Keyin bir necha kun yoki bir necha hafta keyin payd

XIV. 4. Mehnatni muhofaza qilishning nomenklatura 

chora-tadbirlari 

 

Kasaba  uyushmasi  ustaviga  asosan  FZKU  vositachiligida  har  yili 

---

 

 

265 

mu'muriyat  (direktor  shaxsida)  bilan  ishchi-xizmatchilar  o'rtasida  o'zaro 

mehnat munosabatlari to'g'risida jamoat bitimi tuziladi. Bu bitimda ishchi 

va  xizmatchilarning  mehnat  qilishi  va  madaniy,  maishiy  dam  olishi 

borasidagi  tadbirlar  haqida  kelishib  olinadi.  Unda  bitimda  mehnatni 

muhofaza  qilish  chora-tadbirlari,  mehnat  sharoitini  yaxshilash  masalalari 

ham  hisobga  olinadi  va  bu  masalalar  ma'lum  tartibga  keltirilib,  mehnatni 

muhofaza qilishning nomenklatura chora-tadbirlari sifatida bitimga tirkab 

qo'yiladi. 

Nomenklatura  chora-tadbirlari  rejasi,  kasab  uyushmasi  qo'mitalari 

bilan  kelishgan  holda,  ma'muriyat  xodimlari  tuzadi.  Unga  ushbu 

korxonada  ayni  paytdagi  mehnat  sharoiti,  kasb  kasal-liklari  va  sanoat 

korxonasida  inson  oiganizmiga  ta'sir  qiluvchi  zararli  omillarning 

mavjudligi  asos  qilib  olinadi.  Bu  reja  kasaba  uyushmasi  bilan 

kelishilgandan keyin ishchilarning umumiy majlisida muhokama qilinadi. 

Nomenklatura  chora-tadbirlariga  asosan  ish  sharoitini  yax-shilash 

chora-tadbirlari  kiritilib,  ularni  shartli  ravishda  quyidagi  uch  guruhga 

bo'lib qarash mumkin: 

1.  Baxtsiz  hodisalarning  oldini  olishga  qaratilgan  chora-tadbirlar; 

bunga  qo'shimcha  saqlovchi  va  muhofaza  qiluvchi  to'siqlarni  o'rnatish, 

blokirovka qilish, muhofazaning avtomatik tizimlarini qo'llash, masofadan 

turib 

boshqariladigan 

asboblar 

joriy 

qilish, 

signal 

tizimlari, 

mexanizatsiyalashtirish masalalari va boshqalar kiradi. 

2. Sanoat korxonalarida kasb kasalliklarini kamaytirishga qaratilgan 

chora-tadbirlar;  ishchilarga  zararli  ta'sir  ko'rsatuvchi  moddalardan 

muhofaza  qiluvchi  qurilmalar  tayyorlash  yoki  sotib  olish,  yaxshi 

shamollatish  va  havoni  mo'tadillashtirish  tizimlarini  o'rnatish,  eskilarini 

takomillashtirish,  umumiy  havo  almashtirish  usullari  bilan  birga  xavfli 

moddalar  ajralgdigan  joyni  ham  ajratish,  havo  surish  tizimida 

mukammallashtirilgan 

mashinalardan 

foy-dalanish, 

havo 

holatini 

kuzatadigan asboblar o'rnatish va boshqalar. 

3.  Ish  sharoitini  umuman  yaxshilashga  qaratilgan  chora-tadbirlar; 

bunda  mo'tadil  yoritish,  sanitariya-maishiy  xonalar  holatini  yaxshilash, 

maxsus  kiyim  bosh  va  oyoq  kiyimlarini  vaqtida  sifatli  remont  qilish, 

mehnatni  muhofaza  qilish  kabinetlari,  burchaklari,  vistavkalari  tashkil 

qilish va boshqalar. 

Sanoat korxonalarida texnologik jarayonlar taqozo qiladigan chora-

tadbirlar,  masalan,  yangi  texnologik  jarayonlar  va  ishlab  chiqarishni 

maqsadga  muvofiq  tashkil  qilish  masalalari,  garchi  ish  sharoitini 

yaxshilashga  qaratilgan  bo'lsa-da,  nomenklatura  chora-tadbirlariga 

---

 

 

266 

kiritilmaydi. 

Nomenklatura  chora-tadbirlari  ish  bitimiga  kiritilganligi  va  ish-

chilarning  umumiy  majlisida  tasdiqlangani  sababli,  ular  bajarilishi  shart 

bo'lib  qoladi  va  bu  haqda  ma'muriyat  ishchilarga  axborot  berib  turishi 

kerak.  Unga  sarflanadigan  mablag'  sanoat  korxonasining  asosiy  fondidan 

olinadi,  ya'ni  bu  xarajatlar  umumsex  va  umumzavod  xarajatlari  hisobiga 

kiradi.  Mehnatni  muhofaza  qilish  nomenklatura  chora-tadbirlariga 

ajratilgan  mablag'lardan  boshqa  maqsadlarda  foydalanish  mutlaqo 

taqiqlanadi. 

Mehnatni muhofaza qilishning nomenklatura chora-tadbirlari sanoat 

korxonalarida  o'tkazilishi  lozim  bo'lgan  va  bu  korxonalar-ning  bosh 

rejasiga kiritilgan. Mazkur rejaga  maydonlarni obodonlashtirish, ishchilar 

yashaydigan zonalar holatini yaxshilash, korxona tashqi ko'rinishi va unga 

tutashuvchi  yo'l  va  yolkalar  holatini  yaxshilash,  barcha  ishlab  chiqarish 

zonalarini  ko'kalamzorlashtirish  masalalari  kiradiki,  bular  tuman,  viloyat 

miqyosida hisobga olinadi va unga ma'lum mablag' ajratiladi.