Касбий қайта тайёрлаш

2. Диққатнинг ривожланиши 
Диққат сезиларли даражада ёшга кўра ўзгарадиган асосий юқори нерв 
фаолияти жараёнлари ривожланиши даражасига боғлиқ. 
Бола ҳаётининг биринчи йилида қандайдир вақт ичида у ёки бу предмет 
билан шуғулланиши мумкин, бироқ бунда унинг диққати хали турғун эмас. 
Беихтиёр диққат шаклланишининг шу бошланғич даври шу билан 
тавсифланадики, бола ранг-баранг нарсаларни кўриб, баланд товушларни 
эшитиб, вақт ўтиши билан янада суст, секин таниш бўлган қўзғатувчиларга 
эътибор беришни бошлайди.
2 ёшга бориб у нарсаларни кўриб чиқиб, қўли билан бошқариб, узоқ вақт 
уларда диққатини тўлмайди. Бу ёшда боланинг нутққа эга бўлиш билан боғлиқ 
бўлган ихтиёрий диққат белгилари юзага келади. 
3-4 ёшда болалар кўпгина предмет ва ҳодисалар билан қизиқишни 
бошлайди, катталарни диққат билан эшитади, соатлаб улар ишини кузатади ва 
ўзлари ўз олдига муайян вазифаларни кўйишга қобилиятли бўлади. Уларнинг 
диққати бир жойга тўпланган бўлиши мумкин, бироқ ҳали ҳам етарли даражада 
турғун бўла олмайди. 
Катта мактабгача бўлган ёшда диққат турғунлиги анча олиб боради. Бироқ 
болалар ҳали уни яхши бошқара олмайди. Улар узоқ вақт қандайдир предметни 
қидира олмайди, диққатини тўплай олмайди. Ихтиёрий диққат мактабгача ёшда 
ҳали суст ривожланган ва боланинг фаолияти унинг ривожланишига катта 
таъсир кўрсатади, булар катталар ишини бажариш ҳамда ўйин ўйнашдан 
иборат. Ўйин уни кузатувчанликка, муайян қоидаларни бажаришга ўргатади, 
иродасини тарбиялайди. 

---

43 
Мактабдаги ўқиш, билимларини эгаллаш жараёни – буларнинг барчаси 
кичик ёш ўқув юзага келадиган қизиқишлар натижасида, хусусан ўқув 
машғулотларига бўлган қизиқиш асосида ривожланадиган беихтиёр диққатнинг 
тезда ўсишига ёрдам беради. У ниҳоятда материалнинг ёрқинлиги, унинг 
кўргазмалилиги ва аниқлиги, бола ҳиссий соҳасига бўлган таъсирига боғлиқ.