Kichik biznes

5.3.1- jadval

«Jahongir» kichik korxonasining investitsiyalashtirilgan loyihalar ^b0^{' .} YIC^ha ^toy,^da^II^TI ^{k k}oe^ffi1^.ts1yent^Ia^. r^.mmg ^h"ISO^b- ^kito^b"I

Loyiha	Ko'zda tutilgan xarajatlar summasi, '	Ko'zda tutilgan daromadlar summasi, '	Foydalilik koeffitsiyen ti	Ranglar
A	600	840	1 4	I
R	QOO	pn._	I 4'i	?
V	100	1QO	I 1	1
G	700	770	1 1	4
D	1200	1260	1,05	5

Ushbu jadvalga ko'ra, agar kichik korxona 2,5 min. so'mlik loyihalarni investitsiyalashtirish imkoniyatiga ega bo'lsa, bu mablag'larni A, B, V va G loyihalar uchun sarflash maqsadga muvofiq bo'lib, juda katta daromad keltirish imkoniyati bo'lsada, D loyihadan voz kechish zarurdir.

Agar foydalilik koeffitsiyentiga e'tibor bermasdan, faqat ko'zda tutilgan daromadlarning maksimal miqdorlariga ko'ra ish yuritilganda D, B va V variantlar tanlangan bo' lardi. Bunda jami xarajatlar 2,4 min. so'mni tashkil etgan holda, korxona daromadi 2,955 min. so'mni tashkil etardi. Agar foydalilik koettitsiyentini hisobga olib tuzilgan investitsiya loyihasini amalga oshirganda, olinadigan daromad hajmi 3,305 min. so'mni tashkil etishi mumkin edi.

Yuqorida ta'kidlanganlardan tashqari, amalda bo'lishi mumkin bo'lgan kompleks loyihalarni e'tiborga olish ham lozim. Bu ham investitsiya mablag' larini ajratishning variantlaridan biri bo' lib, bunda ma'lum bir loyiha bir vaqtda boshqa bir loyiha bilan parallel amalga oshirilishi mumkin. Masalan, yangi uex qurilishi butun zavodga xizmat qiladigan energetika yoki tozalash inshootlari rekonstrukuiyasi uchun ma'lum darajada mablag' qo'yishni talab etadi.

Bunday holda ikkala investitsiya mablag' ini sarflash loyihasining ham foydalilik koeffitsiyentini hisoblab chiqish lozim. Bunda ushbu koeffitsiyentlarning individual darajalariga e'tiborni qaratish shart emas. Misol uchun, firmada 600 ming so'm mablag' sarflab, 840 ming so'm

daromad keltiriladigan loyiha bor. Bunda foydalilik koeffitsiyenti 1,4 (840/600) ni tashkil etadi. Lekin, shu bilan birga, firma umumzavod xo'jaligini takomillashtirishga yana I 00 ming so'm sarflashi zarur.

Bu esa daromadlilikni faqat 60 ming so'm miqdoridagina o'sishiga olib keladi yoki boshqacha qilib aytganda, bu loyiha bo'yicha foydalilik koeffitsiyenti I dan kichik bo' lib, 0,6 (60/100) ni tashkil etadi. Biroq agar o'zaro bog'liq bo'lgan ushbu loyihalar bo'yicha investitsiyalar miqdori va kutilayotgan daromadlami qo'shsak, bunda birinchi holatda 700 ming so'm (600+100), ikkinchi halatda esa 900 ming so'm (840+60) kelib chiqishini ko'ramiz. Shunday qilib, umumiy (integral) foydalilik koeffitsiyenti 1,29 (900/700) ni tashkil etadi, ya'ni I dan ancha yuqori. Bu esa bizga ikkala loyihani bir vaqtda amalga oshirish uchun qancha mablag' sarflash mumkinligini ko'rsatadi.

Qisqa xulosalar

Yangi biznes korxonalarini tashkil qilish bir necha bosqichdan iborat. Ular ta'sis etilgan joyidagi mahalliy hokimiyat organlari tomonidan davlat ro'yxatidan o'tadi. Davlat ro'yxatidan o'tkazilgan korxonaga: hokimiyatning korxonani davlat ro' yxatidan o' tkazilganligi to' g' risidagi qarorlaridan ko'chirma, hokimiyat ro'yxatidan o'tkazilgan va tasdiqlangan korxona Nizomi hamda korxonaning ro'yxatdan o'tkazilganligi to' g'risidagi davlat orderi topshiriladi.

Korxona faoliyatini olib borishda biznes-reja muhim rol o'ynaydi. Biznes rejaning tuzilishi va mazmuni qat'iyan chegaralanmagan. Fikrimizcha, yetti bo'limdan iborat biznes reja eng maqbul biznes rejadir.

Kichik biznes va xususiy tadbirkorlik faoliyatini tahlil qilishda foydalilik koeffitsenti usulidan foydalanish oddiyligi va qulayligi bilan ajralib turadigan usu! bo' lib, u yetarlicha asosli qarorlar qabul qilishga yordam beradi.