Kasbiy psixologiyada shaxs muommosi

Ijtimoiy sanksiyalar

• Normalarning shahs xulqida namayon bo’lishini nazorat qiluvchi jazo va rag’batlantrish mexanizmlari bo’lib ularning borligi tufayli biz har bir aloxida vaziyatlarda ijtimoiy xulq normalarini buzmaslikka, jamoatchilikning salbiy fikri ob’ektiga aylanib qolmaslikka harakat qilamiz.

“Men”- obrazi va o’zini-o’zi baxolash

• “Men”- obrazi asosida ham bir shaxsda o’z-o’ziga nisbatan baxolar tizimi shakillanadiki, bu tizm ham obrzga mos tarzda har xil bo’lishi mumkin.

• “Men”- obrazi asosida ham bir shaxsda o’z-o’ziga nisbatan baxolar tizimi shakillanadiki, bu tizm ham obrzga mos tarzda har xil bo’lishi mumkin.

O’z-o’ziga nisbatan baho

• Turli sifatlar va shaxsning ortirillgan tajribasi, shu tajriba asosida yotgan yutuqlariga bog’liq holda turlicha bo’lishi mumkin. Yani ayni biror ish, yuruq yuzasidan ortib ketsa boshqasi ta’sirida- aksincha pastlab ketishi mumkin. Bu baxo aslida shaxsga boshqalarning real munosabatlariga bog’liq bo’lsa-da aslida u shaxs ongi tizimidagi mezonlarga, yani, uning o’zi subektiv tarzda shu munosabatlarni qanchalik qadirlashiga bog’liq tarzda bo’ladi.sииииииhakillanadi.

O’ziga –o’zi bahoning past bo’lishi

• Ko’pincha atrofdagilarning shaxsga nisbatan qo’yayotgan talablarning o’ta ortiqligi, ularni uddalay olmaslik, turli hil e’tirozlarning doimiy tarzda bildirilishi, ishda, o’qishda va muomula jarayonidagi muvaffaqiyatsizliklar oqibatida xosil bo’lishi mumkin.

• Ko’pincha atrofdagilarning shaxsga nisbatan qo’yayotgan talablarning o’ta ortiqligi, ularni uddalay olmaslik, turli hil e’tirozlarning doimiy tarzda bildirilishi, ishda, o’qishda va muomula jarayonidagi muvaffaqiyatsizliklar oqibatida xosil bo’lishi mumkin.

O’ziga-o’zi baho o’ta yuqori bo’lishi

• Shaxs xulq-atvoriga yaxshi ta’sir ko’rsatmaydi.
• Chunki, u ham shaxs yutuqlari yoki undagi sifatlarning boshqalar tomonidan su’niy tarzda bo’rttirilishi, noo’rin maqtovlar, turli qiyinchiliklarni chetlab o’tishga intilish tufayli shakillanadi. Ana shunday holatda paydo bo’ladigan psixologik holt “nodekvatlilik” deb ataladi. Uning oqibatida shaxs mag’lubiyatga uchraganda buni boshqalardan ko’radi.