Kartografiya va geovizuallashtirish

 
4.3. Legenda 
Legendahar  qanday  kartaning  muhim  elementi  hisoblanadi.  Karta 
mazmunini  ochib  beradigan  barcha  shartli  belgilar  va  izohlar  tizimiga 
legendadeyiladi.  Kartaning  legendasi  qo‗llanilgan  belgilarni  tushuntirib  (izohlab) 
berishni  o‗z  ichiga  olib,  kartaga  olinayotgan  obyektning  mantiqiy  asosini  aks 
ettiradi.  Shartli  belgilarning  ketma-ket  joylashtirilishi,  ularning  o‗zaro  bir-biriga 
bo‗ysunishi, shtrixli elementlar uchun ranglar majmuasiningto‗g‗ri tanlab olinishi 
kartada  tasvirlanayotgan  voqea  va  hodisa  yoki  jarayonlar  tasnifiga  mantiqan 
bo‗ysuntirilgan bo‗ladi.  Topografik kartalar  uchun  maxsus shartli belgilar  jadvali 
tuzilgan.  Ular  standartlashtirilgan  va  barcha  masshtabdagi  topografik  kartalar 
uchun  qo‗llanilishi  shart.  Ko‗pchilik  mavzuli  kartalarda  belgilar  unifikatsiya 
qilinmagan,  shuning  uchun  legendani  odatda  karta  varag‗ining  o‗ziga 
joylashtiradilar. 
Agar  yaratiladigan  karta  loyihasi  tor  doiradagi  foydalanuvchilar  uchun 
mo‗ljallangan  bo‗lsa,  masalan,  faoliyat  ko‗rsatuvchi  soha  ishchi-xodimlari  uchun 
ishlangan  bo‗lsa,  fan  sohasi  bo‗yicha  standart  holatdagi  tushunarli  hisoblangan 
belgilar, 
hududlarning 
chegaralanishi, 
suv 
muhitining 
belgilanishi, 
ko‗tarilmalarning belgilanishi va hokazolar belgi-lanishi amalga oshirilsa, u holda 
ularni  legendalar  tarkibiga  kiritmasdan  turib  aks  ettirish  mumkin  emas.  Karta 
nisbatan  keng  ko‗lamdagi  foydalanuvchilar  uchun  mo‗ljallangan  bo‗lsa,  ochiq 
dengizlar  yoki  yashil  maydonlarni  tasvirlashda  ayrim  standart  holatlarda 
simvollardan  foydalanishda  ularni  legendalar  tarkibida  aks  ettirmaslik  mumkin. 

---

 
 
75 
Shuningdek,  ko‗p  sonli  tinglovchilarga  ega  auditoriyalar  uchun  slayd-
taqdimotlarda  kartadagi  legendalar  ko‗pincha  o‗qish,  tushunish  qiyin  bo‗lgan 
holatda  namoyish  qilinadi.  Bundan  tashqari,  karta  loyiha-larining  aynan  slayd-
taqdimotlarda  yoki  onlayn  rejimda  va  boshqa  OAVda  (ommaviy  axborot 
vositalari)  namoyish  qilinishi  davomida  ma‘ruzachi  yoki  sharhlovchining  kartani 
tavsiflashi  vaqtida  kartalar  tarkibida  legendalar  mavjud  bo‗lishini  yoddan 
chiqarmaslik  kerak.  Shuningdek,  siz  yaratayotgan  karta  tarkibiga  legendalarning 
kiritilishi  darajasiga  kamroq  e‘tibor  qaratish  mumkin  bo‗lgan  yana  bir  holat 
sifatida  karta  tarkibiga  bir  qator  boshqa  ma‘lumotlar  kiritilishi  talab  qilingan 
holatlar ko‗rsatib o‗tiladi. Ushbu vaziyatda bitta legendaning o‗zi bir qator ma‘lum 
bir sondagi kartalar uchun tegishli hisoblanishi va o‗z navbatida, ushbu ko‗rinishda 
navbatdagi karta sahifalarida boshqa elementlarning joylashtirilishi uchun nisbatan 
ko‗proq joy qoldirilishiga erishish mumkinligini ko‗rsatib o‗tadi.