Kichik biznes

11.6.2-jadval Respublika YalMda hududlardagi kichik korxonalarning yalpi hududiy

ma^hSU^I0 ^td3^.1!:I U^IUS^h"I^.DIDI^.!: IS^tiIQ^b0 ^Id3^. 0 SI^{"b b}o^.ris^h"1^*

Respublika hududlari	2000- y.	2005-y.	2010-y.	2015-y.	2015-yil 2005-yilga nisbatan foiz hisobida
O'zbekistan Resoublikasi	31,0	38,2	52,l	66,l	173,0
Qaraqalpag' istan Resoublikasi	26,9	48,9	57,9	66,9	136,8
vilayatlar
Andiian	32,9	38,7	49,9	61, l	157,8
Buxaro	33,0	44.4	51, l	57,8	130,l
Jizzax	37,l	64,4	73,0	79,8	123,9
Qashqadarva	25,8	38,4	45,8	58,4	152,0
Navai	21,5	20.9	33,5	46,l	220,0
Namangan	33,4	51,4	75,4	81,4	158,3
Samarqand	44,3	54,5	68,3	78,9	144,7
Surxandarya	39,l	45,9	64,8	81,7	177.9
Sirdarva	38.9	58,8	72,5	80,6	137.0
Tashkent	34,0	36,3	45,6	54,9	151,2
Farg'ana	32,0	43,9	64,7	82,3	187,4
Xarazm	34,2	54,2	78,3	81,9	151,l
Tashkent sh.	41.5	54.3	70.2	79.1	145.6

*O' zbekistan Respublikasining statistik axbarotnamasi asasida hisablandi.
Albatta bu ko'rsatkich rivojlangan davlatlarda, masalan AQSH da 75-82 foiz, Yaponiyada 81 foizni, Italiyada 74 foizni tashkil etadi. Respublikamiz kichik biznesning bunday ko'rsatkichlarga erishishi tadbirkorlik faolligi orqali amalga oshadi. Istiqbolda kutiladigan natijalar asosan kichik tadbirkorlikning faol rivojlanishi evaziga ro'y beradi. Bu esa ular tomonidan ishlab chiqariladigan mahsulot miqdorining o' sish dinamikasini ta'minlaydi.

11.6.3-jadval Istiqbolda hududlar bo'yicha kichik tadbirkorlik korxonalari

tomonidan mahsulot ishlab chiqarishning ·o sishi (min. so·m hisobida)

Hududlar	2000-y	2005-y	2010-y	2015-y	2015-yil 2005-yilga nisbatan o'sish %
0· zbekiston Respublikasi	892573, 0	956838, 2	1089938 ,7	1223039 ,2	127,8
Qoraqalpog' iston Respublikasi	18786,6	22919,6	24982,3	27045	117,9
viloyatlar
Andijon	70178,8	74249,1	82564,9	90880,7	122,3
Buxom	46619,4	51934,0	55413,5	58893,1	113,3
Jizzax	31281,6	39821,3	43245,9	46670,5	117,1
Qashqadaryo	61485,8	69233,0	74356,2	79479,4	114,7
Namangan	50919,4	60084,8	74505,1	88925,4	147,9
Samarqand	67851,2	74772,0	85090,5	95409,0	127,5
Surxondaryo	82241,4	87833,5	104434,0	121034,5	137,7
Sirdaryo	34155.4	40952,3	46562,7	52173.1	127,3
Toshkent	110782,	112665,	123143,	133621,	118,5
	4	7	6	5
Farg'ona	104838,	117314,	141715,	166116,	141,5
	6	3	6	9
Xorazm	36708,7	44050,4	54666,5	65282,6	148,1
Toshkent sh.	219770,	247901,	287813,	327426,	132,1
	8	4	5	6
Navoiy	24940.4	25065,1	29100,5	33135,9	131,1

*O'zbekiston statistikasi axborotnomasi asosida hisoblandi.
Hududlar bo'yicha mahsulot ishlab chiqarish hajmining istiqbolda o'sib borish dinamikasini korxonalar miqdorining o'sib borish holati bo'yicha tahlil etsak, bu holat qo'shimcha yangi kichik korxonalaming tashkil etilishi hisobiga amalga oshadi.

Yaratilgan imkoniyatlardan samarali foydalangan hududlarda yalpi hududiy mahsulotning yuqori sur'atlar bilan o'sishi ta'minlanadi. Jumladan kichik korxonalarning ishlab chiqarish samaradorligini oshirish evaziga istiqbolda k·o zlangan natijalarga erishish ta'minlanadi.

Milliy iqtisodiyotning raqobatbardoshligi iqtisodiy faoliyat jarayonlari va uning natijalarini aks ettiruvchi ko'rsatkichlarda kichik biznes ulushining yuqori bo'lishiga ham bog'liq ekanligi shubhasizdir.

Kam xarajat hisobiga yangi ish o'rinlari yaratish imkoniyati, yirik biznes kirib bora olmaydigan bozor segmentlarini egallay olish qobiliyati, ayniqsa, xizmat k·o rsatish sohasi va uncha katta b·o lmagan mahalliy resurs bazalarini ·o zlashtirishda juda qulay tashkiliy shakl ekanligi kichik biznesni rivojlantirishning ahamiyati beqiyosligini ko'rsatadi. Shu sababli ham kichik biznesni jadal rivojlantirish masalasi mahsulot ishlab chiqarishni mahalliylashtirish, xizmat ko'rsatish sohasini rivojlantirish, shuningdek mamlakatning eksport salohiyatini oshirish masalalari bilan chambarchas bog'langan.

7. 
   Istiqbolda kichik biznes va xususiy tadbirkorlik faoliyatini izchil rivojlantirishning asosiy yo'nalishlari
   

O'zbekiston Respublikasida kichik biznesning rivojlanishdagi mavjud muammolarning yechimini topish va 2007-2015-yillarda istiqbollashtirilayotgan parametrlarni ta'minlash, ushbu sohada tadbirkorlik faolligini oshirishning yo'nalishlarini aniqlash va ular bo'yicha chora- tadbirlarni belgilashni talab etadi.

Ta'kidlash joizki, kichik biznesda tadbirkorlik faolligini oshirish uchun quyidagi umumiy sharoitlar ta'minlashi zarur:

• 
  milliy iqtisodiyotda makroiqtisodiy muvozanatni ta'minlash negizida uni barqaror rivojlanishini jadallashtirish;
  
• 
  iqtisodiyotda raqobat muhiti shakllanishini ta'minlash;
  
• 
  kichik biznesni davlat tomonidan qo'llab-quvvatlash tizimi, uning mexanizmlarini takomillashtirish asosida rivojlantirib borish;
  
• 
  kichik biznesga xizmat k·o rsatuvchi infratizi lmalarni samarali harabt qilishini ta'minlash.
  

O'zbekiston Respublikasida kichik biznes faoliyatini rivojlantirishning asosiy yo·nalishlari quyidagilardan iborat:

• 
  kichik biznesning huquqiy-me'yoriy va tashkiliy asoslarini iqtisodiyotda turli omillar ta'sirida ro'y berayotgan o'zgarishlarga mos ravishda uzluksiz takomillashtirib borish;
  
• 
  davlat tomonidan kichik biznes va huquqiy tadbirkorlikni qo' llab­ quvvatlash mexanizmlarini samaradorligini oshirish, bu borada xorijiy mamlakatlar tajribasidagi yangi mexanizmlarni mavjud sharoitlarga moslashtirgan hoIda amaliyotga q·o Hash;
  
• 
  kichik biznesning innovatsiya negizida rivojlanishini ta'minlash borasida chora-tadbirlarni ishlab chiqish;
  
• 
  kichik biznesni moliyaviy jihatdan ta'minlash mavjud mexanizmlar samaradorligini oshirish va moliyalashtirishtirishning yangi manbalarini harakatga keltirish negizida qulay investitsiya muhitini yaratish;
  
• 
  kichik biznesda ishlab chiqarishni tashkil etishning moddiy ta'minotini takomillashtirish;
  
• 
  kichik biznesni tashqi iqtisodiy faoliyat mexanizmlarini takomillashtirish;
  
• 
  kichik biznes sohasi uchun malakali raqobatbardosh kadrlami tayyorlash;
  
• 
  kichik biznesda kooperatsiyani chuqurlashtirish.
  

Kichik biznesni ushbu yo'nalishlarda olib boriladigan chora tadbirlar 1m ishlab chiqishda xorijiy tajribani o'rganish va uni mamalkatimiz sharoitlariga tatbiq etish muhimdir. Xususan, statistik ma' lumotlarga ko'ra, ltaliyada yalpi ichki mahsulotning yillik o'sishi o'rtacha 3-5 foizni tashkil etadi.

Bu davlatda kichik biznesning o' ziga xos xususiyati shundaki, yirik firmalarda ishlash bi Ian birga o' rindoshlik bo'yicha kichik va hunarmandlik korxonalarida ham mehnat qilish uchun keng imkoniyatlar yaratilgan. Shuningdek, ishlab chiqarish tuzilmasining eng muhim tarkibiy qismlaridan biri kooperativ (shirkat) sektoridir. Korporatsiya shakli mamlakat tashqarisida «sanoatlashtirishning italyan modeli»dir. Bunday sanoat okruglarining samaradorligi shundaki, ular mahalliy imkoniyatlardan samarali foydalana oladilar. Buning natijasida korxonalar bir qancha imkoniyatlarga ega bo' ladi, jumladan:

-korxonalararo munosabatlar moslashuvchanligi yuzaga keladi;

-korxonalarga tashkilot, uyushmalar va institutlar tomonidan ko'rsatiladigan xizmatlarga oid ma'lumotlar olish imkonini beradigan aniq axborot tizimi yuzaga keladi;

-milliy mahsulotni tashqi bozorlarga olib chiqishda kichik korxonalar yetakchi mavqega ega bo' ladi;

-tarmoq usulida tashkil etilgan kichik ishlab chiqarish kooperativlarida bandlik yuqori darajada bo' ladi.

lqtisodchi olimlar tadqiqotlariga ko' ra, ltaliya iqtisodiyotida turli sohalarda faoliyat yurituvchi korxonalami texnologik jihatdan birlashtirishning tashkiliy shakli «konstellyatsiya» ahamiyati alohida e'tirof etiladi. Bunda o'zaro bog'liq, murakkab tayyor mahsulotni ishlab chiqarishda cheklangan miqdordagi korxonalar birlashib faoliyat yuritadi. Bunday tashkiliy shaklda birlashgan korxonalardan biri mahsulot tayyorlash jarayonini bajarsa, ayrimlari texnologik jarayon uchun mas'ul

bo'ladigan, ba'zilari esa savdo bilan shug'ullanadi. Natijada nafaqat mahsulot ishlab chiqarish va sotish muammosi hal bo' ladi, shuningdek ishlab chiqarish ko' Jami ham kengayadi. Bunday jarayonda yetakchilikni "constellazione" yulduzlar turkumi demakdir konstellyatsiyada oxirgi bosqichdagi ishlarni bajaradigan korxona amalga oshiradi. Ular boshqa finnalardan barcha kerakli butlovchi qismlarni sotib oladi va ularga tegishli ishlar bo'yicha buyurtmalar beradi.

Demak korxonalardagi faoliyatning muvofiqlashuvi yuzaga keladi. Turli konstellyatsiyalarda hamkorlik qilish, bozorda ma'lum bir mahsulot turiga talabning kengaytirilishi va erkin raqobat muhiti yaratiladi, shu bilan birga mahsulotning tannarxi va uning narxi pasayishiga olib keladi.

Fikrimizcha, Italiya Respublikasida kichik biznes subyektlarini rivojlantirishning bu tashkiliy shakli O'zbekistonda ham mavjud xususiyatlar asosida foydalanish mumkinligini e'tirof etmoqchimiz. Chunki konstellyatsiya usulini O' zbekiston amaliyotida ham qo' llash, kichik biznesda afzalliklar yaratadi, bular:

• 
  kichik korxonalami moliyalashtirishni ta'minlaydi;
  
• 
  texnologik jihatdan murakkab mahsulotlami ishlab chiqarish imkonini beradi;
  
• 
  korxonalarning ishlab chiqarishda raqobatbardoshligini oshiradi;
  
• 
  marketing tadqiqotlarini o'tkazishning realligini ta'minlaydi.
  

Samarali eksport faoliyatini amalga oshirishlari uchun tashqi bozor talablariga to' liq javob beradigan marketing majmuasi axborotlari bi Ian ta'minlangan bo' lishlari zarur. Bozorlarning o' ziga xos salohiyati va bozor konyunkturasidagi o' zgarishlar bo'yicha joriy axborot t121m1, kompaniyalarning barcha rcsurslari bcvosita savdo faoliyatiga qaratilgan va asosiy xaridorlar biIan doimiy aloqa o' mata oladigan tashkilotlar bu eksport savdo kompaniyalaridir.

Jahon amaliyotida eksport faoliyatini tashkil etishning chet ellarda savdo uylarini ochish shakli ham tashqi iqtisodiy faoliyatni rivojlantirishning shakli sifatida keng tarqalgan. O' zbekiston savdo uylarining chet ellarda tashkil etilishi mahalliy to' qimachilik rnahsulotlari ishlab chiqaruvchilar eksport faoliyati samaradorligining oshishiga ham imkoniyat yaratadi. Kichik biznes subyektlarining tashqi iqtisodiy aloqalarga kirishishida savdo vositachilari ko' mak beradi hamda hamkorlar va xaridor topishga dastlabki imkoniyat yaratiladi.

Shunday qilib, yuqorida keltirilgan kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni rivojlantirishning ustuvor yo'nalishlarini ishlab chiqish jarayonida quyidagi jihatlarga alohida e'tibor berish lozim:

Birinchidan, kichik biznes va xususiy tadbirkorlik shakllanishi va rivojlanishida tadbirkorlik mehnat unumdorligi va tadbirkorlik faolligi o'rtasidagi , umumiy bog' liqlik omillari, avvalo, "Vaqtdan unumli foydalanish" (yildan-yilga ijobiy natijalarga erishish), "Ishlab chiqarish uzluksizligi yoki davomiyligi" (mavsumiy ishdan ko'ra ko'p yillik faoliyat afzalligi) va "Samaradorlik" (natlilik) kabi ko'rsatkichlarga e'tibor berilishi zarur. Ikkinchi omit ko'proq kichik biznes subyektlariga taalluqlidir.

Ikkinchidan, tadbirkorlik mehnat va tadbirkorlikning ·o ziga xos

xususiyatlari o'rtasidagi umumiylik omillariga, birinchi navbatda, kishilaming "mehnatga yangicha munosabati" (mulk hissi, boyish istagi, yaratuvchanlik va h.k.) hamda "mehnat faoliyati ijod, aql va tafakkur orqali amalga oshadi" (ayniqsa, kichik biznes uchun), "mehnatga oqilona munosabat" (ko'proq fermer xo'jaliklarida) singari omil-ko'rsatkichlar soha tadbirkorlarining ma'naviy-a qliy shakllanishida muhim o'rin egallaydi. Bu esa, o'z navbatida, tadbirkorning boy ma'naviy qiyofaga ega

b·o lish, bilim malakasini oshirishni ·o z faoliyatiga yangicha qarashi va

ishini oqilona tashkil etishini zaruriy maqsadga aylantiradi.

Uchinchidan, har bir tadbirkor ·o z faoliyatini samarali tashkil etishda mehnat bozorining ishchi kuchiga talabi va tadbirkorlik qobiliyati xususiyatlarining umumiyligida, avvalo, "ijodkorlik" (innovatorlik), "ishchanlik", "yaratuvchanlik" (bunyodkorlik) kabi xususiyatlarga ijobiy, ustuvor munosabatda b·o lishi talab etiladi.

Shuningdek, tadbirkorlik faolligini baholashda quyidagi mezon- ko' rsatkchilar ketma-ketligi (afzaliy qatori) tavsiya etiladi:

-mahsulot (ish, xizmat) sifatining yaxshilanishi;

-ilg'or texnika va texnologiyadan foydalanish darajasi;

-raqobat muhitini shakllantirishdagi hissasi;

-mehnat samaradorligi orqali ijtimoiy-adolatli taqsimotga erishishi;

-yangi ish o'rinlari yaratishi.

To'rtinchidan, aholining ijtimoiy-iqtisodiy ahvolini yaxshilash va

aholi bandligini oshirishda yangi ish ·o rinlari barpo etishning samarali

yo'li hisoblangan kichik biznes va xususiy tadbirkorlik faolligi uning tarkibiy turlari bo'yicha quyidagi afzallik qatoriga (ketma-ketligiga) ega ekanligi inobatga olinishi darkor:

-tashkiliy-boshqaruv faolligi;

-investitsiya faolligi;

-ishlab chiqarish faolligi;

-marketing faolligi;

-moliyaviy faollik;

-innovatsiya faolligi;

-boshqa faollik turlari.

Beshinchidan, hududlarda kichik biznes va xususiy tadbirkorlik rivojlanishining o'zgarishi va ta'sir doirasini baholovchi ijtimoiy-iqtisodiy monitoring yaratish zarur bo'lib, unda, avvalo, quyidagi ko'rsatkichlar o'z aksini topishi taqozo etiladi:

-doimiy yashovchi aholi soni, ming kishi;

-aholining o'rtacha yillik daromadi o'zgarishi, %.;

-kichik biznes va xususiy tadbirkorlik subyektlari soni;

• 
  kichik biznes va xususiy tadbirkorlik sektorining viloyat (shahar, tuman) yalpi hududiy mahsulotidagi ulushi, %;
  

-mamlakatda kichik biznes va xususiy tadbirkorlik orqali yaratilgan yangi ish o'rinlari soni;

• 
  kichik biznes va xususiy tadbirkorlik sohasi xodimlarining o' rtacha yillik ish haqi o' zgarishi,%;
  
• 
  kichik biznes va xususiy tadbirkorlik sohasida tadbirkorlik faolligining o'zgarish darajasi,%.
  

Mazkur ijtimoiy-iqtisodiy monitoring k·o rsatkichlari orqali mamlakatda kichik biznes va xususiy tadbirkorlik sohasi subyektlarining tadbirkorlik faolligi darajasi o' rganiladi hamda tegishli chora-tadbirlar amalga oshiriladi va istiqbol dasturini ishlab chiqarish imkoni yaratiladi.

Kichik biznesning mamlakat iqtisodiyotida tutgan o'rnidan kelib

chiqqan hoIda va ushbu sohada sifat dasturning bosh maqsadi:

·o zgarishlariga erishish uchun

Kichik biznes sohasini kengaytirish va samaradorligini oshirish asosida ushbu sektomi barcha tomonidan e'tirof etilgan vazifalarini to'liq bajarishni ta'minlash va rivojlantirishida yangi sifat bosqichiga o'tishini ta'minlashdan iborat. Kichik biznesning rivojlanishini jadallashtirish negizida uni yalpi ichki mahsulotdagi hisasini 66,1 foizga yetkazish.

Mamlakat iqtisodiyotida kichik biznes subyektlarining ulushi va ahamiyatini tubdan oshirish maqsadida dasturda quyidagi yo'nalishlarda kompleks chora-tadbirlarni amalga oshirish ko' zda tutiladi:

• 
  tadbirkorlik subyektlarini tashkil etish va faoliyat yuritishning huquqiy me'yoriy bazasini takomillashtirish. Bunda mansabdor shaxslar tomonidan buyruqbozlik va boshqa salbiy holatlarning oldini olish borasida ularning mas'ulligini oshirishga muhim e'tibor qaratiladi;
  

-kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni rivojlantirishni davlat tomonidan tartibga solish tizimini takomillashtirish va tadbirkorlik

tuzilmalari faoliyatiga davlat hokimiyati va boshqaruv organlarining noqonuniy va asossiz aralashuvi holatlarini bartaraf etish;

-yirik korxonalarni tarkibiy o'zgartirish natijasida bo'shab qolgan noturarjoy binolar va foydalanilmayotgan ishlab chiqarish maydonlarini kichik korxonalarga berish;

-yirik sanoat korxonalarida tayyor mahsulot ishlab chiqarish uchun importga mo'ljallangan ehtiyot qismlar, detallar va kerakli uskunalar ishlab chiqarishni mahalliylashtirish bo'yicha Dastumi amalga oshirish;

-kichik biznes uchun mutaxassislar tayyorlash tizimini takomillashtirish va sifatini oshirish.

Dasturda kichik biznesni tashkiliy-huquqiy asoslarini ro'y berayotgan o'zgarishlarga moslashtirib borish quyidagi tartiblarni o' z ichiga qamrab oladi:

• 
  kichik biznesni bir maromda rivojlantirish uchun shart-sharoitlar yaratish maqsadida tadbirkorlikni rivojlantirishning me'yoriy-huquqiy bazasini takomillashtirish;
  
• 
  tadbirkorlik faoliyatining boshlanishi bilan bog'liq me'yoriy va huquqiy hujjatlami soddalashtirish;
  

tadbirkorlami huquqlarini himoya qilish mexanizmm1 takomillashtirish va uni aslida harakat qilishini ta'minlash yo'li bilan ijobiy faol tadbirkorlik muhitini yaratish;

• 
  xususiy tadbirkorlarga xalqaro standart talablariga javob beradigan yangi mahsulot turlarini ishlab chiqarish uchun me'yoriy-texnik hujjatlarni ishlab chiqishda ko' maklashadigan infratuzilmani shakllantirish;
  
• 
  tadbirkorlik tuzilmalari faoliyatiga davlat hokimiyati va boshqaruv organlarini noqonuniy va asossiz aralashuv holatlariga chek qo'yish;
  
• 
  mikro va kichik korxonalarda buxgalteriya hisobotlarini yuritish tartibini, shuningdek soliq va statistika organlariga hisobotlami tayyorlash va yetkazishni soddalashtirish.
  

Kichik biznes tadbirkorlik faoliyatini davlat tomonidan q·o llab­ quvvatlash samarasini oshirish maqsadida dasturda ushbu yo' nalish quyidagilarni amalga oshirishi lozim:

• 
  davlat organlari, tadbirkorlaming jamoat tashkilotlari va tijorat tuzilmalari bilan hamkorligini ta'minlovchi mexanizmni takomillashtirish;
  
• 
  raqobatbardosh mahsulotlar ishlab chiqarishga mo' ljallangan investitsion loyihalami amalga oshirish, eksport hajmini oshirish, mahalliy xomashyo resurslaridan foydalanishni yaxshilash, qo' shimcha ishchi o' rinlarni tashkil etishga k·o maklashish;
  
• 
  doimiy faoliyat ko'rsatadigan ko'rgazma va texnologik uskunalar, minitexnologiyalar yarmarkalarini tashkil etish;
  
• 
  kichik biznes subyektlarining moliyaviy resurslardan foydalanish imkoniyatlarini yaratish;
  
• 
  kichik biznes va xususiy tadbirkorlik sohasida xalqaro hamkorlikni rivojlantirishdan iborat.
  

Dasturda kichik biznesni innnovatsiya asosida rivojlanishini ta'minlash quyidagilarni o'z ichiga qamrab oladi:

• 
  texnologik jarayonlarni doimiy ravishda yangilab borish asosida mahsulot sifatini oshirish va resurslarning tejalishiga olib keluvchi innovatsiyalarni ishlab chiqarishga joriy etish mexamzmm1 takomillashtirish;
  
• 
  qisqa davrda ishlab chiqarishda aslida qo'llash mumkin bo'lgan innovatsion ishlanmalarni davlat tomonidan ishlab chiqaruvchilarni jalb etgan holda moliyalashtirishni tashkil etish;
  
• 
  innovatsion tadbirkorlikni qo' llab-quvvatlash.
  

Kichik biznesni moliyaviy resurslar bilan ta'minlash yo'nalishida Dasturda quyidagi tadbirlarni amalga oshirish nazarda tutilgan:

• 
  moliyalashtirish va sug'urta loyihalarini amalga kiritishni kengaytirish, kafolat berish va mexanizmini takomillashtirish;
  
• 
  operatsiyalarini qo' llash;
  
• 
  lizing;
  
• 
  budjetdan tashqari mablag' lar hisobiga imtiyozli kreditlash va mikrokreditlash;
  
• 
  kichik biznes subyektlariga lizing asosida uskunalar sotib olishni mablag'lar bilan ta'minlash;
  
• 
  tijorat banklari tomonidan ishlab chiqarishni kengaytirish va aylanma mablag'lami to'ldirish, xizmatlar ko'rsatish hajmini oshirishga qaratilgan kreditlar berish mexanizmlarini takomillashtirish;
  
• 
  mahalliy xomashyodan chet el kredit liniyalari, shuningdek milliy valyutadagi mablag'larni jalb etgan holda tayyor mahsulot ishlab chiqaradigan miniuskunalar yaratish amaliyoti davom ettiriladi.
  

Kichik biznes subyektlarining moddiy-texnik ta'minoti bo'yicha kelgusidagi 2008-2015-yillarda amalga oshiriladigan ishlar quyidagilardan iborat bo' lishi lozim:

• 
  birja, auksion va yarmarkalar savdo doirasini kengaytirish;
  
• 
  zamonaviy texnika va texnologiyalar lizingini kengaytirish.
  

Bunga erishish uchun quyidagi tadbirlar amalga oshirish nazarda tutiladi:

• 
  respublikada ishlab chiqarilayotgan miniuskunalar, texnologiyalar katologini tuzish;
  
• 
  hududlarda xomashyo, moddiy-texnika, mehnat va boshqa resurslaming mavjudligi to'g'risidagi ma'lumotlar bazasini takomillashtirish;
  
• 
  har bir tadbirkorlik subyektlarining xomashyo va ishlab chiqarish imkoniyatlarini hisobga olgan holda ehtiyojini shakllantirish tizimini takomillashtirish;
  
• 
  mamlakatda bu tadbirlar bajarilsa oziq-ovqat, chakana va ulgurji savdo yarmarkalarining keng ko'lamda faoliyat yuritishini ta'minlash.
  

Buning uchun, albatta, kichik biznes subyektlarini axborot-maslahat markazlari bi Ian ta'minlash orqali qo' llab-quvvatlash zarur. Kichik tadbirkorlik subyektlarini axborot-konsalting xizmatlari bi Ian q·o llab­ quvvatlash quyidagilar orqali ta'minlanadi:

Savdo-sanoat palatasi va tadbirkorlikning boshqa jamoat tashkilotlarining axborotmaslahat b·o limlari, xususiy konsalting, auditor, advokat firmalari va soliq maslahatlari;

• 
  maxsus gazeta vajumallar;
  
• 
  tadbirkorlarga standartlashtirish texnik-iqtisodiy ma' lumotlar, kodlash va tasniflash masalalari bo'yicha uslubiy va amaliy yordamlami kengaytirish;
  
• 
  kichik biznes subyektlarining nafaqat buxgalteriya hisobi va moliya
  

hisobotlarini yuritish, balki mijozlarga ·o z budjetlarini rejalashtirishda

huquqiy va konsalting ma'lumotlami olishda rivojlangan darajadagi axborot texnologiyalaridan foydalangan holda olib borish imkoniyatlarini yaratish.

Xulosa o'mida ishonch bilan aytish mumkinki kichik biznes va xususiy tadbirkorlik ·o sishi bi Ian biz mamlakatimizda tayanchimiz bo' lgan o' rta mulkdorlar sinfini shakllantirish vazifasini bevosita ha! qilishga erishamiz. Kichik biznes va xususiy tadbirkorlik aholi bandligini ta'minlaydigan va uning asosiy daromad manbai bo'lgan muhim bo'g'inga aylanadi. Iqtisodiyotni izchil rivojlantirishning eng muhim omili, jamiyatimiz ijtimoiy va siyosiy barqarorligining kafolati, mamlakatimizni taraqqiyot yo·lidan olg'a yetaklaydigan faol harakatlanuvchi kuchi sifatida amal qiladi.

Dasturda belgilangan maqsad va vazifalami hududiy kesimda aniqlashtirishda quyidagi holatlarni hisobga olish maqsadga muvofiq:

• 
  kichik tadbirkorlikni rivojlantirishning hududiy dasturini mintaqa xususiyatiga mos ravishda ishlab chiqish;
  

etish;

• 
  hududiy-sohaviy xususiyatiga ko'ra ishlab chiqarish tizimini tashkil
  

• 
  ma'muriyatchilikni keskin cheklash;
  
• 
  institutsional asoslarni yanada kengaytirish;
  
• 
  yirik korxonalar bilan kichik korxonalar integratsiyasiga erishish;
  
• 
  korxonalarning ishlab chiqarish guruhlarini tashkil etish;
  
• 
  monitoring tizimini to'liq shakllantirib borish evaziga jahonga
  

chiqish;

- innovatsion faollikni oshirish. Mehnat innnovatsiyasi va mehnat menejmenti munosabatlarini takomillashtirish orqali sifat k·o rsatkichiga erishish.

Kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni rivojlantirish Dasturi O' zbekiston Respublikasi Prezidentining tadbirkorlik subyektlarini rivojlantirishni rag' batlantirish bo'yicha qarorlarida belgilangan vazifalarni hal etishni nazarda tutadi. Mamlakat iqtisodiyotida kichik biznes samaradorligini oshirish asosida uning salmog'i va ahamiyatini tubdan oshirishni ta'minlaydi.
Qisqa xulosalar

Respublikamizning iqtisodiy taraqqiyoti, iqtisodiy mustaqilligi, xalqining farovon turmush darajasi, qolaversa mehnat resurslarining ish bilan bandlik darajasi kichik biznes va xususiy tadbirkorlikning rivoji bilan bog'liqdir. Bu holat esa korxonalarning iqtisodiy erkinligini rag'batlantirish darajasining rivojlanishi bilan tavsitlanadi.

Milliy iqtisodiyotning raqobatbardoshligi iqtisodiy faoliyat jarayonlari va uning natijalarini aks ettiruvchi ko'rsatkichlarda kichik biznes ulushining yuqori bo'lishiga ham bog'liq ekanligi shubhasizdir.

Kam xarajat hisobiga yangi ish o'rinlari yaratish imkoniyati, yirik biznes kirib bora olmaydigan bozor segmentlarini egallay olish qobiliyati, ayniqsa, xizmat ko'rsatish sohasida va uncha katta bo'lmagan mahalliy resurs bazalarini o' zlashtirishda juda qulay tashkiliy shakl ekanligi kichik biznesni rivojlantirishning ahamiyati beqiyosligini ko'rsatadi. Shu sababli ham kichik biznesni jadal rivojlantirish masalasi mahsulot ishlab chiqarishni mahalliylashtirish, xizmat ko'rsatish sohasini rivojlantirish, shuningdek mamlakatning eksport salohiyatini oshirish masalalari bilan chambarchas bog'langan.

Kichik biznesni rivojlantirish borasida yaratilgan qulay shart­ sharoitlar sohaning iqtisodiy rivojlanishdagi, aholini ish bilan bandliligi va daromadlarining o'sishidagi roli yanada kuchayishi hamda YaIM, eksport

va tarmoqlar hamda sohalarning ishlab chiqarish ko'rsatkichlaridagi ulushi ortib borishiga xizmat qiladi.