|
Tasvirni lipillashini minimizatsiyalash
kadrlarni almashtirish
chastotasini ko’paytirish bilan amalga oshiriladi, bu yana vertikal taqsimot
chastotasi deb xam ataladi. Agar bu chastota kerakli darajada yuqori
bo’lsa, tasvirning xar bir nuqtasidagi xaqiqiy yorqinlik o’zgaruvchan
kattalik bo’lishiga qaramay, tasvir o’zgarmasdek bo’lib ko’rinadi. Turg’un
tasvir effekti ikki faktorlarning, ya`ni inson ko’rishining va monitorning
inertsionligini bir-biriga munosabatining oqibati natijasida xosil bo’ladi.
95 % operatorda monitorning o’rtacha yorqinligidagi tasvirning turg’un
tarzda ko’rinishini keskin chastotasi pozitiv xolat (yorug’ fonda qora
belgilar) uchun 76 Gs, negativ xolat (qora fonda yorug belgilar) uchun 67
Gs bu qiymatlar MRK. Uslubiyatidan olindi.
Eksperimental baxolash, kadrlar almashinuvini eng chekka
chastotasi sifatida 75 Gs chastotani tasdiqladi. Ko’rish gigienasi
mutaxassislari negativ tasvirni tiklash chastotasini 75 Gs, pozitivda esa -
90 Gs deb qabul qilishni taklif etdilar. Monitor sifatini oshirishning asosiy
usullaridan biri deb vertikal taqsimot chastotasining oshishi qayd qilingan.
Kadrlar chastotasi oshgani sari tasvir shunchalik turg’un xolatga ega
bo’ladi. Zamonaviy monitorlarda ruxsat berilgan qobiliyati 800x600
bo’lganda, chastotasi 110-120 Gs boradi, lekin ruxsat berilgan qobiliyati
va kadrlar almashishini chastotasi- bir-biriga bog’liq parametrlardir.
Ruxsat berilgan qobiliyatini oshishi kadrlarning taqsimot chastotasini
kamayishiga olib keladi, chunki zamonaviy ENT xar sekundda ekranda
chegaralangan mizdordagi piksellar sonini ko’rsatishi mumkin. Ruxsat
berilgan qobiliyatni oshirish uchun qanchalik ko’p piksellar ishlatilsa,
xoxlagan tezlikda tasvirlarni almashtirish imkoniyati shunchalik
491
kamayadi. Tasvirning turg’unligi tiklash turiga xam bog’liqdir.
O’zgarmas tasvirlar, ya`ni taxrir qilinayotgan matn, jadval, grafika
uchun, satrlararo yoki progressiv tiklaydigan monitorlar ma`quldir, bunda
kadrning barcha satrlari tiklashning bir davrida chiqariladi. Bunday
monitorlarda ko’zni toliqtiruvchi chaqiruvchi tasvirning lipillashi va
noanshushgi aitarli darajada pasayadi. Ikkinchi tasvirni tiklash usuli
bo’lgan satrlararo tiklashda bir davr mobaynida tasvirning juft satrlari
chiqarilsa, keyingisida toqlari chiqariladi, bunday tiklash turida kadrlar
chastotasi ikki barobar pasayadi. Bu monitorni ruxsat berilgan qobiliyatini
tasvirni turg’unliginig yomonlashuvi hisobiga oshiradi. Ushbu usul
televizorlarda qo’llanilib, 1-2 m masofadan dinamik tasvrlarni qabul
qilishda maqsadga muvofiadir. Inson ko’zi 25 Gs chastotadan yuqori
bo’lgan tasvir almashishini uzluksiz xarakat sifatida qabul qilishini eslatib
o’tamiz. Ekrandagi tasvir sifati monitorni o’zining yoritilganligiga xam
bog’lshq bo’lib, u tapnqi yoritilganlik sharoitida optimal bo’lishi kerak. Iq
Yoritilganlikning qiymati (berilgan yo’nalishda berilgan yuza birligidagi
yorug’lik miqdori bilan aniqlanadi) qanchalik yuqori bo’lsa, shunchalik
tasvir kontrastligi yaxshilanadi. Bu shu bilan tushuntiriladiki, monitor
orqali shakllangan yanada yorqinroq tasvir qora rang qismni och kul rangli
qismga aylantirishga yo’l qo’ymaydi, ya`ni tasvirning aniquligi va
kontrastligi yomonlashadi.
Boshqa tomondan, shuni nazarda tutish kerakki, elektron tutami
intensivligiga bog’liq va ekranni sozlash organlari tomonidan tartibga
solinadigan ekranning yorug’ligi ko’paysa, ko’zni toliqutiradi, EMM
darajasi kuchayadi. Mutaxassislar tomonidan tavsiya etiladigan ekran
yorug’ligi - 70 kd/m.
Monitor ekranidagi xar qanday yorug’lik tutamidan paydo bo’lib,
qaytib ko’z qobig’iga tushgan yaltillash axborotni qabul qilishga
ko’pincha xalaqit beradi, Monitor ro’parasidagi yorug’ yuzalar, parda
tutilmagan derazalar, yorug’lik chiroqlari, xatto operatorning yorqin rangli
kiyimi xam yaltillashlarning manbai bo’lishi mumkin. Yaltillashning
mavjudligi o’zi xoxlamagan tarzda bosh va gavdani xolatini
o’zgartirishga, ekrandagi kerakli axborotni o’qish uchun diqqatni
kuchaytirishga majbur qiladi. Bunda ko’zga, bo’yinga, yelkaga, kurakka,
qo’lga ortiqcha yuk tushadi, natijada butun organizmni toliqishiga olib
keladi. Ekranning nur qaytarish koeffitsienti qanchalik katta bo’lsa,
yaltillash shunchalik sezilarli bo’lib, tasvirning kontrastligi shunchalik
kuchli pasayib ketadi. Negativ tasvir rejimida pozitiv tasviridan xam
kuchli nur qaytishi yuzaga keladi, shuning uchun pozitiv tasvir varianti
492
yaltillashni minimizatsiyalanishini hisobga olinsa, maqsadga muvofiqdir.
Ekranning nur qaytarish koeffitsienti qanchalik katta bo’lsa, yaltillashlar
shunchalik sezilarli bo’lib, tasvir kontrastligi juda pasayib ketadi. Negativ
tasvir rejimida pozitiv tasvirdagidan kuchli nur qaytishi yuzaga kelishi
sababli, yaltillashni minimallashtirgani uchun pozitiv tasvir variantini
qo’llash maqsadga muvofiqdir. ekranning nur qaytarish koeffitsienti;
qanchalik yuqori bo’lsa, yaltillashlar shunchalik sezilarli va tasvir
kontrastligi shunchalik past bo’ladi. Negativ tasvir rejimida pozitiv
tasvirdagiga nisbatan kuchli aks etish yuzaga kelishi sababli,
yaltillashlarni minimallashtirish hisobiga pozitiv tasvir varianti maqsadga
muvofiqdir.
Ekranni nur qaytarish qobiliyatining yo’l qo’yilgan qiymati
standartga muvofiq 1 % dan oshmasligi kerak. Zamonaviy monitorlarda
nur qaytarishni kamaytirish uchun maxsus kimyoviy qayta ishlangan qora
va
qoramtir
qilingan
shishadan
foydalaniladi,
takomillashgan
konstruktsiyali elektron-nurli trubkaning yassi va "o’ta yassi" ekranli
Trinitron va Diamondtron turi qo’llaniladi, xamda boshqa ko’rish va
emission parametrli yaltillashga qarshi muhofaza filtrlari o’rnatiladi. (3.2.3
bo’limga qaralsin).
Yaltillash muammosini xal qilishni yana buriladigan kronshteynli
qurilmaga monitorni joylashtirib, ekranni balandligini, pastga-yuqoriga
burilishini, vertikal o’q bo’ylab aylanishi hisobiga optimal joylashishini
ta`minlab, amalga oshirish mumkin.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
