Keyin bir necha kun yoki bir necha hafta keyin payd

XVII.5. Changlarning yonishi va portlash xususiyatlari 

 

Qattiq moddalaming maydalangan har xil kattalikdagi zarralari havo 

muhitida  uzoq  vaqt  suzib  yuradigan  va  birmuncha  katta  zichlikka  ega 

---

 

 

347 

bo'lgan  tumansimon  muhitni  vujudga  keltiradi.  Bunday  mayda 

zarrachalarning  ko'p  miqdorda  yig'ilib  qolganda  xuddi  gaz  va  yonuvchi 

suyuqliklar bug'lari kabi portlash xususiyatiga ega bo'ladi. 

Odatda,  havo  tarkibidagi  changlar  miqdori  g/m

3

  yoki  mg/m

3

 

birliklarda  o'lchanadi.  Ko'pgina  yonuvchi  moddalar  changlarining 

portlashi  uchun  pastki  zichlik  miqdori  juda  katta  birliklarni  tashkil  qiladi 

va bunday birlikdagi aralashma hosil qilishi qiyin (masalan, qand pudrasi, 

torf changi, bularning portlashi uchun quyi chega-radagi zichlik 1350 g/m

3

 

va  2200  g/m

3

),shuning  bilan  birga  bunday  changlarni  portlatib  yuborish 

uchun katta quvvatdagi yondiruvchi impuls zarur. 

Portlashning  boshlang'ich  fazasida  havo  tarkibidagi  eng  mayda 

zarralar  alangalanadi  va  ularning  ajratgan  issig’ida  kattaroq  zarralar 

alangalanadi, shundan keyin zichligi yetarli bo'lsa, alangalanish hajmiy tus 

oladi  va  portlashga  olib  keladi.  Shuning  uchun  ham  zichlikning  quyi 

chegarasi  asosida  changlarning  yong'inga  va  portlashga  xavfliligi 

aniqlanadi.  Portlashga  xavfli  changlar  toifasiga  zichligi  65  g/m

3

  gacha 

bo'lgan,  alangalanish  kuyi  chegarasiga  to'g'ri  kelgan  changlar  kiritiladi 

(oltingugurt  changi,  un  va  boshqalar).  Agar  alan-galanishning  quyi 

chegarasi  65  g/m

3

  dan  ortiq  zichlikka  to'g'ri  kelsa,  ular  yong'inga  xavfli 

changlar toifasiga mansub bo'ladi (tamaki, yogoch changi).