Кимё фанидан абитуриентлар

MASSANING SAQLANISH QONUNI

1748-yilda rus olimi M.V.Lomonosov massaning saqlanish qonuni ochgan.

• Kimyoviy reaksiyaga kirishayotgan moddalarning umumiy massasi reaksiya mahsulot-lari umumiy massasiga teng.
EKVIVALENTLAR QONUNI

Kimyoviy elementlar bir-biri bilan o'z ekvivalentlariga proporsional bo’lgan massa miqdorlarda birikadi yoki almashinadi (Ekvivalentlar qonuni).

Elementning ekvivalentligi deb 1 mol yoki 1 g vodorod atomi bilan birikadigan yoki shuncha miqdor vodorod o’rnini oladigan miqdoriga aytiladi.
EKVIVALENT

	Modda	Formula	Misol
1	Oddiy modda
2	Asos
3	Oksid
4	Kislota
5	Tuz

oksidlarning ekvivalenti

Bunda: M_r — oksidning molekular massasi;  — oksid hosil qiluvchi elementning valentligi; n — oksid hosil qiluvchi elementning shu oksiddagi atom soni.

Asoslarning ekvivalenti

Bunda: M_r — asosning molekular massasi; n(OH) — asosdagi gidroksid guruh soni.

Kislotalarning ekvivalenti

Bunda: M_r — kislotaning molekular massasi;

n(H) — kislota tarkibidagi metallga o’rnini bera oladigan vodorod atomlari soni.

Tuzlarning ekvivalentligi

Bunda: M_r — tuzning molekular massasi;

 — tuz hosil qiluvchi metallning valentligi;

n — tuz hosil qiluvchi metallning shu tuzdagi atom soni.

Ekvivalent nomalum bo’lgan elementning ekvivalenti malum bo’lgan element bilan hosil qilgan birikmasiga qarab ikkinchi elementning nomini aniqlashda. formuladan foydalaniladi.
• Ekvivalent — teng qiymatli demakdir.

Elementning ekvivalentligi deb, 1 mol vodorod atomlari bilan birikadigan yoki kimyo-viy reaksiyalarda shuncha vodorod atomlarining o’rnini oladigan miqdoriga aytiladi.

Elementning 1 ekvivalenti massasi uning ekvivalent massasi deb ataladi (vodorod uchun 1 g/mol).

• Murakkab moddaning ekvivalenti uning 1 ekvivalent vodorod bilan qoldiqsiz ta'sirlashadigan yoki boshqa har qanday moddaning bir ekvivalenti bilan ta'sirlashadigan

miqdoridir.

Demak, moddalar ularning ekvivalentlariga mos ravishda o’zaro ta'sirlashadilar. Bu ekvialentlik qonuni deb ataladi:

Moddalar bir-biri bilan ularning ekvivalentlariga proporsional miqdorlarda ta'sirlashadilar.

o’zaro ta'sirlashayotgan moddalar massalari (hajmlari) ularning ekvivalent massalariga (hajmiga) proporsionaldir.

Ekvivalent hajm — moddaning 1 ekvivalenti egallaydigan hajm boiib, gazsimon holat uchun qoilanadi (1 ekvivalent hajm H — 11,2 l/rnol, O — 5,6 l/mol).