Kichikma’ruza: Zo’ravonlikoqibatlarining
ta’limmuassasasiuchunta’siri
Ta’limmuassasasidagizo’ravonlik, undamavjudbo’lganmuammolarniaksettiradi. Zo’ravonlikhodisalaritez-tezsodirbo’ladiganmaktablarda, o’znavbatida, zo’ravonlikningtarqalishivadavometishigahissaqo’shadigannoqulayijtimoiy-psixologikmuhitmavjud.
O’quvchilaro’rtasidazo’ravonlikkaguvohbo’lganba’zio’qituvchilarvata’limmuassasalarirahbarlariushbuvaziyatgaaralashmasliknilozimtopadilar,bolalarvao’spirinlarjamoasidaginizolarniodatiyvamuqarrarhodisadebhisoblaydilar,
Bunizolarniinsonxarakterdagichidamlilik, o’zqarashlarinihimoyaqilishqobiliyatinitarbiyalashuchunzaruriyholatdebhisoblaydilar, o’zlarinihimoyaqilaolishvakattalarhayotigatayyorbo’lishlozimliginiuqtiradilar. Lekin "Kichkina" zo’ravonlikbilankelishuv, odatda, unibezorilikkaaylantiradi
Bundayvaziyatlardao’quvchilaro’qituvchilarninghechnarsaqilmayotganliginikeskinhisqilishadivakattalarxususidavaziyatniboshqaraolmaydiganodamlarsifatidaemas,balkijabrlanganlarnihimoyaqilishvaqo’llab-quvvatlashuchunzarurbo’lganresurslariyo’q, deganxulosagakeladilar. Nakattalartomonidan,natengqurlaridanyordamkelmagach, jabrlanuvchilardarslarniqoldirishni, ilojibo’lsaboshqamaktabgako’chishniyokiumumantashlabketishniboshlaydilar.
Aytishjoizki, barchao’quvchilarmaktabdaginoqulayvaziyatningoqibatlariniboshdankechiradilar:
- ularta’limjarayonigato’liqe’tiborinijamlayolmaydilar, chunkiularo’zlarinixavfsizhisqilmaydilar;
- ulardaruhiytushkunlik, pessimizm, harakatsiz, (inertsiya) izolyatsiya, bir-birinivakattalarniyoqtirmaslik, ulardannafratlanishhissi, (antipatiya) murosasizlik, tengdoshlarigavata’limmuassasasixodimlariganisbatantajovuzkorlik, ularnidushmandebhisoblashholatlarisodirbo’laboshlaydi;
- zo’ravonliko’qituvchilarvaboshqaxodimlargahamsalbiyta’sirqiladi. Avtoritarrahbariyatgaegabo’lganta’limmuassasalaridao’qituvchilar, qo’llab-quvvatlovchivatexnikxodimlarningo’zizulmvatahqirlanishob’ektigaaylanadi;
- o’qituvchilartarkibidaginosog’lommunosabatlaro’quvchilarmuhitigata’sirqiladi.
Ta’limmuassasasiningzo’ravonlikbilankurashishgaqodiremasligiyokiistamasligiota-onalarbilanziddiyatlargavaularningmaktabdanchetlashishigaolibkeladi. Ota-onalaryig’ilishlargaborishni, ta’limmuassasasihayotidaishtiroketishnito’xtatadilar. Ularjabrlangano’quvchiniyokitajovuzkorniboshqamaktabgako’chiradilar. Ta’limmuassasalaridakuzatilganzo’ravonlikvauningbarchaishtirokchilarigabo’lgansalbiyoqibatlarinioldiniolishhamdaularnibartarafetishuchunpuxtarejalashtirilganvaqat’iychoralarniqo’llashtalabqilinadi.
Xususan, surunkalito’qnashuvholatlarigaalohidae’tiborqaratishtalabqiladi. Masalan, ota-onalarningiltimosigabinoan, ichkiishlarorganlarivakillarimaktabdatashkiletilganjanjalvato’polonlarnitartiblashtirgandago’yoziddiyattugagangao’xshagandekko’rinsa-da, buholyanatakrorlanishimumkin. Chunkinizodaishtiroketuvchilaro’rtasidasoxtaqahramonliktuyg’usishakllanishimumkin. O’zlarining “qahramonlik”larinitasdiqlashuchunularmaktabgaichkiishlarxodiminingkelishiniundaydiganbezorilikharakatlariniqayta-qaytasodiretishlarimumkin. Shubilanbirga, ushbumaktabdao’qiydiganboshqabolalardamaktabningintizomiyqoidalari, huquqiyqonunlarganisbatanbefarqlikshakllanadi. O’quvchilaro’rtasidatakroriyto’qnashuvlarvahuquqiynigilizmningoldiniolishuchunnizolarniqo’zg’atuvchilargadoimiye’tibor, ulardagitajovuzkorlikningoldiniolishuchunuchunpsixologikyordamko’rsatish, shuningdekboshqao’quvchilaro’rtasidahamzo’ravonlikkanisbatanmurosasizmunosabatnishakllantirishzarur.
Do'stlaringiz bilan baham: |