Кимёвий жараёнлар энергетикаси

12-Mavzu: OKSIDLANISH – QAYTARILISH REAKTSIYaLARI.

Reja:

1. 
   Oksidlanish – qaytarilish reaktsiyalari
   
2. 
   Oksidlanish darajasi.
   
3. 
   Valentlik
   
4. 
   Oksidlanish – qaytarilish reaktsiyalarining turlari
   

Reaktsiyada ishtirok etayotgan elementlarning oksidlanish darajalari o’zgarsa, bunday reaktsiyalari oksidlanish – qaytarilish reaktsiyalari jumlasiga kiradi. Oksidlanish – qaytarilish reaktsiyalarida elektronlar bir atomdan ikkinchi atomga batamom ko’chib o’tishi yoki bir atomning elektron buluti zichligi kamayib, ikkinchi atomniki ortishi mumkin:

2NaCI₂ = 2NaCI

2HgO = 2Hg + O₂

2KJ + CI₂ = 2KCI + J₂

Bir atom molekula yoki ion o’zidan elektron yo’qotsa, bu oksidlanish, elektron qabul qilsa qaytarilish jarayoni deyiladi.

CuO + H₂ = Cu + H₂O

H₂ – 2 e = 2H

Cu²⁺ + 2e = Cu

O’zidan elektron bergan atom, molekula yoki ion qaytaruvchi, o’ziga elektron qabul qilgan zarracha esa oksidlovchi deyiladi. Ayni misolda N₂ qaytaruvchi, mis ioni esa oksidlovchi, oksidlanish – elektron yo’qotish, qaytarilish esa elektron biriktirib olish.

D.I. Mendeleev davriy sistemasidagi elektronning oksidlovsi va qaytaruvchi xossalari davriy ravishda o’zgaradi. Masalan: ishqoriy metallar qaytaruvchi, galogenlar oksidlovchilar.