Kasb-hunar kollejlari uchun o‘quv qo‘llanma

Konussimon rezbalarning profili uchburchak shaklida bo‘lib, konusligi 1:16
bo‘lgan konussimon sirtlarga qirqiladi.
Tashqi rezba ochish
I.  Ishlarga  qo‘yiladigan  o‘quv-texnik  talablar. Detallar  turli  xilda  bo‘lishi
mumkin. Masalan, uzunligi 100 mm, diametri 4 dan 16 mm gacha bo‘lgan tor-
tish vintlari, boltlar va shpilkalar 
1.   Rezba — tuzatishni talab qiluvchi detallar. 
2.  Material: Konstruksion po‘lat.
II.    Jihoz  va  moslamalar. Chilangarlik  verstagi,  parallel  tiskilar,  plashka
tutqich va boshqa jihozlar.
III.    Asbob  va  materiallar. Doiraviy  plashkalar,  perpilli  egovlar,  rezbali
halqalar, konus bo‘yicha hisob boshi 0,1 mm bo‘lgan shtangensirkul.
IV.  Bajariladigan ish tartibi:
1.    Chizma  bo‘yicha  rezba  diametri,  tizimi  hamda  kesiladigan  qismining
uzunligini aniqlash.
2.  Jadval bo‘yicha rezba qirqiladigan sterjenning uzunligini shtangensirkul
bilan tekshirish. Sterjenning diametri qirqiladigan rezbaning pastki diametridan
0,1—0,2 mm ingichka bo‘lishi kerak. 
3.  Qirqiladigan kesim uzunligining enini o‘lchab olish.
4.  Sterjenni uchida faska olish uning eni rezba o‘rami balandligidan biroz
katta bo‘lishi kerak.
5.    Berilgan  rezbaga  ko‘ra  ikkita  doiraviy  plashka,  yaxlit  plashka  hamda
bularga mos plashka tutqichlar tanlash. Rezba ariqchalarining tozaligiga, plash-
ka kesadigan qirralarning o‘tkirligi va sozligiga e’tibor berish kerak.
6.  Sterjen tiskida vertikal vaziyatda shunday mahkamlansinki, uning tiski
jag‘laridan chiqib turadigan qismi rezba qisiladigan qismining uzunligidan 20—
25 mm katta bo‘lsin. 
7.  Sterjen uchini moylash.
8. Kesik plashkani o‘rnatish va vintlar bilan mahkamlash. Plashkani shun-
day mahkamlash kerakki, uning qirralari kesilgan holda bo‘lmasligi kerak.
9. Plashka sterjenning rezba qirqiladigan uchiga shunday qo‘yilsinki, nati-
jada  sterjen o‘qiga perpendikular bo‘lsin.

---

10.  O‘ng  qo‘l  kafti  bilan  plashka  korpusini  pastga  bosish,  chap  qo‘l  bilan
tutqichni soat mili yo‘nalishida plashkani kesuvchi qismi sterjenga kesib kirma-
guncha  aylantirish.  Rezbani  qirqish  yo‘nalishida  1—2  aylanish  va  qirindini
sindirish  uchun  teskari  tomonga  yarim  aylanishga  aylantirish  kerak.  Bunda
plashkaning ish qismi moy bilan ho‘l qilib moylanishi kerak.
11.  Teskariga  aylanitirish  bilan  plashkani  sterjendan  chiqarib  olish.
Rezbaning sifatini tekshirish.
12.  Kesilgan  plashkani  plashka  tutqichdan  olish  va  uni  kalibrlovchi  yaxlit
plashka bilan almashtirish.
13.  Yaxlit  plashka  dam  bir  tomonga,  dam  ikkinchi  tomonga  aylanitirilib,
rezba oxirgi o‘lchamigacha keltiriladi.
14. Rezbani toza latta bilan artish va uni rezbali kalibr — halqa bilan tek-
shirish.  Rezba  qadamini  rezba  o‘lchagich,  rezba  profiliga  moslab  ishlangan
plastinalar nabori bilan tekshirish.
15.  Plashkani  plashka  tutqichidan  chiqarish,  toza  latta  bilan  artish  va
moyni yuvib tashlash.