri	[Ag(NH3)2]Cl hosil qilib eriydi	[Ag(NH3)2]Br hosil qilib eriydi	Oz eriydi
Kuchli oksidlovchilar (MnO2, KMnO4, K2Cr2O7)	Cl2 ajiraladi	Br2 ajiraladi	J2 ajiraladi
Cl2 li suv (benzol ishtirokida)		Br2 ta’sirida benzol qavati qo’ng’ir rangga kiradi	J2 benzol qavatini binafsha rangga kiritadi
NaNO2 yoki KNO2			J2 ajiraladi
Pb(CH3COO)2			PbJ2 Sariq cho’kma
CaCO3

Xlorid ionining reaksiyalari

Xlorid ioni xlorid kislotaning anionidir, rangsiz. Xlorid kislota eng kuchli kislotalardan biri. Uning tuzlari xloridlar deb ataladi. Ko’pincha xloridlar suvda yaxshi eriydi, AgCl, Hg ₂Cl _2, PbCl₂ va b. suvda yaxshi erimaydi.

1. 
   Kumush nitrat AgNO₃ xlorid ionlari bilan kumush xloridning suzmasimon oq cho’kmasini hosil qiladi:
   

NaCl +AgNO₃=AgCl + NaNO₃

Cl + Ag =AgCl

Cho’kma nitrate kislotada erimaydi, biroq NH₄OH da oson erib, kompleks birikma hosil qiladi:

AgCl+ NH₄OH [Ag(NH₃)₂]Cl +H₂O

Agar shu eritmaga konsentrlangan nitrat kislata qo’shilsa, AgCl cho’kmasi yana qaytadan ajraladi:

[Ag(NH₃)₂]Cl+ 2HNO₃= 2NH₄NO₃+AgCl

Reaksiyaning bajarilishi: 2-3 tomchi natriy xlorid eritmasiga 2-3 tomchi kumush nitrat eritmasidan tomiziladi. Hosil bo’lgan cho’kmaga to’la erigunicha konsentirlangan ammiak eritmasidan qo’shiladi. Eritmaga yana konsentirlangan nitrat kislota qo’shilsa, cho’kmaning qaytadan tushishi kuzatiladi.

2. 
   Oksidlovchilar (MnO₂, KMnO₄, K₂Cr₂O₇ va b.) kislotali muhitda xlorid-ionlarini erkin xlorgacha oksidlaydi:
   

2NaCl+MnO₂ +2H₂SO₄ =Na₂SO₄ +MnSO₄ +2H₂O +Cl₂

2Cl + MnO₂ + 4H = Mn²⁺ +2H₂O + Cl₂

Reaksiyaning bajarilishi: 2-3 tomchi natriy xlorid eritmasiga ozgina quruq marganes(4)-oksididan qo’shib ustiga 1-2 tomchi sulfat kislota tomiziladi va ehtiyotlik bilan qizdiriladi. Ajralib chiqayotgan xlorni rangi va xididan yoki probirkaning og’ziga tutib turilgan yod-kraxmalli qog’ozning ko’karishidan aniqlash mumkin.