Kartashunoslik

4.1.2. Ahmad ibn Muhammad al-Farg‟oniy 
Muhammad 
Xorazmiyning 
zamondoshi 
Bag‘dod 
rasadxonasining 
xodimlaridan  biri  Ahmad  ibn  Muhammad  al-Farg‘oniy  asli  farg‘onalikdir.  Uning 
geodeziya  sohasida  qilgan  ishlaridan  «Al-Komil  fil  usturlob»  («Usturlob 
to‘g‘risida mukammal ma‘lumot») va «Usturlob san‘ati to‘g‘risida» nomli asarlari 
geodezik  va  astronomik  o‘lchash  ishlarni  bajarishda  o‘sha  vaqtdagi  asosiy 
manbalardan  biri  hisoblangan.  Al  Farg‘oniy  Yevropada  ulug‘  Alfraganus  nomi 
bilan  mashhur  bo‘lgan.  Farg‘oniyning  xizmatlaridan  yana  biri  shuki,  861  yilda  u 
al-Mutavakkilning  buyrug‘i  bilan  Nil  daryosi  suv  sathini  o‘lchaydigan  asbob 
yaratib  uni  o‘rnatish  uchun  Qoxiraga  borgan  va  bu  ishni  qoyilmaqom  qilib 
bajargan.  
X  asrda  yashab  ijod  qilgan  yana  bir  xorazmlik  olim  Abu  Abdulla 
Xorazmiydir.  Uning  kartografiya  tarixiga  qo‘shgan  xissasi  shundan  iboratki,  u 
o‘zining  geografiyaga  tegishli  asarlarida  Xo‘jand-Shifurkon  (Shibirg‘on) 
shaharlaridan  o‘tgan  meridianni  Bosh  meridian  deb  qabul  qilgan.  Natijada  bu 
meridian Xo‘jand meridiani nomini olgan.