Kichik biznes

Kd = 1 I 1 + K*T (2)
bu yerda, Kd diskont koeffitsiyenti yoki pul qiymatining ·o zgarish sur'ati (odatda, bank kreditlari bo'yicha o'rtacha foiz darajasida qo' llaniladi );

K - foiz stavkasi, %;

T - investitsiya ajratilgandan boshlab o'tgan vaqt, yil;

Masalan, bank stavkasi 10 %ga teng bo'lsa, uchinchi yil uchun diskontlash koeffitsenti:

K = 1/ 1 + 0,1*3 = 0,769 ni tashkil etadi.
Bundan foydalanib, yuqorida ko'rib chiqqan misolimiz uchun investitsiyaning qoplanish muddatini aniqlaymiz. Buning uchun (1) fonnuladan foydalanib, investitsiyaning qoplanish davrida pul qiymatining farqini aniqlab olamiz.

Shunday qilib, bank stavkasi 10 % bo'lgan holda, jami uch yilda diskontlangan daromadlar hajmi 88816 so'm (22728+29166+36922) ni tashkil etadi. Demak, finna bo'yicha investitsiyaning to·liq summasini qoplash uchun firmaga 31184 (120000-88816) so'm etishmayapti. Endi, to'rtinchi yilda investitsiya umumiy hajmining etishmayotgan qismini yanada aniqroq qilib hisoblab chiqishimiz mumkin. Demak, to'rtinchi yilda diskontlan gan daromadlar:

	Diskontlanish koeffitsenti:	Diskontlanish daromadlari:
1-yilda	1/1+0,1*1=0,9091;	25000x	so'mni
2-yilda	1/1+0,1*2=0,8333;	0,9091=22728 35000x	so'mni
3-yilda	l/1+0,1*3=0,7692;	0,8333=29166 48000x	so'mni

0,7692=36922

1 / (1+o,1*4) = 0,7142; 54000x0,7142 = 38567 so'mni tashkil etadi.

Endi firma uchun investitsiyaning yetishmayotgan summasini (31184 so'm) hisoblab chiqilgan to'rtinchi yildagi investitsiya summasi (38567 so'm) ga bo'lib 0,81 ga ega bo'lamiz. Shunday qilib, firma investitsiyalarining qoplanish muddati 4 yilni emas, balki 3,81 yilni tashkil etar ekan. Vaholanki, firma investitsiya xarajatlarining ma'lum vaqt o'tishi bilan qiymati (tannarxi) ning o'zgarib borishini hisobga olmay amalga oshirgan oldingi hisob-kitoblarimizdagi muddat 3,22 ni tashkil etgan edi. Ammo belgilangan davrlardagi muddatlar ichida barcha omillarni hisobga olib, yanada aniqroq hisoblab chiqqan investitsiyalarning qoplanish ko' rsatkichi ishlab chiqilayotgan loyiha uchun ajratilgan mablag' laming 4 yil muddatga zo'rg'a etishini ko'rsatdi.

Agar bank kreditlarining foizlari ham inflyatsiya darajasini hisobga olib borsa, unda ushbu loyihani qabul qilish maqsadga muvofiq emasdir. Shuning uchun investitsiyalashtirilayotgan loyihalarni ishlab chiqish davomida ko' zda tutilayotgan (iqtisodiy) omillardan tashqari, ko' zda tutilmagan (tabiiy, ijtimoiy, siyosiy) omillami c'tiuurga ulgan hulda bir necha variantlarini ishlab chiqishni taqozo etadi.

Bunday holatlarda mavjud barcha investitsiyalash variantlarini investitsiyalaming foydalilik darajalarini aniqlash orqali o'rganib chiqish tavsiya etiladi. Foydalilik ko'rsatkichi sifatida foydalilik koeffitsiyenti deb ataluvchi kattalikdan foydalanish mumkin. U quyidagi formula yordamida hisoblanadi:

Foydalilik koeffitsenti

Ko zda tutilgan daromadlar summasi

Ko zda tutilmagan xarajatlar (3) summasi