|
ва
тадбиркорлик
асослари
Ўзбекистон
-
Швейцария
“
Касбий
кўникмаларни
ривожлантириш
”
лойиҳаси
(II-
босқич
)
79
5.2.
Дастлабки
сармоя
манбалари
Демак
шундай
қилиб
,
сиз
ўзингизнинг
дастлабки
сармоянгизни
ҳисоблаб
чиқдингиз
.
Ўзингизнинг
сармоянгизни
манбаларини
билмай
туриб
ўз
ишингизни
бошлай
олмайсиз
.
Дастлабки
сармоянинг
бир
неча
манбалари
мавжуд
:
•
Хусусий
сармоя
;
•
Қарзга
олинган
маблағ
-
кредит
ёки
лизинг
;
•
Ҳамкорлардан
тўғридан
-
тўғри
инвестициялар
;
•
Грантлар
.
Хусусий
сармоя
Сиз
мустақил
киритмоқчи
бўлган
,
бизнесни
бошлаш
учун
керакли
бўлган
пул
маблағлари
-
хусусий
сармоя
дейилади
.
Хусусий
сармоя
таваккалчилик
иши
бўлиб
,
ўз
маблағингиз
билан
таваккал
қиласиз
ва
муваффақиятсизлик
рўй
берса
уларни
йўқотасиз
.
Бироқ
иккинчи
томондан
,
сиз
ўз
маблағларингизни
бизнесга
киритмоқчи
экансиз
,
бу
сиз
бизнесингиз
концепциясига
ишонасиз
дегани
.
Бундан
ташқари
айрим
кредиторлар
,
бизнес
эгасининг
ўзи
бир
қисм
маблағ
киритиши
кераклигини
талаб
қиладилар
.
Бу
корхонанинг
мутлоқ
муваффақиятини
билдиради
.
Шунингдек
,
айрим
бизнес
шакллари
,
унинг
эгалари
томонидан
маблағларнинг
бир
қисмини
киритишни
талаб
этади
.
Масалан
,
МЧЖни
тузишда
,
маблағларнинг
бир
қисмини
ўзингиз
киритишингиз
шарт
.
Қарзга
олинган
маблағлар
Кредитлар
Агар
сиз
дастлабки
сармояни
кредитга
олмоқчи
бўлсангиз
,
бу
сизга
олинган
кредитнинг
ўзини
ва
белгиланган
фоиз
ставкасини
тўлашингиз
кераклигини
билдиради
.
Кредитни
тўлаш
бўлаклаб
ёки
бирданига
амалга
оширилиши
мумкин
.
Молиявий
маблағларни
кредитга
олиш
ўз
маблағини
ишлатишга
қараганда
бироз
оғирлик
қилади
,
чунки
кредит
ҳисобидан
фоизлар
тўлашга
тўғри
келади
.
Бундан
ташқари
,
кредитнинг
бир
қисмини
ҳам
белгиланган
муддатларда
қайтариш
керак
бўлади
.
Бу
янги
корхона
учун
мураккаблик
туғдиради
,
шунинг
учун
ўз
ишини
ташкил
қилишда
,
имкони
борича
,
камроқ
қарз
олиш
керак
.
Ўзбекистонда
қарзга
молиявий
маблағлар
олиш
манбалари
•
Тижорат
банклари
;
Бизнес
ва
тадбиркорлик
асослари
Ўзбекистон
-
Швейцария
“
Касбий
кўникмаларни
ривожлантириш
”
лойиҳаси
(II-
босқич
)
80
•
Кредит
уюшмалари
;
•
Бюджетдан
ташқари
фондлар
.
Асосийлари
-
Бандликни
қўллаб
–
қувватлаш
фонди
ҳамда
Деҳқон
ва
фермерлик
хўжалигини
қўллаб
-
қувватлаш
фонди
.
Ўзбекистонда
кичик
бизнесни
молиялаш
дастлабки
сармояни
шакллантириш
учун
микрокредит
ва
кредитлар
воситасида
амалга
оширилиши
мумкин
.
Кичик
бизнесни
кредитлаш
катта
хавф
туғдирганлиги
сабабли
,
банклар
кредитларни
юқори
ҳисобига
берадилар
ва
ушбу
молиялаш
манбаини
ноқулай
қилиб
қўймоқда
.
Бюджетдан
ташқари
фондлар
,
тижорат
банкларида
очиладиган
,
кредит
йўналишлари
бўйлаб
маблағ
ажратадилар
.
Мос
равишда
,
бюджетдан
ташқари
фонднинг
кредит
йўналиши
–
бюджетдан
ташқари
фонд
тижорат
банкига
ажратадиган
ва
банк
ўз
навбатида
кичик
бизнес
субъектларини
фақат
мақсадли
асосида
кредитлайдиган
маблағлар
.
Кредит
уюшмалари
–
ўз
аъзоларига
кредит
–
молиявий
хизматларни
кўрсатувчи
ташкилот
.
Кредитлашнинг
бундай
шаклдаги
амалиёти
сўнгги
йилларда
“
Кредит
уюшмалари
тўғрисида
»
ги
қонунга
мос
равишда
ривожлантирилмоқда
.
Бундай
кредитлаш
қарз
суммаси
қайтариш
муддати
ва
маблағларни
ажратиш
шакли
бўйича
банк
кредитлашига
нисбатан
қулай
ва
самарали
.
Кредит
убшмасидан
кредит
олиш
учун
тадбиркор
бу
уюшмага
аъзо
бўлиши
,
қарз
олувчи
сифатида
ва
қарзни
тўлаш
бўйича
яхши
обрўга
эга
бўлиши
керак
.
Тижорат
банклари
орқали
кредит
олиш
тадбиркорлик
фаолиятида
тез
учраб
туради
.
Кўплаб
банкларда
кредит
бўлимлар
мавжуд
ва
улар
кичик
бизнес
ишининг
ўзига
хос
шароитлари
билан
яхши
таниш
.
Улар
жуда
қаттиқ
талабларни
қўядилар
,
шунинг
учун
банклардан
кредит
олиш
қийин
.
Бу
талабларнинг
асосийлари
қуйидагилар
ҳисобланади
:
Бизнес
концепцияси
техник
–
иқтисодий
асосномада
акс
этиши
керак
ва
унга
банк
ишониши
керак
.
Баъзан
банк
ўзларининг
техник
–
иқтисодий
асоснома
шаклини
тўлдиришни
талаб
этади
.
Фоиз
ставкаси
ва
кредитнинг
ўзи
фойдадан
қопланади
,
унинг
ҳисоби
ва
асосланиши
техник
–
иқтисодий
асосномада
аниқ
келтирилган
бўлиши
керак
ва
кредиторларни
сизга
кредит
беришга
ишонтириб
,
кўндириши
керак
.
Банк
кредитни
таъминлашни
талаб
этади
ва
бу
билан
ўзини
хавфдан
ҳоли
қилади
.
Кредитни
тахминлаш
қуйидагилар
ёрдамида
амалга
оширилади
:
-
банкларнинг
кафолати
;
-
мулкни
гаровга
қўйиш
;
-
кредитни
қайтарилмаслик
хавфидан
суғурталашнинг
суғурта
полиси
;
-
учта
шахс
кафолати
.
Сиз
кредитни
бошқа
манбалардан
ҳам
топишингиз
мумкин
,
масалан
,
дўстларингиз
ёки
оила
аъзоларингиздан
.
Лизинг
Бизнесингиз
учун
жиҳозни
лизинг
шартларига
кўра
олишингиз
мумкин
.
Сиз
учун
жиҳоз
сотиб
олиб
,
уни
ижарага
берувчи
лизинг
компаниялари
мавжуд
.
Бу
ҳолда
лизинг
компанияси
лизинг
берувчи
,
сиз
лизинг
олувчи
,
жиҳоз
–
лизинг
объекти
.
Бу
ҳолда
сизга
жиҳоз
лизингининг
дастлабки
даврига
айланма
сармоя
ва
лизинг
тўловларини
тўлаш
учун
фақат
дастлабки
сармоя
керак
бўлади
.
Бизнес
ва
тадбиркорлик
асослари
Ўзбекистон
-
Швейцария
“
Касбий
кўникмаларни
ривожлантириш
”
лойиҳаси
(II-
босқич
)
81
Агар
сиз
лизинг
асосида
жиҳоз
олмоқчи
бўлсангиз
,
жиҳоз
баҳосини
ўзингизнинг
дастлабки
сармоянгиз
ҳисобидан
чиқариб
юборишингиз
ҳамда
техник
–
иқтисодий
асосномангизга
ўзгартиришлар
киритишингиз
зарур
.
Тўғридан
-
тўғри
инвестициялар
Дастлабки
сармоя
сифатида
тўғридан
-
тўғри
инвестицияларни
қўллашингиз
мумкин
.
Бу
маблағни
сизнинг
ҳамкорларингиз
(
жисмоний
ёки
хукукий
шахслар
)
бизнесингизга
пай
тўлови
сифатида
киритади
.
Бу
ҳолда
сиз
ўз
фойдангизни
ҳамкорларингиз
билан
бўлишасиз
.
Шунингдек
,
ҳамкорлар
бизнесни
бошқаришда
ҳам
қатнашиш
ҳуқуқига
эга
.
Грантлар
Айрим
мамлакатларда
бошловчи
тадбиркорларга
грантлар
берилади
.
Бу
пул
маблағлари
хусусий
шахсларга
конкрет
бир
ишни
бажариши
учун
беғараз
берилади
.
Шундай
ташкилотлар
борки
,
улар
ҳам
кредитлаш
ва
ҳам
грантлаш
дастури
бўйича
иш
олиб
борадилар
.
Дастлабки
сармояни
шакллантириш
мисоллари
.
1-
мисол
.
Нодирга
ўз
ишини
очиш
учун
сезиларли
миқдордаги
дастлабки
сармоя
керак
.
У
маълум
миқдордаги
маблағни
тўплади
,
бироқ
бу
етарли
бўлмади
.
Шунда
Нодир
банкка
кредит
учун
мурожаат
қилди
.
Гаров
сифатида
ўзининг
икки
хонали
квартирасини
таклиф
қилди
.
Барча
зарурий
нарсаларни
техник
–
иқтисодий
асосномада
келтирди
.
Do'stlaringiz bilan baham: |
