Касб ҳунар коллежларининг

Бизнес
 
ва
 
тадбиркорлик
 
асослари
 
Ўзбекистон
-
Швейцария
 “
Касбий
 
кўникмаларни
 
ривожлантириш
” 
лойиҳаси
 (II-
босқич
)
154
жисмоний
шахсларни
рўйхатдан
ўтказишни
тартибга
солиш
чора
-
тадбирлари
тўғрисида
”
ги
қарорига
мувофиқ
амалга
оширилади
. 
Бу
категориядаги
якка
тадбиркорларни
давлат
рўйхатидан
ўтказиш
ва
ҳисобга
қўйиш
механизми
ва
муддатлари
“
Хукукий
шахс
шакллантирмай
тижорат
фаолияти
учун
мўлжалланган
товарларни
келтирувчи
якка
тадбиркорларни
давлат
рўйхатидан
ўтказиш
тартиби
ва
импорт
операциялари
субъекти
ҳисоб
варақаларини
бериш
тўғрисидаги
Низом
” 
билан
белгиланади
(
Ўзбекистон
Республикаси
Вазирлар
Маҳкамасининг
2004 
йил
2 
сентябрдаги
413-
сонли
қарорига
1-
илова
). 
Ўзбекистон
Респуликаси
Презиндентининг
2009 
йил
15 
майдаги
ПҚ
-1112 
сонли
“
Тадбиркорлик
фаолиятини
янада
қўллаб
-
қувватлаш
ва
ривожлантириш
чора
- 
тадбирлари
тўғрисида
”
ги
қарорига
мувофиқ
2009 
йил
1 
июндан
, 
тадбиркорлик
фаолияти
билан
шуғулланувчи
хукукий
ва
жисмоний
шахсларни
давлат
рўйхатидан
ўтказиш
учун
тўловлар
, 
минимал
иш
ҳақининг
5 
баробаридан
2 
баробаригача
камайтирилди
.
Якка
тадбиркорларга
нисбатан
амалдаги
солиқ
қонунчилигига
биноан
солиққа
тортишнинг
соддалаштирилган
тартиби
қўлланилади
. 
Солиқ
қодексининг
370-
моддасига
биноан
улар
рўйхатдан
ўтган
солиқ
тўловчилар
ҳисобланади
. 
Бу
ҳолда
373-
моддага
мувофиқ
, 
якка
тадбиркорлик
фаолиятини
амалга
ошириш
доирасида
қайд
этилган
солиқ
билан
бир
қаторда
улар
қуйидагиларни
тўлайди
:
•
Бож
тўловлари
; 
•
Ер
ости
бойликларидан
фойдаланганликлари
учун
солиқлар
ва
махсус
тўловлар
; 
•
Тадбиркорлик
фаолияти
учун
сув
заҳираларидан
фойдаланганда
- 
заҳираларидан
фойдаланганлиги
учун
солиқ
; 
•
Акциз
маркалар
ишлаб
чиқишда
акциз
солиғи
; 
•
Бюджетдан
ташқари
Пенсия
фондига
суғурта
тўловлари
; 
•
Давлат
тўловлари
; 
•
Автотранспорт
воситаларини
вақтинчалик
олиб
бориш
ва
сотиб
олиш
учун
республика
йўл
фондига
йиғим
. 
Якка
тадбиркорлар
,
солиққа
тортилиши
керак
бўлган
мулк
ва
ер
участкаларига
эга
бўлганда
, 
улар
бу
солиқлар
бўйича
тўлов
мажбуриятига
эгадир
. 
Агар
якка
тадбиркор
ўз
фаолиятини
маълум
бир
муддатга
тўхтатишга
қарор
қилса
, 
у
аввалроқ
бу
ҳақда
ариза
бериши
, 
тадбиркорлик
субъектларини
давлат
рўйхатидан
ўтказиш
органларига
давлат
рўйхатидан
ўтганлиги
ҳақидаги
гувоҳномани
топширишлари
керак
. 
Бу
орган
гувоҳномани
олгач
, 
солиқни
ҳисобга
қўйиш
жойдаги
давлат
солиқ
хизмати
органларига
тегишли
маълумотни
жўнатади
.

---

Бизнес
 
ва
 
тадбиркорлик
 
асослари
 
Ўзбекистон
-
Швейцария
 “
Касбий
 
кўникмаларни
 
ривожлантириш
” 
лойиҳаси
 (II-
босқич
)
155
Солиқчилар
томонидан
олинган
бу
хабар
, 
якка
тадбиркор
ўз
фаолиятини
юритмайдиган
даврга
, 
қайд
этилган
солиқ
ўтказишни
тўхтатишга
асос
ҳисобланади
. 
Солиқ
ҳар
ойда
, 
ойнинг
25 
кунигача
тадбиркорлик
фаолияти
амалга
оширилган
давр
учун
тўланади
. 
Унинг
миқдори
тадбиркорлик
фаолияти
ва
солиқ
тўловчининг
фаолиятини
амалга
оширган
жой
турига
тўғридан
-
тўғри
боғлиқ
. 
Хукукий
шах
шакллантирмай
, 
тадбиркорлик
фаолияти
билан
шуғулланаётган
жисмоний
шахслардан
олинаётган
қайд
этилган
солиқ
ставкаси
Ўзбекистон
Республикаси
Президентининг
2008 
йил
29 
декабрдаги
ПҚ
-1024-
сонли
қарорига
11-
илова
билан
белгиланади
. 
Агар
фаолият
кўрсатилаётган
жой
бўйича
қайд
этилган
солиқ
ставкаси
, 
давлат
рўйхатидан
ўтказиш
жойидаги
ставкадан
фарқ
қилса
, 
қайд
этилган
солиқ
катта
бўлган
ставкага
биноан
тўланади
(
Солиқ
Кодексининг
375-
моддаси
). 
Қайд
этилган
солиқни
ҳисоблаш
, 
солиқ
органлари
томонидан
, 
якка
тадбиркорликнинг
солиғини
ҳисобга
қўйиш
жойида
ҳисобланади
. 
Айрим
фаолият
турини
амалган
оширувчи
, 
солиққа
тортилиши
, 
ушбу
фаолият
турини
тавсифловчи
, 
физик
кўрсаткичлардан
келиб
чиқиб
белгиланувчи
якка
тадбиркорлик
ваклларидан
қайд
этилган
чолиқни
ундириш
тартиби
бироз
бошқача
. 
У
Солиқ
Кодексининг
372- 
моддасида
батафсил
баён
этилган
. 
Бу
ҳолда
солиққа
тортиш
объекти
, 
фаолият
турини
тавсифловчи
, 
унинг
учун
қайд
этилган
солиқ
белгиланган
, 
физик
кўрсаткич
ҳисобланади
. 
Мос
равишда
солиққа
тортилиш
базаси
физик
кўрсаткичлар
сонига
боғлиқ
равишда
белгиланади
. 
Бу
база
ҳамда
белгиланган
ставкадан
келиб
чиқиб
, 
қайд
этилган
солиқ
миқдори
белгиланади
. 
Солиқ
даври
ой
ҳисобланади
. 
Бу
ҳолда
унинг
ҳисоби
солиқни
ҳисобга
қўйиш
жойи
солиқ
инспекциясига
тақдим
этилиши
керак
: 
ўз
фаолиятини
энди
бошлаган
тадбиркорга
давлат
рўйхатидан
ўтган
кунидан
бошлаб
ўн
кун
ичида
, 
амалдаги
тадбиркорга
ҳисобот
йилнинг
15- 
январигача
. 
Солиққа
тортиш
объекти
ва
минимал
иш
ҳақи
ўзгарганда
, 
улар
тўғриланган
, 
аниқлик
киритилган
ҳисоблашларни
навбатдаги
тўловни
тўлаш
муддатига
қадар
тақдим
этишлари
керак
. 
Солиқ
Кодексининг
382-
моддасига
мувофиқ
якка
тадбикорлар
оддий
ҳамкорлик
шартномасига
кўра
ҳамкорлик
фаолиятини
амалга
ошириш
ҳуқуқига
эга
. 
Ҳамкорлик
фаолиятини
амалга
оширишда
, 
фақат
якка
тадбиркорлар
томонидан
ишонч
билдирилган
, 
биргаликда
ишлаб
чиқарилган
маҳсулот
реализациясини
амалга
оширувчи
шахсгина
, 
шу
маҳсулот
реализацияси
тушумидан
ягона
солиқни
микрофирма
ва
кичик
корхоналар
учун
белгиланган
ставкалар
бўйича
тўлайди
. 
Биргаликда
ишлаб
чиқарилаётган
маҳсулот
акциз
маҳсулот
бўлса
, 
акциз
солиғини
ҳам
тўлайди
. 
Шу
муносабат
билан
соллиқ
кодексининг
379-
моддаси
5-
қисмига
мувофиқ
, 
шу
бобда
кўзда
тутилган
солиқ
ва
бошқа
мажбурий
тўловларни
тўлаш
вазифаси
юклатилган
ишонч
билдирилган
шахс
, 
оддий
ҳамкорлик
шартномаси
бўйича
ҳамкорлик
фаолиятини
амалга
оширишга
келишилган
кундан
бошлаб
10 
кун
ичида
, 
солиқни
ҳисобга
қўйиш
жойидаги
давлат
солиқ
ҳизмати
органига
ҳисобга
туриш

---

Бизнес
 
ва
 
тадбиркорлик
 
асослари
 
Ўзбекистон
-
Швейцария
 “
Касбий
 
кўникмаларни
 
ривожлантириш
” 
лойиҳаси
 (II-
босқич
)
156
керак
. 
У
ҳамкорлик
фаолияти
доирасида
солиқ
мажбуриятларини
бажариш
бўйича
тўловчи
сифатида
ишончли
шахс
ҳисобланади
. 
Ягона
солиқ
тўлови
ҳисоби
Ўзбекистон
Республикаси
Солиқ
Кодексининг
360-
моддасида
, 
микрофирма
ва
кичик
корхоналар
учун
, 
белгиланган
муддатларда
, 
давлат
солиқ
қўмитасининг
2007 
йил
66-
сонли
(
Юстиция
вазирлиги
томонидан
2008 
йил
21 
январда
1760-
сон
билан
рўйхатдан
ўтказилган
) 
ва
Молия
вазирлигининг
2007 
йил
29 
декабрдаги
111-
сонли
қарорига
иловада
кўрсатилган
шакл
бўйича
тақдим
этилади
. 
Солиқ
Кодексининг
382-
моддасига
мувофиқ
, 
биргаликда
ишлаб
чиқарилган
маҳсулот
реализацияси
тушумидан
ягона
солиқ
тўлови
тўланганлиги
учун
, 
якка
тадбиркорларнинг
ҳамкорлик
фаолияти
доирасида
олган
даромадларидан
солиқ
ундирилмайди
. 
Бу
ҳолда
ҳамкорликда
ишлаб
чиқарилган
маҳсулотни
реализациясини
амалга
оширувчи
ишонч
билдирилган
шахсда
ҳам
ва
оддий
ҳамкорликни
ҳар
бир
иштирокчисида
ҳам
, 
Солиқ
Кодексининг
375-
моддасида
кўзда
тутилган
тартибда
, 
қайд
этилган
солиқни
тўлаш
мажбурияти
сақлаб
қолинади
, 
яъни
улар
қайд
этилган
солиқни
якка
тадбиркор
сифатида
тўлайдилар
. 
Шу
меъёр
билан
(
иккинчи
қисм
), 
якка
тадбиркорлар
бир
неча
фаолият
тури
билан
шуғулланган
ҳолларда
, 
уларнинг
ҳар
бири
фаолият
тури
бўйича
алоҳида
қайд
этилган
солиқни
тўлаши
кўзда
тутилган
. 
Бу
ҳолда
ҳамкорлик
шартномаси
доирасида
амалга
оширилаётган
фаолият
тури
, 
қайд
этилган
солиқ
тўланган
фаолият
туридан
фарқ
қилса
, 
ҳамкорлик
фаолиятига
бошқа
фаолият
тури
сифатида
қаралади
ва
тегишли
ставка
бўйича
қайд
этилган
солиқ
тўланади
. 
Якка
тадбиркорлар
учун
қайд
этилган
солиқни
тўлаш
билан
боғлиқ
имтиёзлар
мавжуд
, 
масалан
, 
Ўзбекистон
Республикаси
Президентининг
“2008 
йил
1 
апрелдаги
“
Халқ
бадиий
ҳунармандчилик
ва
амалий
санъатини
ривожлантиришни
рағбатлантириш
бўйича
қўшимча
чора
-
тадбирлар
тўғрисида
”
ги
Фармонига
мувофиқ
уй
шароитида
бадиий
ҳунармандчилик
ва
амалий
санат
маҳсулотларини
ишлаб
чиқариш
бўйича
якка
меҳнат
фаолияти
тури
билан
банд
бўлганлар
2010 
йилнинг
1 
апрелига
қадар
қайд
этилган
солиқни
тўлашдан
озод
этилган
. 
Солиқ
имтиёзлари
, 
Ўзбекистон
Республикаси
Президентининг
2005 
йил
28 
мартдаги
ПФ
3588-
сонли
“
Ҳалқ
бадиий
хунармандчилик
ва
амалий
санъатини
янада
ривожлантириш
бўйича
чора
тадбирлар
тўғрисида
”
ги
Фармони
билан
тасдиқланган
, 
рўйхатга
мувофиқ
берилади
. 
Шунингдек
, 
Солиқ
Кодексининг
390-
моддасига
мувофиқ
, 
қайд
этилган
солиқ
тўловидан
, 
гастрол
-
концерт
фаолияти
билан
шуғулланиш
ҳуқуқи
учун
давлат
божини
тўловчи
жисмоний
шахслар
, 
фақат
ушбу
фаолият
тури
бўйича
, 
қайд
этилган
солиқ
тўловидан
озод
қилинади
. 
Бу
ҳолда
уларда
бож
ҳақини
: 
Республика
йўл
фондига
, 
автотранспорт
воситаларини
вақтинчалик
олиб
кириш
ёки
сотиб
олиш
йиғимларини
тўлаш
мажбурияти
сақланиб
қолади
. 
Шу
билан
бир
қаторда
, 
Солиқ
Кодексининг
311-
моддасида
якка
тадбиркорлар
учун
кўзда
тутилган
тартибда
, 
бюджетдан
ташқари
Пенсия
фондига
суғурта
тўловлари
тўланади
. 
Шуни
назарда
тутиш
керакки
, 
агар
кўрсатилган
шахслар
солиққа
тортиладиган
мулк
ёки
ер
участкасига
эга
бўлса
, 
уларда
жисмоний
шахслардан
мулк
солиғи
ёки
жисмоний
шахслардан
мулк
солиғи
ёки
жисмоний
шахслардан
ер
солиғи
бўйича
мажбуриятлар
сақланиб
қолади
. 
Концерт
– 
томоша
фаолияти
билан
шуғулланиш
ҳуқуқи
учун
божнинг
дифференцияланган
ўлчамлари
Ўзбекистон
Республикаси
Вазирлар
Маҳкамасининг
2001 
йил
29 
июндаги
285 – 
сонли
“
Гастрол
-
концерт
фаолияти
соҳасида
солиқ
солишни
ва
аудио
– 
видео
кассеталарни
тарқатишни
такомиллаштириш
бўйича
чора
-
тадбирлар
тўғрисида
”
ги
қарорига
2 – 
иловада
белгиланган
. 

---