Kassadagi naqd pullar va boshqa qimmatliklarning butligi va saqlash qoidalariga rioya qilishni tekshirish

Ta’sis hujjatlari bilan tanishishda auditor ma’lumotlari.

Nizom kapitaliga ulush sifatida amalda kiritilgan valuta va valuta qiymatliklari, jamiyatga kirim qilinishi vaqtida amalda bo‘lgan rasmiy kurs bo‘yicha baholanadi. Qimmatli qog‘ozlar oxirgi birja kursi bo‘yicha baholanadi.
Moliyaviy aktivlar va birjada kotirovkaga ega bo‘lmagan qimmatli qog‘ozlar tomonlar kelishuviga asosan baholanadi. Murakkab sharoitlarda hamda amaldagi qonunchilik talab qilganda, Nizom kapitaliga ulush sifatida kiritilgan aktivlarning to‘g‘ri baholanishi mustaqil auditor xulosasi bilan tasdiqlanadi.
Ulush sifatida Nizom kapitaliga amalda kiritilgan moddiy va valuta qiymatliklari, nomoddiy va moliyaviy aktivlarning baholanishi ularni ta'sis hujjatlari va dastlabki kelishuvlardagi baholanishidan farq qilishi mumkin.
Asosiy vositalarni qabul qilish-topshirish dalolatnomalari, ma'lumotlar, nomoddiy aktivlar kelib tushishini tasdiqlovchi hujjatlar va asosiy vositalar va nomoddiy aktivlarni hisobga olish schyotlarining debet aylanmalariga asosida o‘tkazilgan uskunalar, binolar, inshootlar, ma'naviy mol-mulkka egalik huquqlarining qiymati aniqlanadi. Materiallarni qabul qilish dalolatnomalari, tovar-transport yuk xatlari, ishlab chiqarish zaxiralarini hisobga olish bo‘yicha schyotlari ma'lumotlariga ko‘ra kelib tushgan moddiy qiymatliklar qiymati aniqlanadi.
Har bir qo‘yilma, Nizom kapitalini shakllantirish tartibiga izoh qilingan hujjatlar bilan tasdiqlanishi lozim. Bundan tashqari, Nizom kapitaliga ulush sifatida kiritilayotgan mablag‘larning alohida turlari ta'sischilar - jismoniy shaxslarning shaxsiy mulk egaligini tasdiqlovchi hujjatlarga ega bo‘lishi lozim. Bularga, masalan, xususiylashtirilgan xonadon, ma'naviy molk-mulk, transport vositalari va boshqalar kiradi. Shunday qilib, auditor ta'sischilar kiritgan ulushlarga oid ularning har biri bo‘yicha yuritiladigan varaqalar yoki qaydnomalarda aks etirilgan ulushlar bo‘yicha qarzlar, to‘lash muddatlari, kiritilgan aktivlar summasi va qarzlarni qoplanishi bo‘yicha tahliliy hisobni tekshiradi.
Ishtirokchilarning Nizom kapitaliga kirim qilingan ulushlari hisobda va balansda ular amalda kelib tushishi bo‘yicha aks ettiriladi. Korxonaning Nizom kapitaliga ulushning amalda kelib tushish vaqti bo‘lib quyidagilar hisoblanadi:
- pul mablag‘lari uchun - pullar hisob-kitob (valuta) schyotiga kirim qilingan sanasi;
- moddiy va nomoddiy aktivlar uchun - moddiy va nomoddiy aktivlarni qabul qilish-topshirish dalolatnomalari va ushbu obyektlar kelib tushganligini tasdiqlovchi boshqa hujjatlar rasmiylashtirilgan sanasi.
Korxona Nizom kapitaliga ta'sischilar tomonidan kiritilgan ulushlarning to‘liqligi uning ta'sis hujjatlarida qayd etilgan va Nizom kapitali hisobining schyotlaridagi aks etilgan miqdorini Nizom kapitali ulushlar bo‘yicha ta'sischilar qarzi schyotidagi miqdori bilan solishtirish yo‘li bilan aniqlanadi.
Nizom kapitalini tekshirish vaqtida buxgalteriya hisobida to‘g‘ri rasmiylashtirilganligi va 13-sonli jurnal-orderda Nizom kapitali hisobi bo‘yicha schyotda qonuniy va to‘g‘ri aks etilganligi, ular amaldagi qonunchilikka muvofiq ekanligi aniqlanishi lozim.

20.