Ш у боис • узингиз севган нарсани қидиринг. Сиз
яхш и кўрган иш — бу энг муҳим дастаклардан биридир.
Бу ишдаги асосий истеъдод ва қобилият ҳам қудратли
дастак ҳисобланади.
Шу боис узингиз севган ва истеъдодингиз намоён
булган ишдан воз кечманг, агар сизга купроқ унумли
булиб куринса-ю , аммо сиз унга лоқайд булсангиз,
бош -
қа ишга қул урманг. Бундай хатога йул қуйманг. Сиз
лоқайд булган ишда м уваф ф ақият қозона олмайсиз.
Биринчи қадамда айтганимиздек, иш тиёқ м уваф-
ф ақиятнинг энг муҳим ш артларидан бири эканини эсдан
чиқарманг. Ш у сабабдан ҳам озгина иштиёқингиз булган
соҳани танланг — айнан мана ш у соҳада қандайдир
керакли ва фойдали иш қилишга қизиқиш ингиз ва хо-
ҳишингиз булсин.
Борди-ю, фаолиятнинг қайсидир муайян соҳасига
нисбатан иш тиёқ уйгонмаган ва сиз узингизда нимага
қобилият борлиги ва сизга нимаси қи зи қ эканини аниқ-
ламаган булсангиз, унда нима қилиш керак?
Демак, сиз барча болалар
истеъдодли булиб тугилиш-
ларини эслаш ингиз керак. Ўз истеъдодингизни унутиб
қуйган булишингиз мумкин, сиз ундан фойдаланмаяпсиз,
аммо бу унинг йуқолиб кетганини билдирмайди. И стеъ
додингиз аввалгидек узингиз билан бирга. Токи сиз уни
уйготмагунча, у кутиб ётаверади — молиявий даҳо у
билан бирга булади ва ниҳоят, ундан дастак сифатида
фойдалана бошлайсиз.
Ёдга олинг, 9 ва 15 яш арлик болалигингизда ҳаммадан
К
5
Ч
1
ним а қилишни ёқтирардингиз? Ўқиш-ёзишними,
рақс тушиш ва спорт билан шугулланишними, раем со-
лиш ва усимлик ҳамда ж ониворларга қарашними, бошқа
одамлар билан дустлашиш ва суҳбат қуришними? Вақтни
ҳам сезмай, яъни иш тиёқ билан булардан қайси
бирини
берилиб баж арар эдингиз?
Айнан мана шу соҳада истеъдодингиз чарақлаб ку-
ринади!
Истеъдодингизни намоён этинг ва сизни истеъдодли
деб аташади. Истеъдодли булгач эса,
ўз
истеъдодингизни
молиявий м уваф ф ақиятингиз учун дастак сифатида
қуллай бошлайсиз.
79
И СТЕЪДОДЛАРНИ Н Г ТУРЛАРИ
Ушбу боб сизга нимада истеъдодли эканингизни
аниқлашда ёрдам беради.
Говард Гарднер “Ақл ромлари” китобида истеъдод
ёки зеҳннинг етти хилини белгилаб беради. М ана улар:
1. Вербаль-лингвистик хили. Бу яхши ўҳиш ва ёзиш -
нинг табиий қобилияти. Бу истеъдод ахборот тўплаш ва
уни бошқалар билан баҳам
куриш керак булган барча
соҳаларда фойдаланилади. Вербаль-лингвистик истеъдод
фойдаланиладиган касбларга журналистлик, ёзувчилик,
ҳуқуқшунослик, уқитувчилик киради. Мактаб таълими
тизими барча ўқувчилардан шу истеъдод борлигини талаб
этади. Бунга эга булмаганлар кўпинча ёмон уқийдилар
— аммо бу, улар етарли дараж ада қобилиятли эмас ёки
уларнинг зеҳни паст дегани эмас, мутлақо. Ш унчаки бу
болаларда истеъдоднинг бошқа турлари ва ақл хиллари
к
5
Шроқ ривожланган булади.
2. Рақамли истеъдод. Бу — яхши санаш ва рақамларни
эслаб қолиш қобилияти. Рақамли истеъдод ф ойдалани
ладиган
касбларга математик, сармоядор, муҳандис к и
ради (аммо юқори малакали муҳандисга яна вербаль-
лингвистик истеъдод ҳам керак).
3. Кенглик истеъдоди. Бу илгаш, эслаб қолиш, яратиш,
у ёки бу тарзда куз билан курадиган қиёф аларни қай-
та гавдалантириш истеъдоди. Кенглик истеъдодида
фойдаланиладиган касбларга — рассом, дизайнер, м еъ-
мор киради (яхши меъмор
булиш учун яна вербаль-
лингвистик ва рақамли истеъдод ҳам керак булади).
4. Ж исм оний истеъдод. Бу — уз танасига эгалик қи-
лиш ва яхши ҳаракатланиш, шунингдек қуллари билан
нимадир қила олишлик истеъдоди. Ж исм оний истеъ-
доддан фойдаланиладиган касбларга — спортчи, раққос,
машина устаси, қурувчи, дурадгор ва ҳ.к. киради. Енгил
машина конструктори учун юқорида санаб утилган
барча истеъдодлар билан бирга ж исмоний истеъдод
талаб этилади.
80