|
Reklamada shaxsiy muloqot.
Bevosita tadbirkor – xarid jarayonining
ma’lum bir bosqichlarida, ayniqsa, xaridorning o‘zi sotayotgan tovarni afzal
ko‘rishiga erishish va uni sotib olishga undash kerak bo‘lganda eng samarali
kommunikatsiya vositasi hisoblanadi.
Shuning uchun, soddaroq vazifalar kommunikatsiyaning arzonroq texnik
vositalari orqali uzatilgan sari, tadbirkorlik faoliyatining strategik marketingdagi roli
kuchayib boradi. Reklama qilinishi lozim bo‘lgan obyekt ham nihoyatda ehtiyot
bo‘lib va sinchkovlik bilan aniqlanadi. Bunda, masalan, tovarning qanchalik
xaridorga mos kelishi, uning ehtiyojini qondirish xususiyatlari tahlil qilinadi. Bu
tovar reklama qilinar ekan, uning jamiyatga, atrof-muhitga zararsizligiga, ayniqsa,
alohida e’tibor beriladi.
86-rasm
Tovar va firmalar reklamasida ham shunga o‘xshashlik jihatlar uchraydi.
Lekin ularning sifat ko‘rsatkichi yillar davomida orttirgan obro‘si, markasi har
qanday reklamadan ham yuqori turadi. Masalan, Mersedes-bens, Toyota, Ford,
Adidas, Koka-kola kabi nomlar millionlab xaridorlar uchun tovarning nomidan
ko‘ra afzal va qadrliroqdir. Chunki tovar eskirishi, modadan qolishi va yo‘q bo‘lib
ketishi mumkin. Biroq uning chidamliligi, sifatliligi, ilg‘or konstruksiyasi, go‘zal
dizayni, did bilan o‘rab joylanishi va boshqa yaxshi tomonlari uning o‘rniga ishlab
chiqarilgan tovarda namoyon bo‘lishi va keyingilarida qaytarilishi, xaridor
xotirasida qoladi va tovarga nom berishga asos bo‘ladi. Bu sifatlar reklama organlari
tomonidan tovarning marka timsoliga aylantiriladi.
60
Phillip Kotler, Gary Armstrong. Marketing asoslari. 15-nashr. Darslik. “Pearson Education Limited” nashriyoti.
2014 yil. 169-173b.
Reklama talabga ega bo‘lmagan tovarlarni sotilishini tezlashtirish uchun
ishlatilgan. Bozorning shakllanishida boshlangan yangi jarayon
reklamadan foydalanish va rivojlanishida o‘ziga xos yangi yo‘llarini talab
qiladi.
137
Reklama yo‘naltirilayotgan xaridor va bo‘lajak xaridorlarga ham aniq
bo‘lmog‘i lozim.
Masalan, modali shimni yoki sport yengil avtomashinasini, asosan, yoshlar
xarid qiladilar, shunday ekan, ularning reklamasi televideniyeda yoshlar uchun
beriladigan ko‘rsatuvlar oralig‘ida berilmog‘i, ayollar bijuteriyasining reklamasi,
ularga bag‘ishlangan ko‘rsatuvlar oralig‘ida berilsa maqsadga tezroq erishiladi.
«Neksiya» yengil avtomashinasini yoki maxsus tikuv, to‘quv, presslash stanoklarini
televideniyeda yoshlar uchun maxsus reklama qilish, ko‘zlangan natijani bermasligi
mumkin, chunki ularning har birini o‘z iste’molchisi, xaridori bor.
Reklama qiluvchi Tovar xaridorlarining kayfiyatini, ularning orzu-umidlarini,
qiziqishlari va daromadlarini ham e’tiborga olmog‘i lozim. Shularni hisobga olish
maqsadida ishlab chiqarish firmalari qoshidagi marketing bo‘limining reklama
guruhlari yoki maxsus reklama bilan shug‘ullanuvchi firmalar (agentliklar)
xaridorlar bo‘yicha ma’lumotlar banki tuzadilar va uni saqlaydilar. Bu bank doimo
yangilanib va to‘ldirilib turiladi.
So’nggi yillarda, onlayn ijtimoiy tarmoqlar ko’rinishidagi ijtimoiy
muloqotning yangi turi sahnaga chiqdi. Onlayn ijtimoiy tarmoqlari, insonlar o’z
ma’lumoti va fikrini ulashuvchi onlayn jamiyatlari hisoblanadi. Ijtimoiy tarmqolar
bloglar (Gizmodo, Zinhabits), xatlar chun (Craiglist) kabilardan tortib, veb saytlar
(Facebook, Twitter, Foursquare), virtual hayot (Second world)larni o’z ichiga
oladi. Marketologlar shu iste’molchilar bilan yaqinroq munosabat o’rnatish,
mahsulotni
targ’ibotqilish
maqsadida
“veb
dunyosi”ni
o’zlariga
bo’ysundirishmoqchi. Bir tomonlama ma’lumot yuborish o’rniga, ijtimoiy
tarmoqlarda iste’molchilar bilan yaqin aloqada bo’lish, suhbatlarida qatnashish,
ancha samaraliroq deb hisoblashmqodalar.
Misol uchun, “Red Bull”ning Facebookdagi a’zolari 8.4 milliondan ortiq.
Twitter va Facebookda yuqori maktab o’quvchilari, talabalar bilan muloqotda
bo’lishning eng yaxshi yo’li hisoblanadi. JetBlue o’z xaridorlari bilan, Twitterda
muloqotda bo’ladi.
Coca – Cola kompaniyasi yaqinda Edition 206 ni yo’lga qo’ydi, bunga ko’ra
kompaniya uchta “Baxt elchilari”ni tanlab olib, ularga 365 kun davomida 206 ta
mamlakat bo’ylab yurib, dunyo bo’ylab xaridorlarni nima baxtli qilishini aniqlab
ma’lumotlarni Facebook, Twitter, Youtube, Flickr kabi ijtimoiy tarmoqlarda va
Expedition 206 veb saytida ulashishdi.
Ba’zi kompaniyalar, ijtimoiy tarmqolarda kuchli o’rnashib olishdi. Tabiatga
zarar yetkazmaydigan har kunlik oyoq kiyim va soatlarni ishlab chiqaruvchi
Timberland, o’zida tabiatni asrovchilarni birlashtiruvchi onlayn ijtimoiy
jamoatchiligini tashkil qildi. (community.timberland.com)
Zero, marketologlar ijtimoiy tarmoqlarda ehtiyotkorlikni unutmasliklari
darkor. Ijtimoiy tarmoqlar foydalanuvchilar tomonidan boshqariladi, shu sababdan
marketing harakatlari salbiy oqibatlarni ham keltirib chiqarishi mumkin.
61
61
Phillip Kotler, Gary Armstrong. Marketing asoslari. 15-nashr. Darslik. “Pearson Education Limited” nashriyoti.
2014 yil. 173-181b.
138
Marketing tadbirlari qaysi firma tomonidan o’gkazilishidan qat’iy nazar –
«Procter & Gamble» kompaniyasi ko’pgina insonlar ortiqcha vaznga ega bo’lgani
va bunga qaramasdan o’z sevimli taomlaridan voz kecha olmasliklarini payqagan
holda ularga yangi «Olestra» mahsulotini ishlab chiqdi va taklif qildi; Car Max,
foydalanilgan avtomobillar xaridorlarining aniqlik va ishonchga intilishlarini sezgan
holda ushbu guruh mahsulotlari bilan savdo qilishning yangi tizimini yaratdi; yoki
IKEA kompaniyasi, ko’pgina iste’molchilarning sifatli va arzon mebel
mahsulotlariga ehtiyojini aniqlab, uni ishlab chiqarish, dizayn va savdosining
yangicha tamoyillarini ishlab chiqdi. Bularning barchasi, shaxsiy yoki jamiyat
ehtiyojlarini qondirish vositasi bilan foydali biznes imkoniyatlarini amalga oshirish
uchun marketingni qo’llash maqsadga muvofiqligini yaqqol namoyon qiladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
