Катта ўқитувчи корхона кредитга лаёқатлилигини баҳолаш ва уни

www.interfinance.uz 

3
Мазкур ифода баланс жамида ўз маблағлари манбаси қанчани ташкил 
этишини белгилайди. Яъни, жами маблағлар таркибида инвесторга тегишли 
бўлган маблағ қанчани ташкил этишини ўрганиш банк учун жуда муҳим 
кўрсаткич ҳисобланали 
4. Ўз айланма маблағларининг мавжудлиги (НСОС).
НСОС= Xусусий капитал (480)+Узоқ муддатли кредит ва қарзлар (570,580)– 
Узоқ муддатли активлар(130) [2] 
Ўз айланма маблағларининг мавжудлигини аниқлашда мазкур ифода ўзоқ 
муддатли активларни ўз ва қарз (узоқ муддатли) маблағлари ҳисобига 
молиялаштирилишидаги ижобий фарқланиш даражаси билан белгиланади. 
“Ўзсаноатқурилишбанк” 
ОАТБ 
тизимида 
кредитлаш 
ва 
унга 
тенглаштирилган операцияларни амалга оширишда кредитга лаёқатликни 
баҳолашдан ташқари таҳлилий таваккалчиликни баҳолаш тизими (Скоринг таҳлил 
тизими)дан ҳам кенг фойдаланилади.[1]
Амалдаги услубий тартибга мувоффиқ аналитик ҳисоб-китоблар 
натижаси талабга жавоб берганда банк томонидан корхоналарга кредит 
ажратилади.
Банк томонидан корхоналарнинг кредитга лаёқатлилигини баҳолашда 
кредит инспекторлари томонидан асосий эътибор берадиган жиҳат бу баланс 
ликвидлилиги ёки ноликвидлилиги масаласидир. Бунинг зарурий жиҳати 
шундаки, ноликвид балансга эга бўлган корхоналарга қолган мезонлар яхши 
чиққан ҳолатда ҳам банк кредити ажратилмайди. Баланс ликвидлилиги ўз 
айланма маблағлари нақдлигини мавжуд бўлишига қараб баҳоланади. Ўз 
айланма маблағлари нақдлигининг пастлиги бу корхона ликвидлилиги юқори 
бўлган активларни қарз ҳисобига шакллантирганлигидан далолат беради. 
Амалдаги тартибда корхоналарнинг кредитга лаёқатлигини баҳолаш 
корхонанинг молиявий аҳволини қисқа муддатда ўрганиш имконини бермайди. 
Чунки, амалдаги тартиб учта кўрсаткич(мезон)ни яъни, жорий, оралиқ ва 
умумий тўловга қобиллигини ўрганишга қаратилган бўлиб бу тартиб 
корхонанинг молиявий ҳолатини жорий сифатини тўла ифода эта олмайди.
Тижорат банклари ва корхоналар томонидан қўллаб келинаётган 
тартибларда кредитга лаёқатлилигини айрим жиҳатларигагина ўз аксини 
топганлигини ҳисобга оладиган бўлсак, бу таомиллар умумий кредит қарорлари 
юзасидан якуний хулосага келишга тўла имкон бермайди. Шу сабабли, 
корхонанинг кредитга лаёқатлилигини таҳлил этишда комплекс таҳлилни 
амалга ошириш зарур деб ўйлаймиз. 
Кредитга 
лаёқатлиликнинг 
баҳолашнинг 
комплекс 
таҳлили 
қуйидагиларни ўз ичига олади: 
- корхона ликвидлилик кўрсаткичлари ва баланс ликвидлиги таҳлили; 

---

“Халқаро молия ва ҳисоб” илмий-электрон журнали. № 3, декабрь, 2016 йил