Кимёвий технология асосий жараён ва курилмалари

u-x koordinatalarning V nuqtasida aniqlanayotgan suyuq fazada tarqalayotgan moddaning boshlang`ich konstentrastiyasi x<sub>b</sub>, gaz fazasidagi boshlang`ich konstentrastiya u_b, oxirgisi esa - u_ox (5.13-rasm).

Fazalar muvozanat holati u_m = f(x) tenglamaga binoan turli qiyalik burchagi ostida bir nechta ishchi chiziqlar o’tkazamiz. Rasmdagi A₁, A₂, A₃ nuqtalar gaz faza va absorbentdagi boshlang`ich va oxirgi konstentrastiyalarni xarakterlaydi. Jarayonni harakatga keltiruvchi kuchi ishchi va muvozanat chiziqlar o’rtasidagi farq bilan aniqlanadi, ya’ni u=u-u_m. Butun qurilma uchun o’rtacha harakatga keltiruvchi kuch o’rtacha logarifmik qiymat sifatida topiladi. Agar, ishchi chiziq VA vertikal chiziq bilan ustma-ust tushsa, harakatga keltiruvchi kuch eng katta qiymatga ega bo’ladi. Agar, (5.79) tenglamaga x_ox= x_b qo’yilsa, absorbentning sarfi cheksiz bo’ladi.

Boshqa holatda esa, ya’ni ishchi chiziq VA₃ muvozanat chizig`i bilan tutashsa, absorbentning sarfi minimal va tutashish nuqtasida harakatga keltiruvchi kuch nolga teng bo’ladi, chunki u_b = u_m .

B
irinchi holatda absorberning o’lchamlari minimal bo’ladi, chunki absorbentning cheksiz sarfida u_o’r maksimal qiymatga egadir. Ikkinchi holatda esa, absorbentning sarfi minimal bo’lganda absorbentning o’lchamlari cheksiz bo’ladi.

Massa almashinish, shu jumladan, absorbstiya jarayonida ham muvozanatga erishib bo’lmaydi, chunki har doim (x_ox < x_m). Demak, absorbentning sarfi har doim minimal qiymatdan katta bo’lishi kerak. Absorbentning minimal sarfini quyidagi tenglamadan topish mumkin:

(5.80)

Absorbentning optimal sarfi texnik-iqtisodiy hisoblashlar asosida aniqlanadi.

1 kmol gazni yutish uchun zarur sarflar gaz va ekspluatastiya narxi S₁, amortizastiya va ta’mirlash uchun sarflar, energiya narxi S₂, gazni uzatish va desorbstiya S₃ ga ketadigan harajatlar yig`indisiga teng:

Ma’lumki, S₁ kattalik absorbentning solishtirma sarfiga bog`liq emas. Agar, l ortsa, absorberning ishchi balandligi va uning gidravlik qarshiligi kamayadi. Lekin, bunda qurilmaning diametri kattalashadi.

Shunday kilib, S₂ = f(l) funkstiya minimumga ega bo’lishi mumkin.

Absorbentning solishtirma sarfi l oshishi bilan gazni uzatish va desorbstiyasiga ketadigan sarflar S₃ ko’payadi. 5.14-rasmda yuqorida keltirilgan bog`liqliklar xarakteristikalari tasvirlangan. ¥amma egri chiziqlar ordinatalarini qo’shsak, 1 kmol gazni absorbstiya qilish uchun zarur sarflar yig`indisi egri chizig`ini olamiz. Ushbu egri chiziqning minimumi, absorbent optimal solishtirma sarfiga to’g`ri keladi.