Kartashunoslik



Download 4,76 Mb.
Pdf ko'rish
bet2/257
Sana17.01.2022
Hajmi4,76 Mb.
#381313
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   257
Tayanch  iboralar: 
karta,  geografik  karta,  obyekt,  kartografik  tasvir, 
matematik  asos,  geografik  asos,  legenda,  kartografiya,  komponovka,  kartografik 
asarlar, atlas. 
 
1.1. Kartalar va ularni ta‟rifi, elementlari xususiyatlari
 
Karta  termini  yunoncha 

  (xartes  –  papirus  qog‘ozi)  so‘zidan 
olingan  lotincha  ―
sharta”
  (qog‘oz,  varaq)  atamasidan  kelib  chiqqan.  Yunoncha 

  (karta),  lotincha 
charta
,  turkcha 
harita
.  Turkiy  tillar  oilasiga  kiruvchi 
o‘zbek tilida ham karta bo‘lsa etimologik jihatdan to‘g‘ri bo‘ladi.  
O‘zbek  tilining  imlo  lug‘atida  (Toshkent,  ―O‘qituvchi‖  -  1995)  ham 
―karta‖  deb  berilgan.  Grafiya  so‘zi  yunoncha  grafo  –  yozaman,  tasvirlayman 
ma‘nosini anglatadi. Binobarin, karta va grafiya so‘zlari yunonchadan olingan ekan 
fanning  nomini  kartagrafiya  deyilsa  yozilsa  xato  bo‘lmaydi.  Ushbu  soha 
mutaxassislarini esa kartashunoslar deb yuritilsa to‘g‘ri bo‘ladi. 
2000–2006 
yillari 
nashr 
etilgan 
12-jildlik 
O‘zbekiston  Milliy 
Entsiklopediyasida ham karta va kartografiya deb qabul qilinishiga ana shular asos 
bo‘lgan. 
Kartadan  qaramasdan  turib,  uni  mushohada  qilmasdan  istalgan  holatda 
hududlarning  qisqacha  obzorini  olish  mumkin  emas.  Karta  geovazoviy 
ma’lumotlar,  ya’ni  obyektlar  yoki  hodisalarning  bir-biriga  nisbatan  to’g’ri 
nisbatdagi  Yerda  joylashgan  o’rni  haqidagi  ma’lumotlarni  o’z  ichiga  oladi. 
Kartani  tasvirlangan  hududga  nisbatan  ko’plab  savollarga  (punktlar  orasidagi 
masofa,  punktlarning  bir-biriga  nisbatan  o’rni,  zonalar  yoki  tabiiy  tizimlarning 
tarqalishi  kabilar)  javob  beruvchi  geovazoviy  axborot  tizimi  sifatida  qarash 
mumkin. Ularga javoblar klaviatura yoki ayrim fayllarni yuklashga ehtiyojsiz, ko’p 
vaqtsiz bevosita karta tasviridan o’qib olinishi mumkin.
1
 
Karta 
–  Yer  yuzasini,  boshqa  osmon  jismlarini  yoki  kosmik  fazoni 
matematik  aniq  belgilangan,  kichraytirilgan,  umumlashtirilgan  tasviri  bo‘lib,  u 
qabul qilingan shartli belgilar sistemasida ularda joylashgan obyektlarni ko‘rsatadi. 
Obyekt
 
deyilganda  kartalarda  tasvirlanadigan  har  qanday  predmet,  voqea, 
hodisa yoki jarayon tushuniladi. 
                                                           
1
  Menno-Jan  Kraak,  Ferjan  Ormeling.  Cartography:  Visualization  of  Geospatial  Data.  Printed  and  bound  in  Great 
Britain by Ashford Colour Press Ltd, Gosport, Hants. London, 2010.  p. 39 /www.pearsoned.co.uk. 


 


Download 4,76 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   257




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish