Keyin bir necha kun yoki bir necha hafta keyin payd

2. Xavfli darajadagi sharoitlar:     

a)  namlikni  mvjudligi  (yomgir,  kor,  tеz-tеz  suvni  purkab  turilishi, 

namlik bilan qoplangan pol, patolok, dеvor va xonada joylashgan boshqa 

prеdmеtlar); 

b)  kimyoviy  faol  muhitni  mavjudligi  (uzoq  vaqt  davomida 

izolyatsiya  va  uskunani  tok  o’tkazuvchi  qismlarga  ta’sir  etuvchi  yoki, 

doimo bo’lgan agrеssiv bug’lari, gaz va suyuqliklar); 

v)    yuqori  xavfli  ikki  va  undan  ko’p  bo’lgan  yuqori  xavfli 

sharoitlariga xos hususiyatlar; 

3. Havfsiz darajalari 

Insonlarni  elеktr  tok  jarohatlanishi  sharoitlarni  yo’qligi  yuqori 

xavfli, yoki ayniqsa xavfli sharoitlari yo’qligi.  

 

 

 

 

X.5.Elektr qurilmalarini himoya vositalari 

 

Umumiy tushuncha va tavsifi 

Elektr  qurilmalarida  qo’llanib  kelayotgan  himoya  choralari  shartli 

ravishda  ikki  guruhga  bo’linishi  mumkin:  elektr  qurilmalarni  meyori  ish 

sharoitlariga  havfsizligini  ta’minlash  va  avariya  holatidagi  sharoitlarini 

havfsizligini taminlash. 

Meyoriy  ish  sharoitlarida

  havfsizlikni  taminlash  choralari 

quyidagicha;    izolyatsiya,  tok  o’tkazuvchi  qismlarni  oldiga  to’siqlar 

o’rnatish;  havfsizlik  blokirovkalarni  qo’llash;  orentasiyani  ta’minlash; 

elektr tarmoqlarni yerdan izolyatsiyalash; yerga ulanib qolgan tokni hajm 

qismini  kompensatsiyalash;  himoyalovchi  qisqa  tutashuv  tashkil  qilish; 

kichik  kuchlanishni  qo’llash;  izolyatsiyalangan  maydonchalarni  qo’llash; 

potensiallarni tenglashtirish. 

Avariya  sharoitida

  (izolyatsiya  lat  olgan  sababli  tok  yurmaydigan 

qismlarga  kuchlanishni  o’tib  ketishi)  ishlab  turgan  elektr  qurilmani 

---

 

 

184 

havfsizligini  ta’minlashda  quyidagi  choralar  qo’llaniladi:  himoyalovchi 

yerga  ulash  (zazemleniya);  nollanish  (zanuleniya);  himoyalovchi 

o’chirish;  ikki  qavatli  izolyatsiyani  qo’llash;  ish  joyini  izolyatsiyalash; 

baland  kuchlanishdan  past  kuchlanishga  o’tishida  himoya  choralrini 

qo’llash. 

Elektr qurilmalarni turlariga, oziqa manbai sharoitlariga (kuchlanish 

qiymatlari,  neytral  holati)  va  ishlatish  sharoitlariga  (atrof  muhit)  qarab 

havfsizlik taminlashida jamlanganlik choralari qo’llaniladi.