Kartografiya va geovizuallashtirish

5-bob. YUZANI VIZUALLASHTIRISH 
5.1. Izoliniyalar  
Izoliniyalar  deb  kartada  voqea  va  hodisalarni  birorta  miqdor  ko‗rsatkichi 
asosida  bir  xil  qiymatga  ega  bo‗lgan  nuqtalar  bo‗yicha  o‗tgan  yoki  ularni 
birlashtiruvchi egri chiziqqa aytiladi. “Izos”–grekcha teng, bir xil degan ma‘noni 
anglatadi.  Topografik  kartalarda  relefni  tasvirlashning  asosiy  usuli  bo‗lgan 
gorizontallar  izoliniyalarga  misol  bo‗la  oladi.  Gorizontallardan  uch  o‗lchamli 
statistik  yuzani  tekislikda  yoki  kompyuter  displeyida  hosil  qilishda  kartografik 
tasvirlash  usuli  –  izoliniyalardan  keng  foydalaniladi.  Uch  o‗lchamli  yuzalar 
haqiqiy  bo‗lishi  (masalan,  balandlikni  tasvirlash,  havo  bosimi)  yoki  abstrakt 
bo‗lishi (masalan, hosildorlik miqdori) mumkin. Shuningdek, har bir izoliniyaning 
joylashgan  o‗rni  chiziq  bo‗ylab  tasvirlanayotgan  yuzaning  bir  xil  qiymatga  ega 
ekanligini anglatadi (gorizontallar kartasidagi biror-bir izoliniya bir xil balandlikni 
ko‗rsatadi  (5.1-rasm).  Masalan,  bir  xil  havo  haroratiga  ega  bo‗lgan  nuqtalarni 
tutashtiruvchi egri chiziqlar izotermalar; bir xil havo bosimiga ega bo‗lgan joydagi 
nuqtalarni tutashtiruvchi egri chiziqlar izobaralar; bir xil chuqurlikka ega bo‗lgan 
dengiz osti erlarini tutashtiruvchi egri chiziqlar izobaralar va boshqalar. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
5.1-rasm.O‗zgarmas balandlikka ega gorizontal yuza (chapda), 
gorizontallar kartasi (o‗ngda) 

---

 
 
93 
Izoliniyalar orqali tasvirlash voqea va hodisalarning uzviy ko‗rinishi hamda 
silliq o‗zgaradigan turlarini aks ettirish uchun ko‗proq qulaydir.