Keramika materiallari va buyumlar texnalogiyasi. Keramika

Silikat mahsulotlari olinishidagi bajariladigan asosiy texnologik operatsiyalardan biri xom-ashyo materiallarini tayyorlash bo'lib, u xo'l yoki quruq usulda amalga oshiriladi. Xom-ashyo materiallari suvda tayyorlanganida. ishlab chiqarish usuli «ho'l» usul deb ataladi. Qaysi usulni tanlash xomashyo turi va uning xossalari, texnologik va texnik iktisodiy tabiatidagi bir qator omillarga bog'liq.
Sopol buyumlar ishlab chiqarish texnologiyasi
Nafis keramika mahsulotlari. Tabiiy loytuproqka kvarts, dala shpati yoki bo'r qo'shish bilan hosil qilingan ma'lum darajadagi namlikka ega birikmalarni qolipga solib va kuydirib hosil qilingan zich donali tuzilishga ega materiallar nafis keramika materiallari deb ataladi. Bunday materiallar qatoriga birinchi navbatda sopol va chinni mahsulotlari kiradi. Sopol yoki fayans buyumlarning suv yutuvchanligi 9-21 % bo'lsa, chinnining bu ko'rsatkichi 0,5-0 % atrofida bo'ladi. Fayans va chinni oralig'ida hosil bo'lgan material yarimchinni nomi bilan ataladi. Uning suv yutuvchanligi 3-7 % dir.
Nafis keramika mahsulotlari qatoriga mayolika ham kiradi. Bunday buyumlar rangli tabiiy tuproqdar asosida olingan bo'lib, sirti butik kaliyli sir bilan qoplangan bo'ladi. Xv asrda Italiyaning Faentsa shahrida rivoj topgan mayolika tufayli sopol «fayans» deb ilk bor nomlandi.
Fayans gruppasiga mansub bo'lgan buyumlar uch kichik gruppacha - xo'jalik-maishiy buyumlar, buyumlarning yuzalarini koplashda ishlatiladigan keramika koshinlari va sanitariya-texnika buyumlariga ajraladi.
Fayans yoki sopol yarimchinni va chinni mahsulotlari kabi gil, dala shpati va kvartslardan tayyorlanadi, ammo xomashyolar nisbati bilan farqlanadi (1-jadval).

Xomashyolar nisbati hamda texnologik jarayondagi farqlar tufayli ularning fizik-mexanik ko'rsatkichlari ham turlicha bo'ladi (2-jadval).

Shunday qilib nafis keramika mahsulotlarining ilk vakili sopol bo'lib, u jahonda keng tarqalganligi va ishlab chiqarish texnologiyasining chinniga nisbatan biroz soddaligi bilan ajralib turadi. Sopoldan tayyorlangan buyumlar tanasining g'ovakligi bilan ajralib turadi. Uning sinig'i ok rangli va g'ovakli bo'lib, sirti shaffof sir qatlami bilan qoplangan bo'ladi. Sirlanmasa suv yutuvchan bo'lib qoladi.