Kartashunoslik



Download 4,76 Mb.
Pdf ko'rish
bet152/257
Sana17.01.2022
Hajmi4,76 Mb.
#381313
1   ...   148   149   150   151   152   153   154   155   ...   257
Хатолиги йyk чизиk 
 
4-rasm. 
Urmaevning to‘g‘ri silindrik proeksiyasida kartografik to‘rning 
tasvirlanishi.
 
Bu proeksiyada o‘rtanchi meridian qilib Grinvich meridiani emas balki 30
0
 
sharqiy  uzunlikdagi  meridian  qabul  qilingan,  unda  Yevrosiyo  materigi  to‘liq 
tasvirlanadi.  Boshqa  proeksiyalarda  tuzilgan  dunyo  kartalarida  o‘rtanchi  meridian 
deb  Grinvich  meridiani  qabul  qilingan,  unda  Chukotka  yarim  oroli  Osiyodan 
ajralgan  holda  tasvirlanar  edi.  SNIIGAiK  proeksiyasida  Rossiya  ham  bir  butun 
holda va kamroq xatolik bilan tasvirlanadi. 
Xatolik  xarakteriga  ko‘ra  bu  ixtiyoriy  proeksiya  bo‘lib,  teng  burchakli  va 
                                                           
1
  Robert  E.Gabler,  James  F.  Peterson,  L.  Michael  Trapasso.  Essentials  of  Physical  Geography.  2007.    p.  43-44 
/www.brookscole.com 


 
124 
teng  maydonli  proeksiyalar  orasidadir.  Eng  katta  maydon  xatoligi  qutbga  yaqin 
hududlarga to‘g‘ri keladi, masalan, Grenlandiya oroli 2 marta (

= 2) katta, Afrika 
birmuncha kichikroq (
r = 
0,8) qilib tasvirlanadi. 
1949 yilda geodezist N.A.Urmaev to‘g‘ri silindrik proeksiya ishlab chiqdi 
va  undan  dunyo  kartalarini  tuzishda  foydalanadigan  bo‘ldi.  Uning  Merkator 
proeksiyasidan farqi shuki, u kamroq cho‘zilgan. Natijada maydon xatoligi ancha 
kamaygan. Masalan, 45
0
, 60
0
 va 75
0
 kengliklarda maydon xatoligi 1.6, 2.8 va 6.5 
ga teng. 
 
хатолиги йўк чизиклар 
хатолиги йўк 
нукталар 
хатолиги йў? 
нукталар 
 
5-rasm. 
SNIIGAiK ning ko‘p konusli proeksiyasida dunyo kartasining 
tasvirlanishi. Maydon xatoligi 
r
 va burchak xatolik 

 ko‘rsatilgan, bosh masshtab 
1:350 000 000. 
Bu shartli proeksiyalar hisoblanib, o‘rta maktab atlaslaridagi soat mintaqalari 
kartasi tuzilgan.  
Dunyo  kartalarini  tuzish  uchun  har  xil  proeksiyalardan  foydalanilmoqda. 
Masalan,  Aitov-Gammer  proeksiyasi,  XIX  asr  oxiri  XX  asr  boshlarida  ishlatilib, 
unda  Yer  sharining  hammasi  ellipsda  tasvirlangan,  o‘rtanchi  meridian  sifatida 
Grinvich  meridiani  olingan.  Nol  xatolik  chiziq  ham,  nol  xatolik  burchak  ham 
proeksiyaning markazi hisoblanadi. 
Dunyo kartalarini tuzishda har xil variantdagi G.A.Ginzburg proeksiyalaridan 


 
125 
foydalanilmoqda. Masalan, SNIIGAiK (1950) nomli ko‘p konusli proeksiya 6-sinf 
o‘quv atlasidagi va devoriy dunyo kartalari SNIIGAiK ning BSAM variantida va 
FGAM (Fiziko-geograficheskiy atlas mira 1964) variantlaridan foydalanilmoqda. 
Bu  proeksiyalar  bir-birlaridan  o‘ziga  xos  xususiyatlari  bilan  farq  qiladi. 
Dunyo  kartalarini  oddiy  usulda,  ya‘ni  grafik  yo‘l  bilan  ham  chizish  mumkin. 
Masalan,  Fransuz  kartografi  Sonson  taklif  qilgan  proeksiya  teng  oraliqli 
psevdosilindrik  proeksiyasidir.  Bu  proeksiyada  Afrika,  Janubiy  Amerika  va 
Avstraliya kartalarini chizish qulaydir. 

Download 4,76 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   148   149   150   151   152   153   154   155   ...   257




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish