Кимё фанидан абитуриентлар

VIII. KIMYOVIY BOG’LANISH TURLARI.

Elektrmanfiyligi bir xil bo’lgan atomlar orasida umumiy elektron juftlari hosil bo’lishi hisobiga vujudga keladigan kimyoviy bog’lanish kovalent qutbsiz bog’lanish deyiladi. Elektrmanfiyliklari bir-biridan biroz farq qiladigan atomlardan orasida hosil bo’lgan kimyoviy bog’lanish kovalent qutbli bog’lanish deyiladi.

Bir atomning kimyoviy bog’Ianishda ishtirok etmagan, ya'ni taqsimlanma-gan elektron jufti va ikkinchi atomning bo’sh orbitali o’rtasida hosil bo’lgan bog’lanish donor-akseptor yoki kordinatsion bog’lanish deyiladi.

Ionlar zaryadlangan zarrachalardir. Atomlar elektron berganda yoki elektron biriktirib olganda zaryadlangan zarrachalar, yayni, ionlarga aylanadi.Atomning yo’qotgan va qabul qilib olgan elektronlar soni ionning zaryad miqdorini belgilaydi. Qarama-qarshi zaryadlangan ionlar bir-biriga tortiladi. Ionlar orasida hosil bo’lgan kimyoviy bog’lanish ion bog’lanish deb ataladi.

Ionlarning o’zaro birikishidan hosil bo’lgan moddalar ionli birikmalar deyiladi.

	Bog’lanish turi	Qanday xosil boladi	Misollar	Bog’lanish energiyasi
1	Qutbsiz kovalent	NEM qiymati bir hil element yoki elementlar orasida	H2,O2,N2,CI2,F2,Br2,J2,NCI3, Peroksidlar(H2O2),O3,P4,CS2	Mustahkam
2	Qutbli kovalent	NEM qiymati farq qiluvchi har hil metalmaslar orasida	НCI, HBr, HJ, H2O, NH3, HF, SO2, SF6, SO3, CO, CO2, azot (oksidlari) HN3, N2H4, kislotalar, alkan, alken uglevodorodlar, P2O3, P2,O5, PH3, PCI3, PCI5, SCI2, SiCI4	Mustahkam
3	Ionli	Metal va metalmas orasida (tuzlarda)	KCI, NaI, Li2S, CsF, BaCI2,	Mustahkam
4	Metall	Faqat metallar orasida	Barcha Me (Fe,Cu,AI…)	Mustahkam
5	Vodorod	Ichki molekulyar	Diollar, triollar, o-nitrofenol, o-hlorfenol, pirokatehin, DNK, RNK, salis’il kislota, amino kislotalarda, organik (karbon) kislotalarda.	Oddiy kovalent bog’dan 10 marta zaif
		Molekulalararo	Suv, spirtlar, DNK aminokislotalarda, organik (karbon) kislotalarda.
6	Donor akseptor yoki kordinasion		Kompkeks tuzlar, ammoniy (NH4) birikmalari, NH4CI, PH4CI, H3O^+, CO, N2O5, HNO3, DNK, RNK, kristallogidratlar, N2H5CI, N2O, [CF6]^2-	Mustahkam