Kegl cc pechat indd

Amaliy topshiriq
100 yoki 50 so‘mlik tangani olib, u orqali Quyoshga qarang. 
Agar tangani ko‘zingizga juda yaqin qo‘ysangiz, Quyosh to‘la 
yopiladi. Asta-sekin tangani ko‘zingizdan uzoqlashtira boshlasangiz 
Quyoshning o‘rtasi berkilib, chetki qismi halqa shaklida ko‘rinadi. 
Tajribani o‘tkazishda tim qora ko‘zoynak taqib oling!
1. Oydan turib Yer tutilishini kuzatsa bo‘ladimi?
2. Yil davomida qaysi bir hodisa ko‘proq kuzatilishi mumkin: Oy 
tutilishimi yoki Quyosh tutilishi?
3. Oyda ham qisman tutilish kuzatiladimi?
• Yer  va  Quyosh  oralig‘ida  ikkita  sayyora  harakatlanadi.  Ularni 
Merkuriy va Venera deb atashadi. Ular Yer bilan Quyosh 
oralig‘ida turib qolganda Quyosh tutilishi ro‘y beradimi? Yer bilan bu 
sayyoralar  oralig‘i  juda  katta  bo‘lganligidan  ularning  soyasi  juda  kichik 
bo‘ladi. Shunga ko‘ra maxsus asboblar bilan qaralsa, Quyosh ichida 
kichik qora dog‘ harakatlanib o‘tishi kuzatiladi.
• Qadimgi bobilliklar eramizdan oldingi 2000-yillarda Quyosh va Oy 
tutilishlarida takrorlanish borligini aniqlaganlar. Bu davr saros (arab-
cha  –  takrorlanish)  deb  atalib,  6585  sutkaga, ya’ni 18 yil va 11,3 
sutkaga teng. Shu davrda 43 marta Quyosh tutilishi va 28 marta Oy 
tutilishi ro‘y beradi.

---

138