Касб ҳунар коллежларининг

 
ИНФРАТУЗИЛМА
 
- 
йўл
, 
алоқа
, 
транспорт
, 
таълим
, 
соғлиқни
сақлаш
ҳосил
бўлишини
таъминловчи
ишлаб
чиқариш
ва
ноишлаб
чиқариш
соҳалар
мажмуаси
. 
 
ИПОТЕКА
– 
қўзғалмас
мулк
гарови
; 
бу
гаров
мулкни
кредиторга
топширилмаган
ҳолда
амалга
оширилади
. 
 

---

Бизнес
 
ва
 
тадбиркорлик
 
асослари
 
Ўзбекистон
-
Швейцария
 “
Касбий
 
кўникмаларни
 
ривожлантириш
” 
лойиҳаси
 (II-
босқич
)
171
КАФИЛЛИК
-
кафиллик
берувчини
бошқа
шахс
(
қарздор
) 
кредитори
олдида
бу
қарздорлик
мажбуриятларни
бажаришга
тўла
ёки
қисман
жавоб
бериши
кафолатлари
.
КВОТАЛАШ
– 
товар
ишлаб
чиқариш
, 
экспорт
ва
импортни
чегаралаш
; 
бу
давлат
ва
ҳолқаро
органлар
томонидан
, 
маълум
бир
муддатга
, 
айрим
товарларга
миқдорий
ёки
нарх
чекланишлари
кўринишида
киритилади
. 
КОНСАЛТИНГ
 –
махсус
корхоналарнинг
, 
ишлаб
чиқарувчилар
, 
сотувчилар
ва
ҳаридорларни
корхона
, 
фирма
, 
ташкилотларнинг
иқтисодий
, 
шу
жумладан
ташқи
иқтисодий
соҳадаги
, 
фаолиятлари
бўйича
саволлар
бўйича
маслаҳатлар
бериш
фаолияти
.
 
КОНТРАФАКЦИЯ
-
фирмаларни
бошқаларнинг
товар
белгиларидан
фойдаланиши
. 
КОРХОНАНИНГ
 
ТАШКИЛИЙ
-
ҲУҚУҚИЙ
 
ШАКЛЛАРИ
– 
давлат
корхонаси
, 
якка
(
оилавий
) 
хусусий
корхона
, 
тўла
ҳамкорлик
, 
аралаш
ҳамкорлик
, 
акциядорлик
жамияти
, 
чекланган
масъулиятли
ҳамкорлик
; 
ЛИЗИНГ
-
махсус
лизинг
компанияси
воситачилигида
асосий
фондларга
махсус
шаклдаги
капитал
қўйилмаларини
молиялаштириш
. 
У
учинчи
шахс
учун
маълум
бир
товарга
мулкчилик
эгалигини
олиб
беради
ва
бу
шахсга
уни
қиска
, 
ўртача
ҳамда
узоқ
муддатли
даврга
ижарага
беради
. 
ЛИЦЕНЗИЯ
-
ҳукумат
томонидан
ваколатли
давлат
хокимият
органлари
томонидан
, 
товарларнинг
махсус
рўйхати
бўйича
, 
ташқи
иқтисодий
фаолиятни
амалга
ошириш
учун
бериладиган
рухсатнома
. 
ЛОГОТИП
-
фирманинг
(
ёки
ушбу
фирма
товарлари
гуруҳининг
) 
тўла
ёки
қисқартирилган
номини
, 
махсус
ишлаб
чиқилган
, 
оригинал
ёзуви
.
МАРКЕТИНГ
-
қарорлари
бозор
муносабатлари
учун
мўлжалланган
ҳолда
қабул
қилинадиган
корхона
стратегиясининг
шакли
. 
Корхона
раҳбарлиги
мижозларнинг
эҳтиёжларини
қондириш
орқали
корхона
ўз
мақсадига
эришиши
шаклида
ташкил
қилинади
. 
МИКРОКРЕДИТ
-
кредитнинг
шаклларидан
бири
бўлиб
, 
миллий
валютада
унинг
миқдори
қуйидаги
ўлчамлардан
ортмаслиги
керак
: 
•
Хукукий
шахс
ташкил
қилмай
ўзх
фаолиятини
амалга
оширувчи
якка
тадбиркорлар
ва
деҳқон
хўжаликлари
учун
5000 
минг
АҚШ
долларига
эквивалент
миқдорда
; 
•
Ўз
фаолиятини
хукукий
шахс
ташкиллантириб
амалга
оширувчи
, 
деҳқон
ва
фермер
хўжаликлари
, 
микрофирмалар
ҳамда
кичик
корхоналар
учун
10000 
минг
АҚШ
долларига
эквивалент
миқдорда
;
 
МОЛИЯ
 
ЙИЛИ
-
унинг
давомида
тасдиқланган
бюджет
амал
қиладиган
давр
. 
 
 

---

Бизнес
 
ва
 
тадбиркорлик
 
асослари
 
Ўзбекистон
-
Швейцария
 “
Касбий
 
кўникмаларни
 
ривожлантириш
” 
лойиҳаси
 (II-
босқич
)
172
НОУ
-
ХАУ
-
тижорат
қимматига
эга
бўлган
, 
ишлаб
чиқариш
ва
касбий
фаолиятда
қўлланиладиган
техник
, 
тижорат
, 
бошқарув
, 
молиявий
тавсифдаги
, 
патент
билан
ҳимояланмаган
, 
техник
билим
ҳамда
амалий
тажрибалар
.
 
ОДДИЙ
 
АКЦИЯЛАР
-
бу
акцияларнинг
эгалари
акциядорлик
жамиятининг
мулкдори
ҳисобланади
, 
компания
олган
фойдага
қараб
дивидиент
олишга
ҳуқуқига
эга
бўлади
; 
ҳал
қилувчи
овоз
ҳуқуқи
билан
акциядорлик
жамиятининг
мажлисларида
қатнаша
олади
; 
компаниянинг
раҳбарлик
лавозимларига
сайлана
олади
; 
корпарация
тарқатилиб
юбрилган
тақдирда
мулкнинг
бир
қисмига
эга
бўлади
. 
 
ОФЕРЕНТ
 
– 
офертани
йўналтирувчи
(
жисмоний
ёки
хукукий
) 
шахс
. 
 
ПЕНЯ
 
– 
молиявий
интизомни
бузувчиларга
нисбатан
қўлланадиган
, 
пул
ундириш
кўринишидаги
, 
жазо
шакли
. 
 
ПОЛИС
– 
суғурта
тузилганлигини
тасдиқловчи
суғурта
органининг
ҳужжати
. 
Полис
суғурта
қилувчига
шартнома
тузилганидан
кейин
суғурта
органи
томонидан
берилади
. 
ПОРТФЕЛ
 
ИНВЕСТИЦИЯЛАРИ
-
сармояни
хориждаги
саноат
, 
қишлоқ
хўжалиги
, 
транспорт
, 
кредит
ва
бошқа
корхоналарига
узоқ
муддатли
қўйиш
. 
Одатда
хориж
акциядорлик
компанияларининг
акция
ва
облигацияларини
сотиб
олиш
йўли
билан
амалга
оширилади
. 
ПРЕЗЕНТАЦИЯ
-
корхона
, 
ташкилот
, 
ҳамкорлик
ассоциациялари
, 
консорциум
, 
уларнинг
товар
ҳамда
хизматларини
тақдим
этиш
бўйича
реклама
тавсифидаги
баённомали
тадбир
. 
 
ПРОЛОНГАЦИЯ
-
шартноманинг
бажарилиш
муддатини
, 
ваколатнинг
амал
қилиш
муддатини
ва
ҳ
.
к
. 
ларни
узайтириш
. 
 
РАҚОБАТ
- 
бозорда
ўз
маҳсулотини
сотиш
, 
ҳаридорларнинг
турли
эҳтиёжларининг
эшў
яҳши
имкониятларини
таъминлаш
мақсадидаги
, 
корхоналар
ўотасидаги
ўзоро
алоқа
, 
ўзоро
тасир
ва
курашнинг
иқтисодий
жараёни
. 
 
РЕЗИДЕНТ
-
ушбу
мамлакатда
солиқ
ҳуқуқида
доимий
бўладиган
(
яшайдиган
) 
шахс
. 
 
РЕКВИЗИТЛАР
-
амалдаги
қоида
ва
қонунлар
билан
кўзда
тутилган
ҳужжат
ёки
битиб
таркибидаги
мажбурий
формал
элементлар
йиғиндиси
. 
Реквизитсиз
ҳужжатлар
операцияни
амалга
ошириш
учун
асос
бўла
олмайди
. 
 
САВДО
 
МАРКАСИ
(
РУСУМИ
)
-
савдо
корхоналари
ўзлари
реализация
қилаётган
буюмларда
жойлаштириш
ҳуқуқига
эга
бўлган
, 
уларнинг
буюртмасига
биноан
тайёрланган
, 
оригинал
расмийлаштирилган
фарқловчи
белги
; 
график
тасвир
, 
рақам
, 
ҳарф
, 
сўзларнинг
ўзига
хос
бирикмаси
, 
оригинал
қадоқлаш
. 
 
САЛЬДО
-
маълум
бир
вақт
оралиғида
кирим
ва
чиқимлар
ўртасидаги
фарқ
. 
 

---

Бизнес
 
ва
 
тадбиркорлик
 
асослари
 
Ўзбекистон
-
Швейцария
 “
Касбий
 
кўникмаларни
 
ривожлантириш
” 
лойиҳаси
 (II-
босқич
)
173
СЕГМЕНТ
-
ўзларининг
ўзига
хос
эҳтиёжлари
билан
мижозлар
гуруҳи
. 
Битта
товар
ёки
хизмат
, 
эҳтиёжга
қараб
, 
мижозларнинг
турли
гуруҳлари
томонидан
турлича
баҳоланади
. 
Бу
гуруҳларни
аниқлаш
керак
ва
уларнинг
ўзига
хос
эҳтиёжларини
тушуниш
керак
. 
 
 
СЕРТИФИКАТ
-
Ўзбекистон
Республикаси
Давлат
стандартидан
ёки
унинг
ҳудудий
органларидан
(
стандартлаштириш
ва
метрология
марказларидан
), 
чет
элдан
келтирилаётган
белгиланган
гуруҳдаги
товарлар
учун
уларнинг
миллий
стандартларга
мослигига
гувоҳлик
бериш
учун
, 
олинади
. 
 
СУБИЖАРА
-
ижарага
олинган
мулкнинг
бир
қисмини
3-
шахс
ёки
шахслар
гуруҳига
ижарага
бериш
. 
Бу
ҳолда
ижарага
берувчи
иккиламчи
ижарага
берувчи
сифатида
номоён
бўлади
. 
СУПЕРМАРКЕТ
- 
ўз
-
ўзига
хизмат
кўрсатишга
мўлжалланган
, 
кундалик
эҳтиёж
(
кўпинча
озиқ
-
овқат
маҳсулотлари
) 
моллари
савдосига
иҳтисослашган
, 
йирик
дўкон
. 
Бу
дўконлар
авваллари
“
Универсам
”
деб
номланар
эди
. 
 
СУҒУРТА
-
маълум
бир
воқеалар
(
суғурта
вазиятлари
)
да
жисмоний
ва
хукукий
шахсларнинг
мулкий
манфаатларини
пулли
фондлар
ҳисобига
ҳимоялаш
бўйича
иқтисодий
муносабатлар
тизими
. 
 
ТАННАРХ
-
маҳсулот
ишлаб
чиқариш
ва
уни
сотиш
харажатларининг
пул
кўринишида
ифодаланган
йиғиндиси
. 
 
ТАШРИФ
 
ҚОҒОЗИ
 
– 
қаттиқ
қоғоздан
тайёрланган
, 
ишбилармонлик
соҳасида
қўлланиладиган
қоғоз
; 
унда
эгаси
ҳақида
, 
айрим
ҳолларда
у
вакил
бўлган
фирма
ҳақидаги
маълумотлар
келтирилади
; 
у
музокараларда
тезда
мулоқотга
киришиб
кетиш
имконини
беради
; 
ҳамкорингизни
исми
, 
фамилияси
, 
мансабини
тўғри
талаффуз
қилиш
имкониятини
беради
. 
 
ТАШКИЛИЙ
 
ТУЗИЛМА
– 
мақсадга
самарали
эришишни
таъминлаш
учун
шундай
ташкил
қилинган
бошқарув
ва
функционал
соҳа
босқичларининг
мантиқий
нисбати
. 
ТЕНДЕР
-
бозорда
жиҳоз
сотиб
олиш
ёки
комплекс
объектлар
қуриш
учун
бажарувчиларни
жалб
этиш
, 
бошқа
ишларни
бажариш
(
маслаҳат
, 
қурилиш
, 
технологик
, 
комплекс
хизмат
кўрсатиш
) 
мақсадида
буюртмалар
жойлаштиришнинг
танлов
шакли
. 
Танлов
шартлари
аввалдан
эълон
қилинади
. 
 
ТИЖОРАТ
 
СИРИ
-
ишлаб
чиқариш
, 
савдо
ва
молия
операциялари
ҳамда
унинг
ҳужжатларининг
барчасини
қатъий
сир
эканлигини
таъкидловчи
контракт
шарти
.