Kartografiya va geovizuallashtirish

Metrik o„lchovlar sistemasida kartalarning masshtabi 
 
Kartaning sonli 
masshtabi 
Kartadagi 
1sm oraliqqa joyda to„g„ri 
keladigan masofa 
Kartadagi 1 sm
2
 yuzaga joyda 
to„g„ri keladigan maydon 
1:5 000 
50 m 
0,0025 km
2
0,25 ga 
1:10 000 
100 m 
0,010 km
2
 1 ga 
1:25 000 
250 m 
0,0625 km
2
6,25 ga 
1:50 000 
500 m 
0,25 km
2
 25 ga 
1:100 000 
1 km 
1,0 km
2
 100 ga 
1:200 000 
2 km 
4,0 km
2
 400 ga 
1:300 000 
3 km 
9,0 km
2
 900 ga 
1:500 000 
5 km 
25,0 km
2
 2500 ga 
1:1 000 000 
10 km 
100,0 km
2
10 000 ga 
 
4.5. Kartalarni loyihalash 
Kartaning asosiy elementlarini loyihalash deganda aksariyat hollarda karta 
tarkibida  ma‘lumotlarning  joylashtirilishi  nazarda  tutiladi.  Loyihalashning  asosiy 
maqsadlaridan  biri  yaratilishi  rejalashtirilgan  kartaning  foydalanuvchilar  uchun 
aniq  va  tushunarli  aks  ettirilishi  hisoblanadi.  Masalan,  Lambert  Konformal 
konussimon  loyihalash  bo‗yicha  qayd  etishicha,  loyihalash  –  karta  tarkibiga 
haqiqiy  mavjud  holatni  aks  ettiruvchi  ma‘lumotlarning  kiritilishi,  batafsilligi, 
kartada  foydalanuvchiga  tegishli  ma‘lumotlarning  nisbatan  mufassal  holatda 
yoritib berilishi darajasida kartaning ishlab chiqilishi rejalashtirilishi bilan bog‗liq. 
Biroq  ushbu  jarayonni  amalga  oshirishda  o‗lchovlarni  bajarish  natijalarida  ayrim 
xatoliklarga  yo‗l  qo‗yilishi  ehtimoli  ham  yo‗q  emas.  Agar  foydalanuvchi 
loyihalash haqida tegishli ma‘lumotlarga ega bo‗lmasa, u holda ma‘lumotlar karta 
tarkibida  bevosita  aks  ettirilishi  va  bunda  kartaning  ayrim  cheklanishlarga  ega 
bo‗lib  qolishi  kuzatiladi.  Agar  yaratilayotgan  kartadan  foydalanuvchilar 
auditoriyasi geograf, kartograf va GAT dasturlari mutaxassislaridan tashkil topgan 
bo‗lsa, loyihalash ma‘lumotlari karta predmetidan qat‘i nazar baholanadi. Kartani 
loyihalashda muvofiqliklarga amal qilishni esdan chiqarmaslik muhim hisoblanadi. 

---

 
 
80 
Kartada  loyihalashtirish  ma‘lumotlarining  joylashtirilishi  ma‘lumotlar  manbalari 
ko‗chirmalari,  mualliflik  huquqi  kabi  boshqa  elementlarni  joylashtirish  tartibida 
amalga oshiriladi.