|
Ikkinchidan,
masala mashq yechish orqali talabalarning bilim olishdagi
faolligi ortadi.
Uchinchidan,
masala fikrlashni o’rgatadi.
Shuning uchun ham masala so’ziga faqat hisob-kitob asosida topshiriqni
bajarish, javobini aniqlash emas, balki fikr yuritish ob’yekti sifatida qaralishi bejiz
emas.
Talabada malaka, ko’nikma hosil qilishda alohida o’rin tutadigan
metodlardan biri bu mashq hisoblanadi. Bu metodning samaraliligi, eng avvalo,
mashqni amaliyot bilan bog’langanligidir. Mashq qilish deganda o’zi o’rganish,
malaka hosil qilish uchun qilinadigan ish, tayyorgarlik mashg’uloti va uni takror va
takror bajarishni tushunamiz. Mashq –inson oldiga qo’ygan maqsadni amalga
oshirish, ijobiy natijaga ega bo’lish uchun qilingan mashaqqatli mehnat hamdir.
Mashq qilish “Takrorlash bilimning onasidir” naqlini ifodalaydi. Mashq
qilmay o’quv va amaliy ko’nikma va malakaga ega bo’lib bo’lmaydi.
Mashqlarni ularni bajarishdan qo’yilgan maqsadga ko’ra: maxsus, avval
bajarilganlarini yodga tushuruvchi, o’qish, o’rganish jarayonlarini faollashtiruvchi
mashqlarga bo’lish mumkin.
Mashqlarni bajarishga ko’ra esa : amaliy, og’zaki va yozma mashqlarga
bo’lish mumkin.
Iqtisodiy fanlardagi mashqlar talabalarni mushohada qilish, xulosa
chiqarishga o’rgatish bilan birga kam vaqt sarflashi, ayrim masalalarda ikkilanib
turgan talabalarni to’g’ri javob topishga o’rgatadi.
Masala mashqlar hisob kitob qilishni taqozo etadi. Bu esa o’quvchi
talabalarda aniq miqdorlar, raqamlar yordamida qonun kategoriyalarni tushunishni
osonlashtiradi.
Chunki iqtiosdiyotni nazariy jihatdan o’rganishda ilmiy abstraksiyadan
foydalaniladi. Ko’pchilik talabalar ilmiy abstraksiya metodini tezda
tushunishaverishmaydi. Matematik ifodalar orqali iqtisodiy hodisalarni o’zaro
bog’lanishini tushunish esa oson.
Masala mashqni mustaqil yechar ekansiz, unga sarflagan intellectual
energiyangiz va vaqtingizga achinmaysiz. Chunki, ular iqtisodiyotni chuqur
o’rganishga katta yordam beradi.
Masala, mashqlar bir tomondan sinalgan, qadimiy dars o’tish uslubi bo’lsa,
ikkinchi tomondan, imkoniyatlari nihoyatda ko’pligi tufayli eskirmaydigan, doimo
zamonaviy, uchinchidan, universal, barcha iqtisodiy fanlarni o’rganishda qo’llash
mumkin bo’lgan metoddir.
Masalalarning muntazam yechib turilishi, mashq bajarish hamda uni
muhokama qilish, talabalarning olgan bilimini uzluksiz nazorat qilish,
tushunmagan kategoriyalarni tushunib olish imkonini beradi.
O’qituvchi masala,mashq tuzar ekan, birinchi navbatda, aniq maqsad
qo’yishi, ikkinchidan undan kelib chiqib, qanday ma’lumot berilishini puxta
o’ylashi, uchinchidan bajariladigan ishlarni, topshiriqlarni maqsadga ko’ra
tushunarli tarzda qo’yishi zarur.
Nazariy darslarda masala mashqlardan foydalanish uchun umumiy qoidalar:
Nazariy darslarda masala, mashqlardan foydalanish me’yorini bilish
zarur;Masala, mashqlardan keragidan ortiq foydalanilsa, nazariy
masalalarni yoritishga vaqt yetmay qoladi;
Ma’ruza darsi uchun qisqa vaqtda yechiladigan masala tuzga yoki
tanlagan ma’qul;
Ma’ruzada qo’yilgan masala, mashqni oxirigacha yechish shart emas;
Ba’zan masala, mashqni ma’ruza jarayonidan boshlab, mustaqil
ravishda davom ettirishni talabalarga topshirish mumkin.
Ma’ruza jarayonida qo’llaniladigan masala, mashqlar doimo real
ma’lumotlar asosida bo’lishi shart emas.
Ma’ruzada
berilgan
masala
oddiy
bo’lishi,
ma’ruzani
murakkablashtirmasligi,
nazariy
qonun
qoidalarni
puxta
o’zlashtirishlarini hisoblar, raqamlar orqali mustahkamlashga xizmat
qilishi kerak.
O’rganilayotgan mavzu, nazariy qonun qoidalar keng ko’lamda real
faktlar, dalillarni talab qilsa, bunda rasmiy ma’lumotlar asosida
tuzilgan jadval yordamida bajariladigan masala mashqlar qo’l keladi.
Amaliy darslarda masala va mashqlardan foydalanish metodlariga uch xil
yondashuv mavjud.
Nisbatan eng ideal variant bo’lib, amaliy mashg’ulotlarda nazariy savollarni
muhokama qilib bo’lgach, masala mashq yechib, nazariy bilimni mustahkamlash
bo’lib hisoblanadi.
Masala mashqlardan foydalanishning ikkinchi metodi ulardan nazariy muammoni,
qonunlarni o’rganish jarayonida foydalaniladi. O’quvchi talabalar tominidan
nazariy savolni o’zlashtirish qiyin kechsa, masalani yechish yordamida oson
bo’ladi.
Uchinchi metodi, savolni nazariy jihatdan amaliy darsda muhokama qilib
o’tirmay, mashq masala yechib qo’ya qolish.Masala yechish natijasida nazariy
savol chala o’rganiladi degan xavotirga tushish noo’rin, chunki masala mashqni
muhokama qilish jarayonidagi muloqot, aksincha, nazariy qonun qoidalarni
chuqurroq o’rganishga, uni mazmunini tushunishga yordam beradi.
“Biznes nima va odamlar nima uchun biznes bilan shug’ullanadilar?”
MAVZUSIGA OID TOPSHIRIQ VA MASALALAR
Do'stlaringiz bilan baham: |
