Kasb tanlashga

Mustahkamlash uchun savollar:
1. Kasbga yo'naltirish ishlari qaysi davrlardan boshlangan?
2. IX—X il asrlarda h u n arm a n d ch ilik n in g eng ko'p tarqalgan 
turiga qaysi h u n arlarn i kiritish m um kin?
3. XX asrlarda kasb tanlashga yo'naltirish ishlari qanday ri­
vojlanib borgan?
4. M ehnat ta ’lim i jarayonida kasb tanlashga yo'Uash ishlari 
qanday am alga oshiriladi?
5. 8—9 -sinflarda kasb tanlashga yo'Uash ishlari qanday am alga 
oshiriladi?
6. 0 ‘quvchilar o'zlariga kasb tanlayotganlarida ularga qanday 
va kim tom onidan m etodik yordam ko‘rsatish kerak?
1.3. M eh n at ta ’lirai, kasb tanlashga yo‘llashda tadqiqot
m etodlari
Reja:
1. Pedagogik tadqiqotlar m etodlarining rnazm un-m ohiyati.
2. M ehnat ta ’lim i, kasb tanlashga yo‘llashda qo‘llaniladigan 
ilm iy-tadqiqot m etodlari.
3. Ilm iy-tadqiqot ishlarini am alga oshirish bosqichlari.
Tayanch iboralar: 
ilm iy-pedagogik tadqiqot, m etod, p ed a­
gogik kuzatish, suhbat, test, eksperim ent, m atem atik va statistik 
tahlil, ijtimoiy tadqiqot m etodi, tarbiya jarayoni, m utaxassislik, 
so‘rovnom alar, hujjatlarni tahlil qilish, statistik m a’lum qtlar.
1. Pedagogik tadqiqotlar metodlarining mazmun mohiyati.
0 ‘zbekiston R espublikasining Prezidenti I.A. K arim ovning 
« 0 ‘zbekistonning o ‘z istiqlol va taraqqiyot yo‘li», « 0 ‘zbekiston
— kelajagi buyuk davlat» asarlarida u m u m inson iy qadriyatlarga 
qaytish haqidagi m ulohazalarida ta ’lim -tarbiya m asalalarin i faol- 
likka asoslangan tam o yillarda o ‘tkazish, o ‘sib kelayotgan yosh
20

---

avlodni yang iliklarn i tez qabul qilishga und ash , istiqlol yarat­
gan keng im ko niyatlardan foydalanib xo'jalik va m ad an iy atn in g
h am m a sohalarida yuksak natijalarga erishish haqida gap boradi. 
Bu yangicha dunyoqarash xalq ta ’lim ida ilgari surilgan uzluksiz 
ta ’lim va shaxs xislatlarini ijodkorlik ta ’lim i orqali rivojlantirish­
da ta ’lim nazariyasi oldiga yangi vazifalarni qo'yadi.
Xalq ta ’lim i tizim in i tu b d an o ‘zgartirish, u n in g rivoji uchun 
pedagogik, uslubiy, psixologik sharoitlarni yaratish talab etiladi. 
A m aliyotdan shu narsa aniq ravshanki, har qanday ilm iy xulosa 
tajriba va ilm iy-tadqiqotlarga asoslanadi.. Pedagogikada, xususan 
ta ’lim va tarbiyada ilm iy-tadqiqotlar hech qachon to ‘xtam aydi va 
uzluksiz davom etaveradi.
Pedagogik tadq iqo tlarn in g fani sifatida m ak tab va boshqa 
o ‘quv y u rtlarin in g faoliyati, uning m aqsadi, dasturiy m a’nosi, 
o ‘qituvchi va 
0
‘quvchilar faoliyati, tashkiliy shakl h am d a ijtimoiy 
sharoitlar xizm at qiladi.
D idaktik faoliyat o ‘qituvchi va 
0
‘quvchilarning xatti-harak at- 
laridan iborat. Bunday faoliyat natijasida o ‘quvchilar bilim , iqti- 
dor va ko‘nikm alarga ega b o ‘ladilar, o ‘z du ny o qarashini, shaxsiy 
qadriyatlar tizim in i shakllantiradilar. Tahsil natijasida o ‘quvchi 
shaxsining turli xislatlari shakllantiriladi. B unday o ‘zgarishlarni 
kuzatish, hisobga olish pedagogik tad q iq o tlarn in g asoslari- 
dan hisoblanadi. Yuqoridagi o ‘zgarishlar, o ‘qituvchining didak­
tik faoliyati ta ’siridagi va o‘z shaxsiy x atti-harak atlari ta ’siridagi 
o‘zgarishlar orasidagi qonuniyatlarni ochishga, u la rn i tah lil qi­
lishga im kon beradi. 0 ‘quvchilar va o ‘q ituvchilarning o ‘quv ish­
lari, sharoitlari, harak atlari, ta ’lim m azm u n i, m etod va vositalari 
orasidagi bog‘liqliklar tabiat qonuniyatlari qanday obyektiv xarak­
terga ega bo ‘lsa, shunday obyektiv xarakterga egadir.
Ta’lim va tarbiyaga taalluqli x atti-h arak atlarn i tafakkurga 
asoslanib tah lil qilish pedagogika va did ak tik ad a yagona usul 
hiso b lan ish in i Yan Arnos K om enskiyning «Buyuk didaktika» 
va K .D . U shinskiyning «Inson tarbiya fani sifatida» asarlarida 
ko‘rish m um kin.
0 ‘quv-tarbiya jarayoni haqida jiddiy xulosalar chiqarish uchun 
m u n tazam ravishda olib borilgan kuzatishlar, tajriba, faktlarga 
asoslangan em pirik tadqiqotlar natijalariga asoslanish zarur.