Kasb-hunar kollejlari uchun o‘quv qo‘llanma

Mexanik panshaxaning asosiy qismlari: xaskashlovchi apparat (panjara), oldingi
devorcha, o‘rnatish mexanizmi va qisish moslamasidan iborat.
Xaskashlovchi apparat volokushaning asosiy ish organi hisoblanadi. Panjara
o‘n bir dona barmoq, ramaga bikir mahkamlangan old devorcha va ikkita yon
barmoqlardan iborat. Barmoqlar ramaning oldingi to‘siniga sharnirli mahkam-
lanadi.
Paxta,  pichan,  poxol,  silos,  g‘o‘zapoya  va  boshqa  sochiluvchan  materi-
allarni  ortishda  va  g‘aramlashda  PU-0,5  universal  yuklagichidan  foydalanila-
di.  Yuklagich  T-28X4M  traktorlariga  o‘rnatiladi.  Yuklagichni  transport  va
ish  holatiga  o‘tkazish  mumkin.  Universal  yuklagichning  asosiy  qismlari
kovsh,  g‘ozbo‘yin,  kolonka  o‘rna til gan  mil  (strela),  boshqarish  maydonchasi,
gidravlik  nasoslarni  harakatga  keltirish  me xanizmi,  gidravlik  tayanch,  gidrav-
lik  silindrlar  va  ramadan  iborat.
Yuklagich ish joyiga o‘rnatilganidan keyin greyferli cho‘mich pichan uyu-
miga  to‘g‘rilanadi  va  uyumga  botiriladi,  cho‘mich  ko‘tarilganda  changaklar

---

123
?
yopiladi.  Changaklar  uyumga  yetarlicha  botmagan  taqdirda  mil  ko‘tarilib,
changaklar  yana  yopiladi,  keyin  milning  silindrini  ishlatib,  changaklar  tegishli
balandlikka  ko‘tariladi.  G‘aram  zarur  joyga  siljitilgach,  gidravlik  silindr  ishga
tushirilib, changaklar ochiladi va pichan g‘aramga tushiriladi.
Makkajo‘xori, oqjo‘xori va boshqa ekinlarni siloslashda xo‘jalikdagi texnika
vositalariga qarab avval o‘rib, keyin siloslash usuli yoki to‘g‘ridan to‘g‘ri kom-
baynda o‘rib siloslash usuli qo‘llaniladi. Avval o‘rib, keyin siloslanganida o‘tlar
o‘rgich  bilan  o‘rilib,  xaskash  yoki  qo‘l  bilan  yig‘ishtiriladi,  so‘ngra  siloslash
joyiga  tashilib,  silos  maydalagich  bilan  maydalanadi  va  silos  inshootlarida
g‘aramlanadi.  O‘simlik  to‘g‘ridan  to‘g‘ri  kombaynda  o‘rib  siloslanganida
makkajo‘xori  poyalari  silos  yig‘ish  kombayni  bilan  o‘riladi  va  bir  yo‘la  may-
dalanadi,  aravalarga  yuklanadi  hamda  silos  bosiladigan  inshootlarga  tashiladi.
Silos  sifatining  yaxshi  bo‘lishi  uchun  ko‘k  massa  ayni  silosbop  bo‘lib  yetilgan
paytida yig‘ishtirilishi kerak. Avval o‘rib, keyin maydalab, so‘ngra silos qilinsa,
bu ishlarga  juda ko‘p mehnat sarf bo‘ladi.
Kombaynning  o‘rg‘ichi  qirquvchi  apparat,  dala  ayirg‘ichi,  boshmoq,  plat-
forma, transportyor, muvozanatlash va ko‘tarish mexanizmlaridan iborat.
Qirquvchi  apparatning  pichog‘i  harakatni  asosiy  kardanli  valdan  zanjirli
uzatma  va  oraliq  kardanli  val  orqali  oladi.  Platforma  tagi  po‘lat  varaq  bilan
berkitilgan to‘g‘ri burchakli quvurlardan tayyorlanadi. Dala ayirgichi to‘rt qir-
imli  shnek  va  shnekning  ostki  tomonidan  yopib  turadigan  to‘siqdan  iborat.
Shnek  katta  tezlikni  zanjirli  uzatma  va  konusaviy  reduktor  orqali  transporty-
orning  o‘ng  yetakchi  validan  oladi.  Dalaning  relyefiga  moslanib  sirpanuvchi
boshmoqning chap tomoni platformaga mahkamlangan.
Kombaynning  maydalash  apparati  pastki  ta’minlash  jo‘vasi,  yuqorigi
ta’minlash  barabani,  qarshi  qirquvchi  plastina  va  pichoqli  barabandan  iborat.
Ta’minlash  apparati  transportyor  uzatayotgan  poyalarni  qamrab  oladi  va  uni
zichlab,  pichoqli  barabanga  bir  tekisda  uzatadi.  Pichoqli  baraban  harakatni
asosiy reduktordan ponasimon tasmali uzatma orqali oladi. Bo‘shatuvchi gori-
zontal va qiya transportyorlar maydalangan ko‘k poyalarni transport vositalari-
ga ortadi.