Kartografiya va geovizuallashtirish

2.6. Veb-kartalar va ularni yaratish 
Internetda  kartaga  olish  haqida  gapirganda,  aniqrog‗i,    internet  yordamida 
kartaga olishda uchta jihatni qayd etib o‗tish kerak: 
1.Kartalarni tuzish uchun axborotlarni olish. 
2.Interfaol tarzda karta tuzish jarayoni. 
3. Kartani taqdim qilish. 
Qayd  etish  joizki,  bunda  yana  bir  juda  muhim  holat  mavjud. 
Kommunikatsiya  va  kompyuter  tarmoqlarida  kartografiya  tashkilotlari,  firmalar, 
alohida  tajriba  almashuvchi  shaxslar  o‗rtasidagi  bevosita  bog‗lanishlarni 
ta‘minlash  masalasi  yuzaga  keladi.  Bunda  ushbu  holatning  amalga  oshirilishi 
natijasida  yangi  elektron  mahsulotni  tezkor  tarzda  olish,  «yuklab  olish»  va  o‗z 
kompyuterida  manba,  kartaga  olishda  dasturiy  vosita  sifatida  foydalanish  kabi 

---

 
 
50 
imkoniyatlar  yuzaga  keladi.  Bunda  foydalanuvchilar  internet  orqali  tegishli 
muhokama  varaqlarini  to‗ldirishlari,  o‗z  fikrlarini  bildirishlari  orqali  muhim 
mutaxassislikka 
oid 
masalalar 
muhokamasida 
qatnashishlari 
ustuvor 
yo‗nalishlardan  biri  hisoblanadi,  shuningdek,  materiallar  bazasidan  va 
serverlaridan  kerakli  bo‗lgan  kartografik  ma‘lumotlarni  qat‘iy  tartibda  topa 
olishlari va foydalanishlari mumkin.  
Kartalarni  interfaol  tarzda  tuzish  imkoniyatlari  internet  foydalanuvchilari 
tomonidan  jadal  ko‗rinishda  baholanishi  mumkin.  Biroq  bunda  eng  qulay 
variantlardan  biri  –  kartogramma  va  kartodiagrammalarni  statistik  ma‘lumotlar 
asosida  tuzib  chiqish  hisoblanadi.  Hatto  «interfaol  tarzdagi  kartalar 
kompozitsiyasi»  atamasi  ham  paydo  bo‗lgan.  Bu  nafaqat  qanaqadir  dastlabki 
axborotlarni  murakkab  qayta  ishlash  jarayonlarini  ifodalab  qolmasdan,  balki 
etarlicha  darajada  statistik  ma‘lumotlar  bazasiga  va  kartografik  asoslarda 
hududlarning  ma‘muriy  bo‗linishlari  to‗rlarini  yuzaga  keltirishi  holatlariga  ham 
ega hisoblanadi.  
Nisbatan etarlicha murakkab mavzuga oid kartalarni yaratish vebda maxsus 
tanlashlar  va  manbalarni  qidirib  topishga  e‘tibor  qaratishni  talab  qiladi,  bunda 
qatlamlarni  tanlash,  o‗z  navbatida,  ketma-ket  joylashtirish  va  kombinatsiyalash, 
turli  xil  ma‘lumotlar  bazalarini  boshqarish,  generalizatsiya  va  tasniflashda  ishni 
amalga  oshirish  tartibini  tanlash,  tasvirlash  usullarini  tanlash  va  shu  kabi  boshqa 
ishlar  amalga  oshiriladi,  shuningdek,    internet  sahifasida  natijalarni  qayd  qilish 
ishlari bajariladi. 
Yangi  texnologiyalar  tasvirning  turli  xilligini  oshirish  imkoniyatini  beradi, 
bunda  kartalarning  uslublarini  o‗zgartirish,  turli  xil  grafik    effektlardan  va 
zamonaviy dizayn yutuqlaridan foydalanish, animatsiyalarning qo‗llanishi va nashr 
qiluvchi  kartaga  olish  tizimlaridan  foydalanish  kabi  holatlar  bevosita 
yaratilayotgan geotasvirlarning kerakli foydalanuvchiga etarlicha nusxada etkazib 
berilishi, tarqa-tilishi imkoniyatlari darajasini oshiradi.  
Hozirgi vaqtda bu barcha ish jarayonining borish tartiblari va texnologiyalar