Kasbiy pedagogika


Tarbiyaviy ta'sirning birligi



Download 7,12 Mb.
Pdf ko'rish
bet175/211
Sana28.02.2022
Hajmi7,12 Mb.
#475111
1   ...   171   172   173   174   175   176   177   178   ...   211
Bog'liq
Nns78fScSl6nmcRrqLQt4Y5aBoqb9BjNrbeMhWm1

Tarbiyaviy ta'sirning birligi. 
Bu prinsip tarb iy a g a d a x ld o r b o 'l- 
gan barcha shaxslar, tashkilotlar. ijtim oiy institutlar, p e d a g o g ik ta"- 
sirni o ‘zaro t o 'ld irg a n holda, birlashib h arakat qilishlari tarbiya- 
lanuvchilarga kelishilgan holda talablar q o 'y is h lari, bir-birlariga yor- 
dam berishlari talab etiladi.
19.2. 0 ‘quvchilarni o ‘rganishning
pedagogik-psixologik usullari
Tarbiyaviy tizim n in g en g asosiy tashkii etu v ch iiarid a n biri - bu 
shaxsni ijodkorlikka, m ustaqillikka, insonparvarlikka, o 'z in i qadrlay 
bilish va o ‘zg alarga h u rm a t qilishga o'rgatishdir.
Tarbiyaviy tizim asosiga insonparvar p sixologiya va p ed a g o g ik a
tam oyillari q o ‘yiladi.
Tarbiyaviy ishlarni tashkii etishning u stu v o r y o ‘nalishlari quyi- 
d agilar hisoblanadi:
• o ‘q u vchilarning qiziqishi-xohishiga qarab t a ’lim m u assasa si va 
un d an tashqarida tashkii etilgan turli xil u y u s h m a la rg a j a l b etish;
• o ‘quvchilar ishtirokida m u n ta z a m ra v ish d a h ar xil m a ’naviy- 
m a ’rifiy tadbirlar o ‘tkazish;
• fan t o ‘garaklar, texnik y o 'n a lis h d a g i t o 'g a r a k la r va am aliy ijod- 
korlik m azm u n in i o ‘zgartirish;
• badiiy-estetik birlashm alarni tashkii etish va rivojlantirish;
• huquqiy t a ’lim va tarbiyaviy takom illashtirish;
• o m m a v iy sport, harbiy vatanparvarlik ishlarini rivojlantirish, 
s o g ‘lom tu rm u sh tarzi m alakasini shakllantirish;
• t a ’lim m uassasasi faoliyatini d em okra tla shtirish asosi sifatida 
o ‘z - o ‘zini boshqarishni rivojlantirish.
T a ’lim m uassasa sida m a ’n a v iy -m a ’rifiy ishlar b o ‘y ic h a o ‘rinbo- 
sari, guruh rahbari, m u handis-peda goglar, ta rb iy a ch ila r o 'q u v c h i 
yoshlarni tarbiyalashda asosiy shaxslar hisoblanadi. U la r o ‘quvchi 
yoshlarning individual xususiyatlarini, h ayot sharoitini o 'r g a n a d i va
261


tahlil etadi. o 'q u v c h ila r ja m o a s in in g iivojIanishi borasida bashorat 
qiladi, ular shaxs sifatida o 'z - o 'z in i belgilashga y orda m beradi.
0 ‘quv-tarbiyaviy ja ra y o n id a yuritiladigan asosiy hujjatlardan 
biri bu o ‘quvchilarning psixologik pasporti - xarakteristika. T a ’lim 
m u assasa sid a har bir o 'q u v c h in in g psixologik pasporti boMishi lo- 
zim. Uni inuntazam ravishda to'ld irilib borilishi tarbiya j a ra y o n id a
ishtirok etuvchi har qanday shaxs (m a 'n a v i y a t - m a ’rifat ishlari b o 'y i -
cha direktor o 'rinbosa ri. guruh rahbari, m u h an d is-p ed a g o g , tar- 
biyachi o ‘quvchi)ning refleksiv m adaniyatini o shirishga x iz m a t 
qiladi. P asport xarakteristikada q ay d etiladigan m a 'l u m o tl a r uchta 
m a n b a orqali olinadi kuzatish va o 'q u v c h ila r bilan suhbatlashish, 
hujjat (shaxsiy varaqalar, tibbiyot k o'rigi, kartalar, j u r n a lla r va 
boshqalar) bilan test savollari tren in g lar o 'tk az ish orqali. Tarbiyaviy 
m asaialarni hal etishdagi qiyinchiliklar o 'q u v c h i- y o sh la rn in g o ‘sm ir 
yoshi bilan bo g 'liq m u am m ola r, ularning jism o n iy va ru h iy o 'z ig a
xosligi, yoshlarning norasm iy guruhlari o m m a v iy ax b o ro t vosi- 
talarining o 'q u v c h i-y o sh la rn in g xu lq -atv o rig a ta'sirin in g yoritishi 
bilan belgilanadi. B u n d an tashqari, o 's m irla rg a t a ’sir k o 'rsa tis h
borasida raqobatlarning kuchavganini ham nazardan chetda qoldirib 
b o 'lm a y d i. B un d a shubhasiz, ota-onalar, o ‘qituvchilar, tarbiya chila r 
g 'o l ib k c lm o g 'i kerak. T a'lim m u a m m o la rd a o 'q u v c h i- y o sh la rn in g
ota-onalari bilan ishlashga katta o 'r in ajratiladi. O ta-o n alar bilan 
m u n ta z a m ravishda psixolog suhbatlashadi va m aslahatlashadi. Hol- 
buki, b u n g a doim iy ra vishda ehtiyoj ortib b orm oqda. S h u n in g uchun 
o ta-ona lar lektoriyalarini in u n taza m (ravishda psixolog suhbatlashadi 
va m aslahatlashadi) y o 'l g a q o 'y i s h g a muhimdir. P e dagoglar huquqni 
m u h o fa z a etuvchi tashkilotlarning xodim lari va bosh q alar ishtirokida 
an ju m a n la rta sh k il e ti s h y a x s h is a m a r a l a r beradi. 0 ‘quvch ilarg a tarbiya 
berish va ular shaxsni rivojlantirishda a d a biyotning tarbiyalovchi 
im koniyatidan foydalanishi m u h im ah a m iy a tg a ega. B adiiy ada b iy o t 
t a ’sirida o 'q u v c h ila r shaxsini shakllantirishning o 'z ig a x o s jihati 
shu n d an iboratki. bunda ular ijodiy qobiliyatini. barcha m a 'n a v iy
im koniyatlarini n am o y o n etish im koniga ega b o ‘ladi. B u ndan
262


tashqari. j a m o a n in g ijodiy ishlari m eto d ik asi b o ‘y ic h a tarbiyaviy 
tadbirlar o ‘tkazish o 'q u v c h ila rn in g aqliy im koniyatlarini oshiradi. 
J a m o a n in g ijodkorlik ishlari deyilganda. t a ’lim m u a m m o s id a turli 
m a v z u la r b o 'y i c h a har xil anjum an yigMlishlar, tadbirlar, m a ’naviy- 
m a 'rifiy ishlarni tashkil etish tushuniladi. S h u n in g d e k , o 'q itu v c h i va 
o 'q u v c h il a r ishtirokida turli u y u s h m a yoki j a m o a t c h i la r tashkilotlari 
tuzilib. is h la b c h iq i l g a n N i z o m l a r a s o s id a tad b irlar o ' tk a z i s h m a q s a d g a
muvofiq. K eyingi vaqtlarda yangi ilg 'o r tarb iy a konsepsiyalari va 
texnologiyalari paydo b o 'lm o q d a . Y uqorida ta 'k i d l a b o 'tilg an id ek , 
bugungi kun t a ’lim -tarbiyasining asosiy vazifasi o ‘quvchi shaxsni 
kam ol topqirish, xuddi shu m a ’noda aytish m u m k in k i, t a ’lim m uas- 
sasasini bitiruvchilar shaxsining m odeli « K a d rla r tayyorlash milliy 
dasturi»da h a m d a har bir aniq ta 'lim m u a ssa sa s in in g m aqsad va 
v az ifalarida o 'z ifodasini topgan. Y U N E S K O ning «Yangi m ing 
yillikda» nom li m a 'r u z a s id a esa. t a ’lim -tarbiya vazifasi q u y id ag ich a 
tavsiliangan:
• o 'q is h g a o 'rgatish;
• y ash a sh g a o'rgatish;
• birgalikda y a s h a sh g a o'rgatish;
• m eh n at qilishga va m a b la g ' top ish g a o 'rg a tish .
B izning nazarim izda. o 'q u v c h in in g t a ’lim -tarbiyasi b orasida ushbu 
m aqsadlari hozirgi za m on o 'z b e k t a ’limi uclum istiqbolli hisoblanadi. 
D arhaqiqat, tarbiyalash texnologiyalari bora sida V atanim iz fani va 
am aliy o tid a yetarli darajada katta tajribalar to 'p la n g a n in i e 4 i r o f
etm oq zarur. D em ak. m a ’naviy m eros va un in g natijasi o 'la r o q , m a -
naviy kam o lo t m aq sad ig a erishish kafolatdir desak, xato b o ‘lm aydi. 
H ar qalay, y osh avlodni oldindan belg ilan g an stereoturlar asosida 
shakllantirish payti o 'td i. Hozirgi v aqtda o 'q u v c h ila r n i j a m i y a t
rivojlanishining ijtim oiy-iqtisodiy va siyosiy tendensiyalari bilan 
m u n ta z a m tanishtirib borish o 't a m uhim dir. Bu ularning o ‘z hayoti, 
y o ‘lini erkin tan lash g a im koniyat yaratadi. D em ak. yangi m aq sad la rg a 
m uvofiq holda o 'q u v -ta rb iv a v iy ja ra y o n in i tashkil etish usullari
263


ham o 'z g arad i. B izning nazarim izda, ta'lim m u assasa la rid a xilma- 
xil tadbirlarni tashkii etish (usullari ham ) va o 'tk a z is h n in g um u m iy
tamoyillari quyidagilar hisoblanadi:
• m a ’naviy - axloqiy yo'n a lg a n lik :
« u m u m m a d a n iy m azm un;
• m antiqiy yakunlanganlik, tadbirlarning yaxlitligi va g 'o y a g a
bo'y su n g a n lig i;
• hissiy rang-baranglik;
• bilish va yaratuvchilik asoslarining birligi;
• ishtirokchilarning u m u m iy m adaniyatini oshirishni t a ’m inlash;
• tadbirda ishtirok etishning om m aviyligi, y a ’ni u n g a ta'lim
m u as sasa sin in g barcha o 'q u v c h i-y o sh la rn i ja lb etishga h arakat qilishi.
0 ‘q u vchilar bilan darsdan tashqari m a sh g 'u lo tla r va m uloqotlar 
o 'tk a z is h ularning jism o n iy -ru h iy o ‘sishi va t a ’lim-tarbiyasi uchun 
m uhim , k o ‘p hollarda esa. hal qiluvchi ah a m iy a tg a ega boMadi.
Tarbiyaviy ishlar darsdan tashqari faoliyat b o 'lib, tarbivalam oq 
o 'q u v c h i- y o sh la rn in g faoliyatini tashkii qilm oq demakdir.
Z a m o n a v iy p e d a g o g ik tex n ologiyalardan foydalanish tarbiyaviy 
ishlarda katta sam ara beradi. Texnologiya - bu shaxsni o'qitish. 
tarbiyalash va rag 'b atlan tirish qonunlarini o 'z i d a j o qilgan va 
yakuniy natijasini t a ’m inla ydiga n p e d a g o g ik faoliyatdir. Z a m o n a v iy
p e d a g o g ik texno lo g iy alard a loyiha usulida keng foydalanilm oqda. 
Loyiha asosida o ‘tkaziladigan m a ’n a v iy -m a ’rifiy ishlar tarbiyaviy 
ish strategiyasini butunlay o 'z g a rtirib yuboradi. L oyiha usullari- 
m a q s a d g a y o 'n a ltirilg a n tarbiyaviy faoliyat b o'lib, m a q sa d oldindan 
belgilanadi. Tarbiyaviy y o sh lar loyihasi - bu o ‘q u vchilarning ijodiy, 
m a ’lum darajada m ustaqil faoliyati:
• bunda o 'q u v c h ila r n in g o'z la ri bevosita ishtirok etishadi. y a ’ni 
loyihani ijrosi uchun zaruriy m a t e r ia l- m a ’lum otlar to 'p la s h a d i;
• tad q iqot-tadbirlar o 'tk a z is h b o 'y i c h a taxm inlarni ilgari surishadi;
•ta d b irla rn i am ald a tashkii etish, o ‘tkazishda faoliyat k o'rsa tisha di;
• tadbirlarning ijtimoiy aham iyatini bilishadi.
264


D asrdan tashqari tarbiyaviy islilar qu y id ag ilarg a im kon beradi:
- m a s h g ‘ulo t va m uloqot;
- bir-birini bilish;
- yaxshi m u n o s a b a tla r shakllanishi;
- shaxs qirralarini anglash;
- yaxshi daqiqalarni birgalikda bosh d an kechirish;
- insoniarning yaqinlashuvi;
- h am k o rlik d a g i hissiy kechinm alar;
- d o 'stia sh ish -ru h iy yaqinlashish;
- tarbiyachi kasbining kerakligini his etish;
-- ehtiyoj-talabni his etish.

Download 7,12 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   171   172   173   174   175   176   177   178   ...   211




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish