Kasb hunar kollej o‘quvchilar. Xidirov J



Download 278,71 Kb.
Pdf ko'rish
bet12/12
Sana17.01.2021
Hajmi278,71 Kb.
#55894
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   12
Bog'liq
kasb hunar kollej oquvchilar shaxsining etnopsixologik xususiyatlari

            2.2.    «Liri» metodikasi. 

 

  Liri  metodikasi  shaxslararo  munosabatlarni  shaklini,  xususiyatlarini, 



shuningdek  tekshiriluvchilarning  o‘zi  to‘g‘risidagi,  o‘zining  «ideal  men»i 


 

44 


to‘g‘risidagi  tasavvurlarini  va  uni  o‘z-  o‘ziga  bo‘lgan  munosabatlarini  aniqlashga 

yordam beradi. 

1.

 

Hamkorlik qila olasizmi? 



2.

 

O‘zingizga ishonasizmi? 



3.

 

Boshqalar hurmatiga egasiz? 



4.

 

Ustingizdan buyruq berishni yoqtirasizmi? 



5.

 

Oqko‘ngilsiz. 



6.

 

Shikoyatchisiz. 



7.

 

Boshqalar yordamiga murojat qilasiz. 



8.

 

Boshqalar qo‘llashini istaysiz. 



9.

 

 Boshqalarni xursan qilishga oshiqasiz. 



10.

 

 Siz ma’suliyatlisiz. 



11.

 

 Ahamiyatli shaxs sifatida bulishni yoqtirasiz. 



12.

 

 O‘zingiz xurmat qilasiz. 



13.

 

 Ruhan ko‘tarasiz. 



14.

 

 Minnatdor bo‘lasiz. 



15.

 

 Qahrlisiz. 



16.

 

 Maqtanchoqsiz. 



17.

 

 O‘z manfaatingizni qo‘llaysiz. 



18.

 

 O‘zingizni nohaq ekanligingizni tan olasiz. 



19.

 

 Zolimsiz. 



20.

 

 O‘zingizni aytganingizda tura olasiz. 



21.

 

 Qalbi daryosiz. 



22.

 

 Buyruq berishni yoqtirasiz. 



23.

 

 Xukmdorsiz. 



24.

 

 Boshqalar xavasini uyg‘ota olasiz. 



25.

 

 Boshqalarga qaror qabul qilishi xuquqini bera olasiz. 



26.

 

 Yuvoshsiz. 



27.

 

 Kechirimlisiz. 



28.

 

 Befarq bo‘la olasiz. 




 

45 


29.

 

 Manfaat qo‘llamaysiz. 



30.

 

 Maslaxat berishni yoqtirmaysiz. 



31.

 

 Mustaqil emassiz. 



32.

 

 O‘zingizga qat’iy ishonasizmi? 



33.

 

 Har bir odam sizga xavas qilishni hohlaysizmi? 



34.

 

Tez-tez xafa bo‘lasizmi? 



35.

 

 Sizda biror fikrni uyg‘otish qiyinmi? 



36.

 

 Kechirimlisiz. 



37.

 

 To‘g‘ri so‘lisiz. 



38.

 

 G‘azablisiz. 



39.

 

 Bo‘ysinishni yoqtirasiz. 



40.

 

 Boshqalarga buyruq bera olasiz. 



41.

 

 O‘z-o‘zingizni tanqid qila olasiz. 



42.

 

 G‘ayratlisiz. 



43.

 

 Xushmuomalasiz. 



44.

 

 Yonbosuvchisiz. 



45.

 

 Uyatchansiz. 



46.

 

 Boshqalarga g‘amho‘rlik qilishni yoqtirasiz. 



47.

 

 Faqat o‘zingizi o‘ylaysiz.  



48.

 

 Quloq soluvchansiz. 



49.

 

 Yordamga shoshilasiz. 



50.

 

 Buyruq bera olasiz. 



51.

 

 Tez-tez hafsalangiz pir bo‘ladi. 



52.

 

 Qahringiiz qattiq. 



53.

 

 Tez-tez g‘azablanasiz. 



54.

 

 Boshqalarni tanqid qilasiz. 



55.

 

 Doimo do‘stona munosabatda bo‘lasiz. 



56.

 

 Uyquchisiz. 



57.

 

 Ishonmaysiz. 



58.

 

 Rahbarni hurmat qilasiz. 




 

46 


59.

 

 Rashqchisiz. 



60.

 

 Yig‘lashni yoqtirasiz. 



61.

 

 Tortinchoqsiz. 



62.

 

 Tez-tez xafa bo‘lasiz. 



63.

 

 Tez-tez urushib janjallashib turasiz. 



64.

 

 Xukmdorsiz. 



65.

 

 Tashabbuskor.  



66.

 

 Qattiqqo‘l bo‘la olasiz. 



67.

 

 Oriyatlisiz. 



68.

 

 Hammaga yoqasiz. 



69.

 

 Ishbilarmonsiz, tajribalisiz. 



70.

 

 Hamdardsiz. 



71.

 

 Diqqatlisiz. 



72.

 

 Ayyor va hisb kitob qilasiz. 



73.

 

 Boshqalar fikrini baholaysiz. 



74.

 

 O‘z-o‘zingizdan xursandsiz. 



75.

 

 Juda ishonuvchansiz.  



76.

 

 Hammaga ishonishga tayyorisiz. 



77.

 

 Hammaga ishonishga tayyorsiz. 



78.

 

 Mustaqilsiz. 



79.

 

 Egoistsiz. 



80.

 

 Ko‘ngil bo‘shtsiz. 



81.

 

 Boshqalar ta’siriga berilishingiz oson. 



82.

 

 Xurmat qilasiz. 



83.

 

 Boshqalarda yaxshi fikr uyg‘ota olasiz. 



84.

 

 Yuragingiz keng.  



85.

 

 Maslahatni ishtiyoq bilan eshitasiz. 



86.

 

 Rahbar talantiga egasiz. 



87.

 

 Xafsalangiz tez pir bo‘ladi. 



88.

 

 Xafagarchilikni uzoq saqlaysiz. 




 

47 


89.

 

 Do‘stlar ta’siriga oson berilasiz. 



90.

 

 Qarama-karshi fikrga egasiz. 



91.

 

 O‘zingiz juda yumshoqsiz muloyimsiz. 



92.

 

 Tevarak bilan juda tez kelishib ketasiz. 



93.

 

 Shuhratparastsiz. 



94.

 

 Hammaning ishonchini oqlashga harakat qilasiz. 



95.

 

 Boshqalarga taqild qilasiz. 



96.

 

 Boshqalarga bo‘ysunasiz. 



97.

 

 Hammaga ham rozilik bildiravermaysiz. 



98.

 

 O‘zingizga zarar qilib bo‘lsa ham boshqalarga g‘amxo‘rlik qilasiz. 



99.

 

 Asabiysiz. 



100.

 

Uyalasiz. 



101.

 

O‘zingizni yon bosuvchanligingiz bilan boshqalardan ajralib turasiz. 



102.

 

Do‘stona va yaxshi munosabatda bo‘la olasiz. 



103.

 

Yaxshi ishonch uyg‘ota olasiz. 



104.

 

Sovuqkonsiz. 



105.

 

Muvofaqkiyatga intilasiz. 



106.

 

Boshqalarning xatosiga chidamaysiz. 



107.

 

Juda qattiqqo‘lsiz lekin haqiqachansiz. 



108.

 

Tekshirmasdan hammaga ishonaverasiz. 



109.

 

Hammani sevasiz. 



110.

 

Hamma sizga g‘amho‘rliq qilishni istaysiz. 



111.

 

Hech qachon hech narsaga ishonmaysiz. 



112.

 

Bezovta emassiz. 



113.

 

Siz haqingizda boshqalar yaxshi fikrda. 



114.

 

Kerakli joyda aytganingizda tura olasiz. 



115.

 

Qaysarsiz. 



116.

 

Beg‘arazsiz. 



117.

 

Samimiysiz. 



118.

 

Boshqalarga g‘amhur bolasiz. 




 

48 


119.

 

Tanqidchisiz. 



120.

 

Kesatishni yoqtirasiz. 



121.

 

Yopishqoq emssiz. 



122.

 

Musobaqalashishni yoqtirasiz. 



123.

 

Boshqalar bilan kelishib ketishga intilasiz. 



124.

 

O‘zingizga ishonmaysiz. 



125.

 

Qaysarsiz. 



126.

 

Boshqalarga xamdard bo‘lishiga intilasiz. 



127.

 

Tegizib gapirasiz. 



128.

 

Befarq xis-to‘yg‘usisiz.  



        Shaxslararo  munosabatlarni  aniqlayotgan  paytda  ko‘pincha  ustunlik  va 

bo‘linuvchilik,  do‘stona-  tajavuzkorlik  faktorlari  aniqlanadi.  Aynan  shu  faktorlar 

shaxslararo munosabatlar jarayonini idrok etishda katta rol’ o‘ynaydi. 

        Savolnoma  128  ta  savollar  to‘plamidan  iborat  bo‘lib,  bu  savollar  16  ta 

savoldan iborat 8 ta guruhlarga ajratilgan.  

Savollar turli psixologik profillarni oddiy, tushinarli xarakterlab beradi. 

       Tadqiqot  davomida  qo‘llanilgan  ushbu  metodika  yordamida  shaxsni 

atrofdagilar bilan bo‘lgan munosabatlarni va quyidagi shaxs xususiyatlarini ko‘rish 

mumkin. 

3 – 6 ball 

7 – 11 ball 

12 – 16 ball 

1.

 

Sardorlikka 



intiluvchan 

2.

 



O‘z- 

o‘ziga 


ishonchni 

3.

 



Talabchan 

4.

 



Shubhalanuvchan 

5.

 



Yon beruvchi 

6.

 



Ishonuvchanlik 

7.

 



Ochiq ko‘ngil 

8.

 



Jonkuyarlik 

 

Xukm o‘tkazuvchi 



 

O‘ziga ishongan 

 

Kechirmaydigan 



 

Kaysar 


 

Beozor, qoloq 

 

Ko‘loq soluvchan 



 

Mustaqil emas 

 

O‘z 


manffatini 

ko‘zlaydigan 

 

Amr- farmon 



 

O‘zini sevuvchi 

 

Kattiq qo‘llik 



 

Salbiy 


 

Quloq soluvchi 

 

Mustaqil emas 



 

Boshqalarga 

qarb 

ish ko‘ruvchan 



 

Fidoiylik 




 

49 


   2.3. Muloqotchanlikning umumiy darajasini aniqlash so‘rovnomasi 

Mazkur  so‘rovnoma  V.F.Ryaxovskiy  tomonidan  ishlab  chiqilgan  bo‘lib,                      

muloqotchanlikning umumiy darajasini aniqlash maqsadida qo‘llanadi. 

Sinaluvchiga  ko‘rsatma:  «Sizning  e’tiboringizga  bir  qator  oddiy  savollar 

havola  etiladi.  Siz  ularga  «ha»,  «yo‘q»,  «ba’zida»  deb  javob  qaytarishingiz 

mumkin. Savollarga tez, ko‘p o‘ylamay javob berishingiz talab etiladi». 

  

Savollar. 



1.  Sizni  oddiy  yoki  ish  bilan  bog‘liq  uchrashuv  kutib  turibdi.  Uchrashuv 

vaqtini kutish sizni asabiylashtiradimi? 

2. Sizga biror majlis, anjuman yoki shu kabi boshqa tadbirda nutq so‘zlash, 

ma’ruza  o‘qish,  axborot  etkazish  topshirilsa,  bundan  halovatingizni  yo‘qotib, 

bezovta bo‘lib yurasizmi? 

3.  Shifokor  qabuliga  borishni  kasal  zo‘rayib  ketguncha  cho‘zib  yuradigan 

odatingiz bormi? 

4. Sizni boshqa shaharga mehnat safariga jo‘natishmoqda. Siz avvalari hech 

qachon  bu  shaharda  bo‘lmagansiz.  Siz  bor  imkoniyatingizni  ishga  solib,  ushbu 

mehnat safaridan qutilib qolishga urinasizmi? 

5.  O‘z  kechinmalaringizni  birovga  u  kim  bo‘lishidan  qat’iy  nazar  gapirib 

berishni yoqtirasizmi? 

6.  Ko‘chada  notanish  odam  sizga  iltimos  bilan  (yo‘lni  ko‘rsatib  yuborish, 

vaqtni  aytib  yuborish  va  boshqa  iltimoslar  bilan)  murojaat  qilishi  jig‘ingizga 

tegadimi? 

7.  Har  xil  avlod  vakillari,  haqiqatdan  ham,  bir  birini  tushinishi  qiyin,  deb 

o‘ylaysizmi? 

8.  Tanishingiz  bir  necha  oy  avval  sizdan  qarz  olgan  bo‘lsa,  unga  pulni 

qaytarish iltimosi bilan murojaat qilishga uyalasizmi? 

9. Restoran yoki kafeda sizga sifatsiz taom keltirildi. Siz indamay likopchani 

jahl bilan bir chetga surib qo‘yasizmi? 

10.  Notanish  odam  bilan  yolg‘iz  qolganda,  siz  suhbatga  kirishmaysiz, 

o‘zingiz gap boshlamaysiz. Shundaymi? 



 

50 


11.  Siz  borgan  joyda  odamlar  uzun  navbat  hosil  qilib  turishgan  bo‘lsa 

(masalan,  do‘konda,  kutubxonada,  kassada)  niyatingizdan  qaytmay  qator  oxiriga 

kelib turarmidingiz? 

12. Nizoli vaziyatlarni hal etish bilan shug‘ullanuvchi biror komissiya ishida 

qatnashish sizni cho‘chitadimi? 

13. Siz san’at asarlariga, badiiy asarlarga baho berishda boshqalarning fikr-

mulohazalarini e’tiborga olmaysiz. Shundaymi? 

14.  Siz  yaxshi  bilgan  biror  masala  bo‘yicha  birov  aniq  xato  gapirayotgan 

bo‘lsa, bu odam bilan baxslashmasdan indamay qo‘ya qolasizmi? 

15. Ish yoki o‘qish yuzasidan birov muayyan muammoni hal etishda yordam 

berishingizni iltimos qilganda, ensangiz qotadimi? 

16.  Fikringizni  og‘zaki  aytgandan  ko‘ra  yozma  tarzda  bildirishni  ma’qul 

ko‘rasizmi? 

Natijalarni baholash: har bir «ha» degan javob uchun 2 ball qo‘yiladi; har bir 

«ba’zida» degan javob uchun 1 ball qo‘yiladi; har bir «yo‘q» degan javob uchun 0 

ball qo‘yiladi. 

Natijalar talqini. 

30-32 ball. Muloqotchanlik darajasi ancha past. Bu sizdagi jiddiy muammo. 

Chunki  bundan  avvalo  o‘zingiz  aziyat  chekasiz.  Biroq  yaqinlaringizga  ham  oson 

tutib  bo‘lmaydi.  Hamkorlikdagi  faoliyatni  talab  qiluvchi  ishni  sizga  ishonib 

topshirib  bo‘lmaydi.  Muloqotchanroq  bo‘lishga,  o‘zingizni  boshqarishga  harakat 

qiling. 


25-29  ball.Siz  yolg‘izlanishni  yaxshi  ko‘rasiz,  shuning  uchun  do‘stlaringiz 

kam.  Notanish  odamlar  bilan  tanishish,  notanish  joylarga  borish  zarurati 

halovatingizni buzadi. Siz o‘zingizning bu xususiyatingizni bilasiz va o‘zingizdan 

norozi  ham  bo‘lasiz.  Lekin  faqat  norozilik  bilan  cheklanmang  –  xarakterni 

o‘zgartirish  o‘z  qo‘lingizda.  Eslab  ko‘ring:  birorta  ishga  qiziqib  ketganingizda  

ancha muloqotchan bo‘lib qolasiz-ku! 

19-24  ball.  Siz  ma’lum  darajada  muloqotchansiz  va  notanish  vaziyatda 

o‘zingizni  yo‘qotib  qo‘ymaysiz.  Yangi  muammolar  sizni  qo‘rqitmaydi,  ammo 




 

51 


notanish  odamlar  bilan  muloqot  qilishda  ancha  extiyotkorsiz,  baxs-munozalarga 

bajonidil  qo‘shilmaysiz.  Ba’zida  gaplaringizda  zaruratsiz  kinoya-kesatiq  ko‘payib 

ketadi. Biroq bu kamchilikni tuzatsa bo‘ladi. 

14-18  ball.  Siz  etarlicha  muloqotchansiz,  qiziquvchansiz,  suhbatdosh  qiziq 

narsalar haqida g‘apirganda, uni diqqat bilan tinglaysiz. Muloqotda ancha sabrlisiz, 

o‘z nuqtai nazaringizni hissiyotga berilmay himoya qilasiz. Notanish odamlar bilan 

suhbatlashishga  to‘g‘ri  kelganda,  bezovta  bo‘lmaysiz,  ayni  vaqtda  shovqin  suron 

davralarni  yoqtirmaysiz,  birovning  bachkana  qiliqlari  va  ko‘p  gapirishi 

g‘ashingizga tegadi. 

9-13 ball. Siz juda muloqotchansiz (ba’zida me’yoridan ortiq), qiziquvchan, 

gapdonsiz, har xil masalalarlar bo‘yicha o‘z fikringizni bildirishni yaxshi ko‘rasiz, 

bu  esa  ba’zida  atrofdagilarning  g‘ashiga  tegadi.  Notanish  odamlar  bilan  bajonidil 

tanishasiz,  odamlarning  diqqat  markazida  bo‘lishni  yoqtirasiz.  Hech  kimning 

iltimosini erda qoldirmaysiz, lekin berilgan hamma va’dalarni bajara olmasligingiz 

mumkin.  Ba’zida  jahl  ustida  qattiq  gapirib  yuborasiz,  biroq  tezda  jahlingizdan 

tushasiz.  Jiddiy  muammolar  bilan  to‘qnashganda  sizga  sabr-toqat  etishmaydi. 

Ammo xohlasangiz hech qanday muammo oldida taslim bo‘lmasligingiz mumkin. 

4-8 ball.Siz juda-juda muloqotchansiz, gapingiz ichingizga sig‘maydi. Doim 

hamma  voqealardan  xabardorsiz,  har  xil  baxs-munozara,  tortishuvlarda 

qatnashishni  xush  ko‘rasiz,  lekin  jiddiy  mavzular  sizni  zeriktirib  yuborishi 

mumkin.  Biror  masala  bo‘yicha  to‘liq  tasavvurga  ega  bo‘lmasangiz  ham,  bu 

masala yuzasidan so‘zga chiqishga doim tayyorsiz. Hamma joyda o‘zingizni erkin 

his  etasiz,  har  qanday  ishga  kirishib  ketaverasiz,  ammo  har  doim  ham  uni 

oxirigacha  etkazmaysiz.  Shuning  uchun  rahbariyat  va  hamkasblar  sizga  biroz 

xavotir  va  shubha  bilan  qaraydilar.  Bu  xususiyatlaringiz  haqida  bosh  qotirib 

ko‘ring. 

3  va  undan  kam  ball.  Sizning  muloqotchanlik  darajangiz  me’yordan  ortiq 

darajada yuqori. Juda sergapsiz, sizga aloqasi bo‘lmagan ishlarga aralashaverasiz, 

hal  etishga  qurbingiz  etmaydigan  muammolarni  bartaraf  etishga  kirishaverasiz, 

ixtiyoriy  yoki  ixtiyorsiz  ravishda  har  xil  nizolarning  kelib  chiqishiga  sababchi 




 

52 


bo‘lib  qolasiz.  Ancha  xafalanuvchan,  jazavaga  moyilsiz,  jiddiy  ishni  sizga 

topshirmagan  ma’qul.  O‘zingizning  ustingizda,  xarakteringiz  ustida  ishlang. 

Avvalo o‘zin- gizda sabr-toqatni, vazminlik va bosiqlikni tarbiyalang, boshqalarga 

hurmat  ko‘zi  bilan  qarashni  o‘rganing.  Eng  muhimi,  o‘z  sog‘lig‘ingiz  haqida 

qayg‘uring. Ishoning bunday hayot tarzining oqibatlari jiddiy bo‘lishi mumkin. 

Javob varaqasi: 

F.I.____________________________________________ 

№ 

ha 



Yo‘q 

ba`zida 


№ 

ha 


yo‘q 

ba`zida 


 

 



 

 



 

 



 

 

 



 

 



 

 



 

 



 

 

 



 

 



 

 



 

 



 

 

 



 

 



 

 



 

 



 

 

 



 

 



 

 



 

 



 

 

 



 

 



 

 

  2.4. Muloqatchanlikni mustahkamlovchi psixologik treninglar. 

Biz bilamizki, o‘spirinlik davri xarakter xususiyatlarini shakllantirish uchun qulay 

davr  xisoblanadi.  Bu  davrda  bolada  intizomga,  bilimga,  tarbiyaga  chanqoqlik 

paydo  bo‘ladi.  U  atrof-muhit  qonuniyatlarini  bilishga  intiladi,  yovuzlik,  yaxshilik 

va yomonlik, savob va gunohni farqlay boshlaydi. 

 

Bu  davrda  o‘spiringa  bola  deb  emas,  balki  tengqur,  do‘st,  o‘rtoqdek 



muomala qilishadi. Sharqona bola tarbiyasining yana bir muhim tomoni shundaki, 

unda  faqat  bolaning  ruhiy  barkamol  va  jismonan  sog‘lom  bo‘lishiga  e’tibor 

berigshdan  tashqar  uni  xayot  faoliyatining  hamma  sohalariga,  xo‘jalik  yuritish, 

ko‘cha  kuyda,  odamlar  orasida  turli  sharoitlarda  namoyon  bo‘ladigan  xulq-atvor 

shakllariga ham alohida e’tibor beriladi. Bu davrda shakllangan har qanday ijobiy 

yoki  salbiy  xususiyat,  xislat  keyinchalik  butun  umrga  shaxs  xususiyatiga  aylanib 

qoladi.  Tarbiyaning  etnopsixologik  qonuniyatlariga  ko‘ra  bu  davrda  o‘spirinlarda 

tashkiliy tarbiya va muhit ta’siriga moyillik ancha yuqori bo‘ladi.  

 

O‘zbek  va  Qoraqalpoq  millatiga  xos  bo‘lgan  eng  noyob  milliy  xarakter 



xususiyatlaridan 

ayrimlari: 

vatanparvarlik, 

mehnatsevarlik, 

ibolilik, 

mehmondo‘stlik kabilar bo‘lib, bu fazilatlar muloqatda kattalarga hurmat, ota-ona, 




 

53 


qarindosh  urug‘lar  hurmatini  bajo  keltirish,  ko‘cha-ko‘yda,  mehmondorchilikda, 

odamlar orasida odob saqlash kabi milliy xulq sifatlarini asosi bo‘lib hisoblanadi. 

Bu  esa  o‘spirin  yoshining  muloqatchanlik  sifatlarini  aynan  milliy  xislatlari 

chuqurlanishiga olib keladi. 

 

Ma’lumki, 



muloqatchanlik 

sifatlarini 

to‘g‘ri 

shakllantirish 

va   

kamchiliklarini  bartaraf  etishda  ijtimoiy  psixologik  treninglarning  ahamiyati  juda 



kata.Chunki  trening  mashg‘ulotlari  o‘quvchi  shaxsini  ichki  psixologik 

imkoniyatlarini rivojlantirishga, muloqatchanlik uchun zarur bo‘lgan ko‘nikma va 

malakalarini  hosil  qilishga,  talabalarni  o‘zlariga,  o‘z  qobiliyatlariga  ishonch  hosil 

qilishga, o‘quv faoliyatidagi aktivlikni oshirishga imkon beradi.  

1.

 

«Men kim» mashg‘uloti. Qog‘oz qalam olib «Kim»man savoliga bir necha 



marta  javob  bering.  Sharx:  bu  mashq  har  darsda  qaytariladi.  Yozilgan  javoblar 

yig‘ib  olinib  keyingi  mashg‘ulotga  tarqatiladi.  Qatnashuvchilar  o‘z  varaqlariga 

oldingi  yozuvlariga  o‘zgartirish  kiritadilar,  ularni  Yana  qo‘shimcha  savollar  bilan 

davom ettiradilar.  



2.

 

 «SUD  YIG‘ILISHI».  Unda  quyidagi  rollar  bo‘ladi:  sud’ya,  advokat, 

jamoatchilik  vakili,  er,  xotinni  ko‘proq  jamoa  ishlaridan  bandalgidan  norozi 

uningcha,  uy  ishlarini  bajarish  konkret  vaziyatda  u  yo  ishni,  yoki  oilani  tanlashi 

kerak.  Maqsad:  rolli  o‘yin  vositasidan  ziddiyatli  sharoitlarda  shaxslararo  o‘zaro 

murosa yo‘llarini qidirish. 

3.

 

«OMMA  OLDIDA  ChIQISh  QILISh».    Bu  o‘yinga  a’zolari  oldindan 

tayrgarlik  ko‘rishgani  ma’qul.  Chunki  bunda  ma’lum  vaqt  davomida  notiqlik 

mahorati  va  guruhlar  murojaat  qilishning  turli  vositalari  sinaladi  va  gapirish, 

eshitish san’atlari mashq qilinadi. 



4.

 

 «O‘ZINI  TANIShTIRISh»    uyini.  2  minut  har  bir ishtirokchi  o‘zi haqida 

hohlagan narsalarni aytib berishi va so‘ngra aytilganlar video yoki audiokassetalar 

vositasida qaytarilib, shaxsning o‘zi va guruh tomonidan tahlil qilinadi. 

5.

 



«SALOMLAShISh».  Trener  guruh  a’zolarini  doira  qilib  o‘tkazib,  so‘ng 

ularni har biri 2 – 3 kishidan iborat guruhchalarga ajratadi. Salomlashish manna bu 

so‘zlardan  tuzilgan:  andiq,  sandiq,  chandiq,  xormang,  tolmang.  Barcha 



 

54 


ishtirokchilar  salomlashishni  bir  vaqtda  aytadi.    Salomlashish  baqirmasdan  balki, 

bir tekis nafas olib talaffuz qilinadi. Nihoyat qandaydir «apchixi»ga o‘xshash so‘z 

hosil bo‘lishi kerak. U 2-3 marotaba takrorlanadi.  

6.

 



 «TALAFFUZNI 

O‘Z 

O‘RNIDA 

IShLATISh». 

 

Ma’suliyatni 



chetlashtiradigan va o‘z pozitsiyasini yashiradigan umumiy iboralarni qo‘llamaslik 

kerak.  Masalan:  «Mening  ko‘pgina  do‘stlarimning  fikriga  ko‘ra»,  «Ko‘pchilik 

odamlarning  fikriga  qaraganda»  iboralarini  o‘rniga  «Mening  fikrimga  ko‘ra», 

«Men uylaymanki» va h.k. qo‘llash. 

7.

 

«MUOMALADA  SAMIMIYLIK».  Nima  xis  qilinsa  faqat  to‘g‘risini 



so‘zlash,  yoki  umuman  hech  narsa  aytmaslik.  So‘zlagan  so‘zini  ochiq  oydin, 

tortinmasdan o‘z xissiyotini ochib berish.  

      Yuqorida  bayon  etilgan  mashg‘ulotlar  majmui  o‘spirin  yoshlar  uchun 

mo‘ljallangan.  Bu  mashg‘ulotlarni  o‘tkazishda  psixolog  ijodiy  yondoshib 

qatnashchilar  yoshini,  xususiyatlarini  hisobga  olgan  holda  mashg‘ulotlar  ketma- 

ketligini o‘zgartirishi, o‘z materiyallari bilan boyitish ham mumkin.     



 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


 

55 


X U L O S A 

       Xulosa  qilib  aytadigan  bo‘lsak,    mazkur  mavzu  orqali  muloqatning  ijtimoiy 

ta’sir  vositasi  sifatida  vazifalari,  shaxs  taraqiyotida  tutgan  o‘rni,  uning  turlari, 

shakllari,  bosqichlari,  psixologik  tuzilishga  oid  ma’lumotlar,  bilim,  malaka  va 

ko‘nikmalar  shakllantiriladi.  O‘rganilgan  adabiyotlar,  o‘tkazilgan  tadqiqotlar 

natiyjalari asosida quyidagi xulosalarga to‘xtalish mumkin: 

-

 

Ijtimoiy muhit ta’siri ostida shaxsda muloqot rivojlanadi. 



-

 

Shaxslararo munosabatlar negizini muloqot tashkil qiladi. 



-

 

Shaxsda  muloqotchanlikning  yuqoriligi  tashkilotchilik  qobiliyatiga  ta’sirini 



ko‘rsatadi. 

-

 



Shaxsiy xusiyatlarni tarkib topishi muloqot bilan bog‘liq. 

-

 



Muloqot  jarayonida  shaxsda  o‘z-  o‘zini  adekvat  baholash  yuzaga  kelishi 

mumkin. 


-

 

Shaxs  muloqatchanligining  shakllanishida  tashkilotchilik  qobiliyatlarining 



ta’siri kuchli bo‘lishi mumkin. 

-

 



Egoistik qaramlik shaxsda muloqat jarayonida tarkib topadi. 

-

 



«Men» tuchunchasini tarkib topishida muomalaning ahamiyati kuchli. 

-

 



Shaxsning adekvat baho berishi muloqot jarayonida shakllanadi. 

-

 



Insoniy sifatlar muloqot malakalari asosida shakllanadi. 

-

 



Muloqotning negizida mustaqil fikrlash tanqidiy tafakkur yotadi.  

-

 



Shaxsdagi  muloqotchanlik  sifatlarini  rivojlantirishda  asosan  ijtimoiy 

psixologik treninglar asosiy o‘rin tutdi.       

 

 

 

 

 

 

 

 



 

56 


FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO‘YXATI: 

1.

 



Karimov  I.A.  O‘zbekistonning  o‘z  istiqbol  va  taraqqiyot  yo‘li.  Toshkent. 

1992 


2.

 

Karimov I.A. O‘zbekiston XXI asr bo‘sag‘asida. Toshkent. 1996 



3.

 

Karimov I.A. Barkamol avlod orzusi. Toshkent. 1999 



4.

 

Avesto.  Tarixiy  adabiy  yodgorlik.  Askar  Mahkam  tarjimasi.  Sharq. 



Toshkent. 2001 

5.

 



Adizova T.M. Boshqaruv muloqoti psixologiyasi. Toshkent. 2000 

6.

 



Adizova T.M. Psixologicheskie metodы izucheniya lichnosti uchaщixsiya v 

protsesse obщeniya. Tashkent. 2000  

7.

 

Agaryan  A.S.  Kul`tura  povsednevnoy  jizni:  sotsial`no  psixologicheskie 



aspektы. Toshkent. Uzbekistan. 1982  

8.

 



Ageeva A.S. Mejgruppovoe vzaimodeystvie. Moskva, MGU. 1990  

9.

 



Anan`ev B.G. O problemax sovremennogo chelovekaznaniya. Moskva.1997  

10.


 

 Andreeva  G.M.  Aktualnыe  problemы  sotsial`noy  psixologii.  Moskva. 

MGU.1982  

11.


 

Amir Temur o‘gitlari. Toshkent.1993. 

12.

 

Inoyatov M. Oila, ijod, tarbiya va ma’naviyat. Toshkent. Sharq. 2000 



13.

 

Karimova  V.M.  O‘zbek  yoshlarida  oila  to‘g‘risidagi  ijtimoiy  tasavvurlar 



shakllanishi // Psixol.fan.dokt... diss. Toshkent. 1994 

14.


 

 Karimova  V.M.  Oilaviy  hayot  psixologiyasi  .  O‘quv  qo‘llanma.  Toshkent. 

2006 

15.


 

Karimova  V.M.,  Sunnatova  R.I.,  Tojibaeva  R.N.  Mustaqil  fikrlash. 

Toshkent. Sharq. 2000  

16.


 

Navoiy Alisher. Maxbub ul- qulub. Toshkent. 1983 

17.

 

Nemov R.S. Obщayaya psixologiya: Kratkiy kurs. SPB: Piter. 2009 



18.

 

Nemov  R.S.,  Altunina  I.R.  Sotsial`naya  psixologiya:  Uchebnoe  posobie.  



SPB.: Piter. 2008 

19.


 

Soginov 


N.A., 

Usmanov 


E.Sh. 

Etnopsixologicheskie 

osobennosti 

podroskovoy  molodyoji  k  semeynoy  jizni.  Teoretiko-prakticheskie 




 

57 


problemы  pedagogicheskogo  tselepolaganiya.  Sbornik.  Nauchnыx  trudov.  

Tashkent, 1991.  91-99 str. 

20.

 

G‘oziev  E.G..  Psixologiya.  (Yosh  davrlari  psixologiyasi)  Toshkent, 



O‘qituvchi. 1994   

21.


 

G‘oziev E.G. Pedagogik psixologiya. Toshkent. 1995 

22.

 

G‘oziev E.G. Muomala psixologiyasi. Xalq ta’limi. 1998 



23.

 

G‘oziev E.G. Muomala psixologiyasi. Toshkent. 2001 



24.

 

 Davletshin M.G. Yosh davrlar va pedagogik psixologiya. Toshkent. TDPU. 



2009  

25.


 

Karimova  V.M.,  Sunnatova  R.I.,  Tojibaeva  R.N.  Mustaqil  fikrlash. 

Toshkent. Sharq. 2000  

26.


 

Petrovskiy A.V. Yosh psixologiya va pedagogik psixologiya. Moskva. 1979 

27.

 

Andreeva  G.M.  Obщenie  i  optimizatsiya  sovmestnoy  deyatel`nosti. 



Moskva.1987 

28.


 

Lomov  V.F.  Psixologicheskie  issledovaniya  obщeniya.  Moskva.  Nauka. 

1985  

29.


 

Leontev A.A. Pedagogicheskoe obщenie. Moskva. 1978 

30.

 

 Bandura, A. & Walters, R.. Social Learning and Personality Development. 



New York: Holt, Rinehart &  Winston, 1963, P.29-33 

31.


 

 Gilligan  C.  In  a  different  voice:  psychological  theory  and  women 

development. Cambridge (Mass.). 1982, P. 18-19 

32.


 

www.psycho.all.ru

 

33.


 

www.expert.psychology.ru

 

34.


 

www.psychology.net.ru  



35.

 

www.psy.piter.com





Download 278,71 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   12




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish