Kasimova Gulyar Axmatovna Sholdarov Dilshod Azimiddin o’g’li

 
 
7.3.-jadval. 
Investorlar bilan investitsiya xarakteri o’rtasidagi bog’lanish 
 
Investor 
ning sifati 
Investitsiya 
lashning 
maqsadi 
Risk 
dara 
jasi 
Qimmatli 
qog’ozning turi 
Investi 
tsiya 
xarakteri 
Konservativ 
(ehtiyotkor) 
Investitsiyada
n 
himoyalanish 
Kichik 
Davlat qimmatli 
qog’ozlari, yirik, 
barqaror 
emitentlarning 
aktsiyalari 
va 
obligatsiyalari 
Yuqori 
ishonchli, 
lekin 
past 
daromadli 
Mo’’tadil 
agressiv 
Kapitalni 
uzoq 
muddatga 
joylashtirish 
va 
uni 
ko’patirish 
O’rtacha 
Davlat qimmatli 
qog’ozlari ulushi 
oz, uzoq bozor 
tarixiga ega yirik 
emitentlar 
qimmatli 
qog’ozlari ulushi 
katta 
Diversifi 
katsiyalashg
an 

---

266 
Agressiv 
Chayqovchili
k, 
qo’yilgan 
mablag’larni 
tez ko’paytirib 
olish 
Yuqori 
Katta bo’lmagan 
emitentlar, 
venchur 
kompaniyalarinin
g 
yuqori 
daromadli 
qimmatli 
qog’ozlari ulushi 
katta 
Riskli,
lekin yuqori 
daromadli 
Nooqilona 
xarakat 
qiluvchi 
Aniq maqsadi 
yo’q 
Kichik 
Duch 
kelgan 
qimmatli 
qog’ozlar 
sotib 
olinadi 
Tartibsiz,naz
orat yo’q 
Portfel investitsiyalarning bir necha turlari mavjud: 
–
o’sish portfeli – narxi tez o’sayotgan qimmatli qog’ozlar to’plami; 
–
daromad portfeli – yuqori va qatiy joriy daromadni ta’minlovchi qimmatli 
qog’ozlar to’plami; 
–
xatarli sarmoya portfeli – yangi, yosh korxonalarning qimmatli qog’ozlar 
to’plami; 
–
maxsus portfel – qimmatli qog’ozlarning ayrim guruhlarinigina o’z ichiga 
oladi; 
–
aralash portfel – turli xildagi qimmatli qog’ozlar to’plami. 
Portfel investitsiyalarni shakllantirishdagi asosiy maqsad tavakkalchilik bilan 
daromadning investor uchun optimal nisbatiga erishish hisoblanadi. Optimallik 
iloji boricha risk hisobiga yo’qotishlarni kamaytirish va eng yuqori daromadlilik 
bilan xarakterlanadi. Riskni minimallashtirishga ko’pincha diversifikatsiya, ya’ni 
xilma-xil fond qiymatliklarini sotib olish hisobiga erishiladi. Bir turdagi qimmatli 
qog’ozdan olingan past daromad boshqa turdagi qimmatli qog’ozdan olingan 
yuqori daromad hisobiga qoplanadi.
Investitsiyalar nazariyasining qoidalari quyidagicha: 

---

267 
-
investitsiya aktivlari turlari bo’yicha to’g’ri taqsimlanishi lozim; 
-
muayyan turdagi qimmatli qog’ozga investitsiya riski foydaning 
kutilayotgan darajadan farqlanishi ehtimoli bilan belgilanadi; 
-
portfel nnvestitsiyalarning umumiy daromadliligi va riskni uning tarkibini 
o’zgartirish orqali yaxshilash mumkin; 
-
portfel nnvestitsiyalarni shakllantirishda nazarda tutilayotgan barcha 
mo’ljallar va mezonlar ehtimoliy xarakterda bo’ladi. 
Investitsion faoliyat ma’lum miqdordagi moliyaviy resurslarni talab qiladi. Bu 
sarflangan moliyaviy resurslardan investorlar ma’lum daromad, foyda olishni 
ko’zlaydi. Mazkur foyda esa investorlarning xarajatlarini inflyatsiya omilini, 
tadbirkorlik riskini qoplashi lozim. Ammo amaliyotda investorlar har doim ham 
kutilgan va rejalashtirilgan natijalarga erishmaydilar, buning asosiy sabablaridan 
biri – riskning mavjudligidir. Investitsion faoliyatda risk – bu investitsiyalarni 
qisman yoki to’liq yo’qotish, kutilgan daromaddan kamroq yoki ko’proq foyda 
olish, kelgusida ko’zlangan maqsadlarga erisha olmaslik ehtimolidir.