Kelishilgan Tasdi

Jarayonning kimyoviy tabiati. 
Ammofos quyqasini olish ekstraksiyalangan fosfor kislotasini ammiak bilan pH ko‘pi 
bilan 3,5 gacha to‘yintirish yo‘li bilan amalga oshiriladi. 
EFKning ammiak bilan o‘zaro ta’siri ostida murakkab, ko‘p komponentli, asosan fosfor 
kislotasi birinchi ionining
H
3
PO
4
+ NH
3
- NH
4
H
2
PO
4
+Q reaktsiyasi bo‘yichа 
neytrallanishi natijasida yuzaga keluvchi monoammoniyfosfatdan NH
4
H
2
PO
4
iborat. 
Bunda ikkinchi vodorod ioni ham qisman neytrallanib, diammoniy fosfatni hosil qiladi 
NH
4
H
2
PO
4
+ NH
3
- (NH
4
) H
2
PO
4 
+Q 
Uchinchi vodorod ionining neytrallanishida triammoniyfosfat (NH
4
) PO
4
hosil bo`ladi, 
lekin bu tuz beqaror bo‘lib, u ammiakni ajratgan holda 30-40
0
C da parchalanadi, shuning 

---

Sifat menejmenti tizimi hujjatlari, MXY 00203074-34-03: 2022 
MXY 34-03 Ammofos-3 sexi ta’sirsizlantirish apparatchisi mehnat muhofazasi
Tahrir 4 
18
bet 
37 
dan 
uchun ammofosni ishlab chiqarishda fosfor kislotasi faqat mono va diammoniyfosfat 
olingunicha neytrallanadi (ta’sirsizlantiriladi). 
Ekstraksiyalangan fosfor kislotasi tarkibida bo‘lgan (H
2
SO
4
)Fe
2
O
3 
Al
2
O
3
CaO MdO
H
2
SiF
6
) aralashmalar ammiak yordamida quyidagi tuzlar hosil bo‘lgunicha neytrallanadi 
(ta’sirizlantiriladi): 
H
3
SO
4
+ NH
3
- (NH
4
)
2
SO
4 
+Q 
H
2
SiF
6
+ NH
3
- (NH
4
)
2
SiF
6
+Q 
hosil bo‘lgan ammoniy sulfat va ammoniy kremneftorid tuzlari suvda eruvchan. 
Shuningdek suvda erimaydigan birikmalar hosil bo‘ladi 
NH
4
(Al Fe(HPO
4
) 0.5 H
2
O NH
4
Md PO
4
Ca HPO
4
2 H
2
O Md PO
4
3 H
2
O va Ca 5PO
4
2 H
2
O 
Magniyammoniyfosfat va dikalsiyfosfat tuzlari sitrat eritmasida eruvchan va o‘simliklar 
tomonidan to‘liq o‘zlashtiriladi. 
Kislotali muhitda (pH -2da) kompleksli birikmalar hosil bo‘lishi mumkin, ularda P
2
O
5 
o‘zlashtirilmaydigan formada bo‘ladi. 
Fosfor kislotasini ammiak ta’sirida neytrallash jarayonida hosil bo‘ladigan ammofos 
quyqasi (pulpa) qisman eritma va qoldiqda joylashadigan suspenziyadan iborat. 
Ekstraksiyalangan fosfor kislotasini ammiak ta’sirida neytrallashning asosiy reaksiyalari 
ekzotermikdir. 
TAB apparati reaksion kamera, separator va aylanadigan (sirkulyatsiyali kontur)
quvurdan iborat. 
Reaksion kameraning past qismi “Venturi” quvuri ko‘rinishida ishlangan bo‘lib, unga
suyuq va gazsimon ammiakni uzatish uchun kombinatsiyalangan forsunka o‘rnatilgan. 
Separator konussimon tubli silindrli korpusdan iborat. Uning yon qismida tinchlantirgich 
bakdan o‘tadigan ammofos quyqasini qaytarish uchun soplo bor. 
Sirkulyatsiyali quvur ekstraksiyalangan fosfor kislotasini uzatish uchun mo‘ljallangan
ikkitа soplo bilan ta’minlangan. Sirkulyatsiyali quvurning past qismiga apparatni bo‘shatish 
uchun surma qopqoq (zadvijka) o‘rnatilgan, reaktsiyali va sirkulyatsiyali quvurlar o‘zaro 
birlashtirilgan. Apparatning to‘liq sig‘imi 11,5 m
3
, ishchi sig‘imi esa 6,4 m
3
ni tashkil qiladi. 
Fosfor kislotasi bo‘yicha massa sarfi - 150 t/h.
Boshlang‘ich fosfor kislotasi aylanadigan (sirkulyatsiyali zonada) joyida quyqa bilan 
aralashtirilib, sovutilib, reaksiya joyiga to‘kiladi. Bu yerda quyqaning tepaga ko‘tariladigan 
oqimiga ammiak uzatiladi. Reaksiyaning o‘tishi davomida quyqa qiziydi va apparatning 
bug‘latish qismiga o‘tadi, u yerda bug‘ - suyuqlik muvozanati shartlariga muvofiq quyqa
bug‘lanadi va soviydi. 
Fosfor kislotasi va ammiakning o‘zaro ta’siri deyarli bir onda, juda tez, 3 daqiqadan ko‘p 
bo‘lmagan vaqtda kechadi va TAB apparatidagi quyqaning aylanish (sirkulyatsiya) tezligiga 
bog‘liq bo‘ladi. Quyqaning aylanishi (sirkulyatsiyasi) quyidagi omillar nisbatiga amalga 
oshiriladi: 
- TAB apparatining sirkulyatsiya va reaktsiya zonalaridagi xaroratlarning xar xilligiga; 
- TAB apparatining reaktsiya va bug‘latish zonalaridagi bosimning xar xilligi nisbatiga. 
Zichligi (1,240 - 1,320) g/sm
3
, suvning massa ulushi (60-65)%, xarorati (100-105)
0 
bo‘lgan ammofos quyqasi (pulpasi) TAB apparatining bug‘latish qismidan ammofos quyqasi 
to‘plagichiga (poz.306) o‘zi oqib tushadi va undan nasoslar yordamida poz.307 (1.2) bitta 
xalqalangan liniya orqali bug‘latishga yuboriladi.
Ammofos quyqasi to‘plagichi poz.306 - silindrsimon apparat bo‘lib, xajmi 100 m
3
, 
diametri - 5500 mm, balandligi - 4500 mm dan iborat. 

---

Sifat menejmenti tizimi hujjatlari, MXY 00203074-34-03: 2022 
MXY 34-03 Ammofos-3 sexi ta’sirsizlantirish apparatchisi mehnat muhofazasi
Tahrir 4