Keynsning tovarlar va xizmatlar bozoridagi makroiqtisodiy muvozanat modeli. Reja

m’ = ΔM / ΔY

Bu erda: ΔM - importga xarajatlarning o’zgarishi; ΔY - daromadlarning o’zgarishi.

Yalpi daromadlarning oshishi bilan import ham oshadi. Chunki, bunda iste’molchilar va investorlar ham milliy ham import mahsulotlarga bo’lgan xarajatlari miqdorini oshiradilar. Ayni paytda mamlakatning eksporti hajmi shu mamlakatdagi yalpi daromadlar (Y) miqdoriga bevosita bogliq bolmaydi, balki tovar olib chiqib ketayotgan mamlakatning yalpi daromadlari ozgarishiga bogliq boladi. Shuning uchun ham mamlakatdagi yalpi daromadlar (Y) ozgarishi bilan sof eksport (Xn) ortasidagi bogliqlik salbiydir va sof eksport funktsiyasida minus ishorasi bilan belgilanadi.

Keynsning makroiqtisodiy muvozanat modelini korib chiqish jarayonini soddalashtirish uchun sof eksport miqdori yalpi daromadlar (Y) ozgarishiga bogliq emas deb olinadi. Shuning uchun sof eksport toligicha avtonom xarajatlar miqdoriga qoshiladi, yani avtonom xarajatlar (a + I + G +Xn) yigindiga teng deb olinadi.

2. «Keyns xochi». Ishlab chiqarish hajmining muvozanat darajasiga

erishish mexanizmi

Rejalashtirilgan xarajatlar chizigi haqiqiy va rejalashtirilgan xarajatlar birbiriga teng bolgan (Y=E) chiziqni qaysidir a nuqtada kesib otadi. Quyida keltirilgan 16-chizmada tovarlar va xizmatlar bozorida qisqa muddatli muvozanatga erishish mexanizmi tasvirlangan bolib, u Keyns xochi nomini olgan. Y=E chiziqda haqiqiy investitsiyalar va jamgarmalar tengligi saqlanadi. a nuqtada esa daromadlar rejalashtirilgan xarajatlarga teng boladi. Shuningdek, bu erda rejalashtirilgan hamda haqiqiy investitsiyalarning ozaro tengligiga erishiladi. Yani, makroiqtisodiy muvozanat taminlanadi.

Agarda, ishlab chiqarishning haqiqiy hajmi (Y1) uning muvozanat darajasi(Y0)dan kop bolsa, istemolchilar mahsulotlarni ishlab chiqaruvchilar taklif qilganga nisbatan kam sotib oladi (ADAS) koramiz. Talabning oshishi esa firmalar zahirasining kamayishi hisobiga qondiriladi. Natijada, YaIM asta sekin Y2 dan Y0 ga qarab osadi va yana AD=AS tengligiga erishiladi. Bu esa ayni paytda E=Y va I=S ayniyatlarga erishilganligini anglatadi.