Катта ўқитувчи корхона кредитга лаёқатлилигини баҳолаш ва уни

www.interfinance.uz 

7
Хусусий капитал рентабеллиги кўрсаткичлари (ROE) – бир сўмлик 
корхона хусусий капиталига тўғри келадиган соф фойдани акс эттиради.
Кар=Соф фойда (270-сатр 2-шакл)/Хусусий капитал (480-460-470 сатр,1-
шакл) 
Сотиш рентабеллик кўрсаткичи(ROS) – корхона савдо фаолияти 
самарадорлигини кўрсатади. 
Кар=Ялпи фойда (030 сатр, 2-шакл)/маҳсулот сотишдан соф тушум (010 
сатр, 2-шакл) 
Молиявий барқарорлик кўрсаткичлари таҳлили. Бу кўрсаткич корхона 
молиявий мустақил ёки қарамлилигини ифодалайди. Маблағлар таркибида қарз 
маблағлари улуши юқори бўлиши, молиявий барқарорлик пасайишига олиб 
келади. 
Корхонанинг кредитга лаёқатлигини баҳолашда фойдаланиладиган 
асосий кўрсаткичлар қўйидагилар: 

мустақиллик коэффициенти. 

қарз ва ўз маблағлари ўртасидаги нисбат коэффициенти. 

хусусий капитал харакатчанлик коэффициенти. 
Мустақиллик коэффициенти – жами мол-мулк қийматида хусусий 
капитал улушини кўрсатади. Ушбу коэффициентнинг 0,5 дан юқори бўлиши 
корхонанинг молиявий барқарорлигини 0,5 дан паст бўлиши молиявий 
қарамлигини билдиради. 
Кмус=Хусусий капитал ((480-460-470)сатр, 1-шакл)/ жами мол мулк 
қиймати (780 сатр, 1-шакл) 
Қарз ва ўз маблағлари ўртасидаги нисбат коэффициенти – хусусий 
капитал ва қарз маблағлари ўртасидаги нисбатни кўрсатади.
Кқўмн=Мажбуриятлар (770 стар, 1-шакл)/Хусусий капитал (480-460-
470)сатр, 1-шакл) 
Хусусий капитал харакатчанлик коэффициенти – хусусий капитал 
таркибида ўз оборот маблағлар улушини кўрсатади. Бу коэффициент 
нормативи К
хкхк 
> 0,2 юқори бўлиш керак. 
Кқўмн=Ўз оборот маблағлари ((480+490-130)сатр, 1-шакл)/Хусусий 
капитал (480-460-470)сатр, 1-шакл) 
Скоринг модели бўйича кредитга лаёқатлиликни баҳолаш методи. 
Скоринг моделлар ёрдамида корхоналар банкротлик эҳтимолига баҳо берилади. 
Бу ўз навбатида узоқ муддатли кредитларни жалб этишда корхонанинг 
хаётийлиги даражасини олдиндан кўриш имконини беради. 
Халқаро амалиётда энг кўп қўлланиладиган моделлар сифатида 
қуйидагиларни келтириб ўтиш мумкин: Альтман (беш факторли), Бивер, Лиса, 
Таффлер, Савицкий, Кадырова, Жданова ва бошқалар. Бу моделлар қарзни 

---

“Халқаро молия ва ҳисоб” илмий-электрон журнали. № 3, декабрь, 2016 йил