Kasb tanlashga

2. 
Amaliy raashg‘ulotlarni tashkil etishda o‘qitishning shakl­
lari. 0 ‘quvchilarni o ‘quv ishlab chiqarish brigadalari shakli­
da o ‘qitish.
Bunday sharoitlarda m ehnat ta ’limi o‘qituvchisi 
odatda o‘quvchilarni alohida 
0
‘quvchilar brigadalariga ajrata- 
di, bu brigadalarining har biri muayyan o‘quv-ishlab chiqarish 
topshirig‘ini bajaradi, bu topshiriqlarning o ‘quv maqsadi va 
mazm uni bir-biridan ancha farq qilishi m um kin. M asalan, bir 
brigada m arten pechiga xizmat qilishga o‘rgansa, ikkinchisi gaz 
generatorlariga xizmat qilishni, uchinchisi esa nazorat o‘lchash 
asboblarini kuzatishi va hokazolarni o‘rganishi m um kin. Bun­
day hollarda o‘qituvchi o‘quv brigadalarini o‘rganiladigan zonalar 
chegarasida alm ashtirib turish grafigini tuzishi kerak, toki har bir 
brigada, masalan, metallurgiyaning butun bir kompleksiga xizmat 
qilishdagi ham m a ish usullarini bilib, o‘rganib oladigan bo‘lsin.
0 ‘quvchilarni korxona sharoitida o‘rgatishning yana bir shak­
li, ularni ishchilar brigadasiga qo‘shib o‘qitishdir. Bu shaklni, 
masalan, slesar-remontchi, yig‘uvchi santexnik, montajchilar, 
shuningdek, qurilish ixtisosliklari kabi ixtisosliklarda qo‘llash 
maqsadga muvofiqdir.
Bu shakl asosida o ‘quvchilarga ishlab chiqarish ta ’limi berish 
shundan iboratki, yuqorida aytilgan ixtisoslarga doir ishlab chiqa­
rish brigadalariga umumslesarlikka yoki boshqa biron tayyorgar- 
ligi bo‘lgan bir yoki bir necha o‘quvchi biriktiriladi. Bu holda 
ishlab chiqarish ta ’limi o‘qituvchisining vazifasi davriy ravishda 
joriy instruktaj o‘tkazib turish, kundalik topshiriqning tavsif va 
hajmini aniqlab turish, beriladigan topshiriqning mavzusi tegishli 
kirish instruktaji va ish natijasiga bag‘ishlangan yakuniy instruk­
taj o‘tkazishdan iborat bo‘ladi. Lekin o‘quvchilar turli obyekt- 
larga tarqatilgan bo‘lishi tufayli o‘qituvchi har bir o ‘quvchiga to p ­
shiriq berish va undan ishni qabul qilib olish im konidan m ahrum
bo‘ladi. Shu tufayli bu holda o‘quvchilarni o‘qitish (o‘rgatish) 
vazifasi qisman ishchilar brigadasi a’zolariga yoki brigadirning 
o‘ziga topshiriladi. Ishchilar brigadasida ishlovchi o‘quvchilarga
259

---

ish haqi ularning ancha past malakasini va sarf qilgan m ehna­
tini hisobga olib hisoblanadi. 0 ‘quvchilar ishchilar brigadasida 
ba’zan o‘qilgan (o‘rganilgan) dasturni tizimli ravishda bajarish 
tamoyili buziladi. Chunki, ishlab chiqarish mashg‘ulotlari ishchi­
lar bajaradigan ish turini (ushbu ish turi dasturning ayni davri­
da o‘rganiladigan ishga mos kelmagan taqdirda ham) o‘zgartira 
olmaydi. Lekin o‘quvchilam ing ish bilan doim ta’m inlanib tu ri­
shi, ilg‘or texnologiya va ilg‘or m ehnat usullaridan foydalanish 
imkoniga ega bo‘lishi, ishlab chiqarish kabilar bu kam chhklarni 
qisman bo‘lsada qoplaydi.